Gevolgen bezuinigingen op hoger onderwijs: 'Ontzettend zorgwekkend'

Het kabinet wil jaarlijks één miljard euro bezuinigen op het hoger onderwijs. Wat houden deze bezuinigingen in, en welke gevolgen heeft dit voor het hoger onderwijs?

Het leek even niet door te gaan, maar toch protesteerden donderdag duizenden mensen in Utrecht tegen de bezuinigingen in het hoger onderwijs. De gemeente sprak van een dreiging vanuit pro-Palestijnse demonstranten. Onterecht, vinden veel studenten die aanwezig waren bij het protest. 'We staan hier met vijf- tot tienduizend mensen', zegt een demonstrant in een video van De Marker. 'Al die studenten pikken het niet dat hun demonstratierecht wordt ingeperkt.'

De demonstranten geven een duidelijk signaal af: de bezuinigingen op het hoger onderwijs moeten snel van tafel. Welke bezuinigingen zijn dat?

'Het gaat om gigantische bedragen', aldus Annelien Bredenoord, collegevoorzitter van de Erasmus Universiteit Rotterdam, in De Nieuws BV. In totaal bezuinigt het kabinet één miljard op het hoger onderwijs en wetenschap, waarvan al zo'n 257 miljoen euro in januari. 175 miljoen daarvan komt een jaar eerder dan aangekondigd in het hoofdlijnenakkoord.

Het kabinet wil stoppen met de zogenoemde starters- en stimuleringsbeurzen voor voornamelijk jonge wetenschappers. 'Die zijn eigenlijk in één klap van tafel wegbezuinigd, en dat begint al in januari (...) wat natuurlijk ontzettend zorgwekkend is.' Bredenoord heeft vooral grote zorgen over de carrièreperspectieven voor deze jonge groep wetenschappers, die vaak net gepromoveerd zijn of onderzoeksgroepen aan het leiden zijn. 'We zijn langlopende verplichtingen met mensen aangegaan. Dus we kunnen en willen ze niet zomaar op straat zetten.' Met deze bezuinigingen lijkt het kabinet vooral een aantal grote universiteiten te raken, waaronder de Erasmus Universiteit en de Rijksuniversiteit Groningen. Ook wordt er bezuinigd op internationale studenten. Het kabinet is van plan de instroom hiervan flink te beperken.

Verder wil het kabinet bezuinigen met het invoeren van de langstudeerboete. Op de invoering van de boete klinkt al maanden veel kritiek. Minister van Onderwijs Eppo Bruins broedt daarom op alternatieven; een serieuze optie die wordt overwogen is het verhogen van het collegegeld voor alle studenten.

'Wij kunnen leren van de Verenigde Staten en China', vindt Bredenoord, 'want ze zien daar onderwijs, innovatie en wetenschap niet als kostenpost maar als een investering. Als mensen er op die manier naar kijken, en weten "als ik nu investeer, betaalt het zich dubbel en dwars uit", dan heb ik alle vertrouwen dat er alsnog geïnvesteerd wordt.'

Onderwijs is dus uiteindelijk geen kostenpost, maar een investering – dat is de boodschap die het kabinet volgens Bredenoord moet gaan inzien. 'En wij (de universiteiten, red.) zullen allemaal de komende tijd dit zoveel mogelijk proberen uit te dragen.'