De Verenigde Staten zijn uit het klimaatakkoord gestapt: hoe werkt dat?

De Amerikaanse president Donald Trump heeft duidelijk laten weten geen fan te zijn van het klimaatakkoord. Sterker nog: hij is nu voor de tweede keer uit het klimaatakkoord gestapt. Maar wat betekent dat precies?

Trump is niet overtuigd van de klimaatwetenschap. Hij vindt het oneerlijk dat economische concurrenten van Amerika, zoals China en India, nog niet hoeven bij te dragen aan klimaatverplichtingen. Daarom stapt hij op twintig januari 2025 uit het klimaatakkoord en dat doet hij niet voor het eerst.

‘Het is een akkoord dat in 2015 in Parijs is gesloten door alle landen van de wereld’, vertelt Louise van Schaik, afdelingshoofd EU en Geopolitiek bij Instituut Clingendael, in Vroeg!. In Parijs spreken de landen destijds af dat ze gaan proberen de opwarming van de aarde onder de twee graden Celsius te houden en het liefst zelfs onder de anderhalve graad.

Het komt erop neer dat de landen hun plannen op tafel zouden leggen, om te laten zien wat zij gaan doen om de broeigassenuitstoot omlaag te krijgen. Hierbij laten ze ook zien of ze geld beschikbaar stellen om ook andere landen te helpen en hoe ze met de gevolgen van klimaatverandering om zullen gaan. ‘Dat schrijven ze dan op in de Nationally Determined Contribution’, legt Van Schaik uit. ‘En eens in de zoveel tijd moeten ze dat dan weer opnieuw inleveren.’ Eind dit jaar vindt de klimaattop plaats in Brazilië en hier zullen ze deze nieuwe plannen bespreken. Hoewel de deadline stond op tien februari, hebben nog maar drie landen hun plannen ingeleverd.

‘Dat is altijd lastig om te zeggen’, vertelt Van Schaik. ‘Het lijkt erop dat in vergelijking met de uitstoot die anders zou hebben plaatsgevonden, dat het wel minder is geworden. Maar als je de plannen bij elkaar optelt, dan is het nog niet genoeg om in de buurt van die anderhalve graad of die twee graden te komen.’

Dat valt dus eigenlijk wel mee. ‘Je zegt gewoon: ik wil niet meer meedoen en dan een jaar later doe je niet meer mee. Dat is ook omdat het een akkoord is en niet een verdrag of een protocol’, legt Van Schaik uit. ‘Het is best wel een groot statement als je internationale afspraken met elkaar maakt in deze wereld en als één land zegt dat ze niet mee zullen doen.’ Maar omdat het een internationaal VN-verdrag is, is er geen politie of leger dat op je afgestuurd wordt als je je niet houdt aan dit soort afspraken. ‘Je komt er alleen slechter bij te staan als land, maar vanuit de internationale gemeenschap komt er geen straf.’

In de Europese Unie zijn de afspraken die zijn gemaakt bij het klimaatakkoord van Parijs ook daadwerkelijk in klimaatwetten geplaatst. Hierdoor moeten Europese landen zich daar wel echt juridisch aan houden. In Nederland staat er sowieso in de grondwet dat we ons aan de internationale rechtsorde willen houden. Van Schaik: ‘Voor een land als Nederland, waarbij toch duidelijk is dat wij niet veel eigen gas en olie hebben en we voor onze energievoorziening niet weer in een energiecrisis willen komen omdat de prijzen van gas en olie stijgen - om wat voor reden dan ook - is het gewoon in ons eigen belang om door te pakken.’