Waarom zouden we meer over onze menstruatie moeten praten?

Met een tampon in de mouw van je trui zo snel mogelijk richting het toilet lopen. Herkenbaar? Dat doen heel veel vrouwen. Waar komt die schaamte vandaan en is dat erg?

De helft van de meisjes tussen de 12 en de 25 schaamt zich voor haar ongesteldheid en voelt zich vies als ze menstrueert. Een even grote groep zou willen dat er openlijker wordt gepraat over ongesteldheid. Zo blijkt uit onderzoek van ontwikkelingsorganisatie Plan International.

Te duur
Normaal gesproken doet Plan onderzoek naar de situatie in ontwikkelingslanden. Ditmaal vond het onderzoek plaats in Nederland. En wat bleek: ook hier bestaan grote problemen rondom menstruatie. Een op de tien vrouwen heeft namelijk geen geld om menstruatieproducten te kopen. Denk aan tampons en maandverband. Bregje Hofstede van De Bovengrondse in Na het Nieuws: ‘600.000 mensen in Nederland leven onder de armoedegrens. Dan is het niet gek dat met een budget van zo’n vijftig euro per week de menstruatieproducten niet op de eerste plaats komen.’

Producten als tampons en maandverband hoeven niet heel duur te zijn. Voor ongeveer een euro koop je een doosje van 32 tampons en voor zeventig cent heb je 14 maandverbandjes. Daarom denken veel mensen dat het in Nederland niet kan voorkomen dat je menstruatieproducten niet kan betalen. 'Omdat we zo rijk zijn en de producten in principe niet zo duur zijn. Toch zijn er meisjes en vrouwen die ook dat niet kunnen betalen.' 

Iedere menstruatie is anders
Hofstede: ‘Geen menstruatie is hetzelfde. Waar de ene vrouw lichte bloedingen heeft die een kleine week aanhouden, lopen andere vrouwen wel twee weken heftig te bloeden. Val je onder de laatste groep dan wordt een menstruatie al een stuk duurder. Zeker wanneer alleen ziekenhuisverband een uitkomst biedt. Dit is namelijk heel duur.’

Gezondheidsproblemen
Een op de tien vrouwen heeft hier dus geen geld voor. Twee procent geeft aan een tampon af en toe meerdere malen te gebruiken. Hofstede: ‘Dit kan heel gevaarlijk zijn, want je kan zo infecties oplopen. Tampons hergebruiken is het gevaarlijkste. Daar kan je Toxic Shock Syndrome van krijgen. Als je daar niks aan doet is het dodelijk. Er zijn ook infecties die zich in je voortplantingsorganen vestigen. Daar kan je in het uiterste geval onvruchtbaar van worden.’

Ook maken ze gebruik van andere producten dan tampons en maandverband. Zo doen ze bijvoorbeeld kranten, wc-papier of lappen stof in hun onderbroek. Soms gebruiken vrouwen ook helemaal geen producten tijdens hun menstruatie, omdat ze het bijvoorbeeld niet durven te vragen aan hulpverleners of ouders. ‘In plaats daarvan blijven ze dan vaak thuis. Dat is echt problematisch, omdat je dan beperkt wordt in je functioneren omdat je ongesteld bent’, vertelt Hofstede.

Maar het taboe rond ongesteldheid heeft niet alleen effect op de producten die vrouwen gebruiken tijdens hun menstruatie. Het kan ook grote gevolgen hebben voor de gezondheid van vrouwen. Zo wordt de aandoening endometriose in de meeste gevallen pas naar zeven jaar ontdekt. Endometriose is een aandoening die bij ongeveer tien tot vijftien procent van de vrouwen voorkomt. Hierbij komt er baarmoederweefsel voor aan de buitenkant van de baarmoeder. Dit heeft als gevolg dat deze vrouwen ook in hun buikholte bloeden wanneer zij ongesteld zijn. ‘Dat doet heel veel pijn, maar omdat er weinig over wordt gesproken weten veel vrouwen niet dat dat er niet ‘gewoon’ bij hoort. Dus die lopen jaren door met die klachten. Dat kan de menstruatie heel problematisch maken, terwijl dat eigenlijk niet zou hoeven’, legt Hofstede uit.

Overal beschikbaar
Volgens Hofstede is het heel belangrijk dat op basisscholen en middelbare scholen die producten altijd beschikbaar zijn. ‘En dan zonder dat je naar de conciërge moet om ernaar te vragen. Hetzelfde geldt voor inloophuizen en opvanghuizen. Maar eigenlijk moet het op alle openbare plekken beschikbaar zijn. Ook moet er in het onderwijs, volgens Hofstede, meer aandacht worden besteed aan menstruatie. ‘De meisjes en vrouwen geven ook aan dat ze dat graag willen.’

Op 5 november is er een initiatief gestart genaamd Het Damesverband, dat met geld uit donaties menstruatieproducten inkoopt en verspreidt via armoedehulporganisaties aan vrouwen die dat nodig hebben.