Emy heeft 40.000 euro studieschuld: ‘Ineens had ik twee chronisch zieke ouders’

Het leenstelsel liet duizenden jongeren uit de pechgeneratie met hoge schulden achter. Emy is er één van: zonder steun van haar zieke ouders liep haar studieschuld op tot 40.000 euro.

Emy is twee jaar bezig met haar studie als haar vader een hersentumor krijgt, waardoor hij moet stoppen met werken. 'Hij was de kostwinner in ons huis en zorgde ervoor dat ik mijn hbo kon doen', vertelt ze in De Marker Podcast. 'Dat heb ik toen zelf op mijn schouders moeten nemen, terwijl mijn vader ongeneeslijk ziek was.'

Een ander inkomen in het gezin is er nauwelijks. 'Mijn moeder is eigenlijk ook al haar hele leven chronisch ziek; zij werkt parttime. Ik had ineens twee chronisch zieke ouders in huis. Dan gaat het heel hard.' En zelf haar studie bekostigen door meer te gaan werken, zo legt Emy uit, is geen optie. 'Ik moest ook stage gaan lopen en dergelijke. En omdat mijn vader ook wel heel hard achteruitging, werd ook geadviseerd door de ggz om niet in het weekend nog extra bij te gaan werken. Want dan kon ik eigenlijk geen afscheid nemen van mijn vader.' Daarbovenop komt nog dat Emy steeds meer de mantelzorg voor haar vader voor haar rekening neemt.

Om haar opleiding toch te kunnen volgen, klikt Emy op het blauwe DUO-knopje: ‘Begin met lenen.' 'De consequenties werden niet heel erg benadrukt voordat je die knop indrukt', herinnert ze zich nog over dat moment. Het lijkt voor Emy dan ook de beste oplossing voor haar situatie, waarmee ze haar ouders het minste belast en toch haar studie kan voortzetten.

In eerste instantie leent ze kleine bedragen om haar collegegeld te betalen. Maar als haar vader overlijdt en de coronaperiode begint, wordt het steeds meer. ‘Ik voelde me machteloos. Je ziet het bedrag oplopen en je kunt er niks meer aan doen.’

Wat begint met een lening van een paar honderd euro per maand, groeit uiteindelijk uit tot een studieschuld van iets meer dan 40.000 euro. En daar komt de rente, die eerst nul procent was, maar die vanaf 2023 opnieuw wordt ingevoerd, bovenop. ‘In eerste instantie had ik geen rente', aldus Emy. 'En toen dat wel begon, schrok ik eigenlijk. Dan denk je: oh shit, er zitten toch wel wat meer haken en ogen aan.’

Lange tijd denkt Emy dat de rente pas na haar studie zou worden gerekend. ‘Ik dacht: als ik klaar ben met studeren, dan begint de rente. Want dan weten ze de hoeveelheid. Maar nee, het bleek al tijdens mijn studie te zijn. Dat had ik echt niet door.’

Veel studenten denken – net als Emy – dat rente pas zal gaan lopen zodra ze klaar zijn met studeren. In werkelijkheid werkt het anders: over je lening wordt ook tijdens je studie al rente berekend. Die rente wordt ieder jaar opnieuw vastgesteld door de overheid en komt bovenop het bedrag dat je hebt geleend. Daardoor kan je schuld ongemerkt verder oplopen, zelfs als je nog niet begonnen bent met terugbetalen.

Om de schade te beperken probeert ze nu alvast af te lossen. ‘Ik betaal al zoveel mogelijk terug, want met de rente gaat het gigantisch hard.'

Emy’s verhaal staat niet op zichzelf. Veel jongeren uit de pechgeneratie kampen met hoge studieschulden. Gemiddeld heeft een oud-student ruim 18.000 euro schuld, maar in de pechgeneratie zijn schulden van 30.000 tot 50.000 euro geen uitzondering. Zij ervaren meer dan zelden stress, somberheid of beperkingen bij het vinden van een huis. De belofte van het leenstelsel als ‘voordeligste lening ooit’ voelt voor hen vooral als een last die hun toekomst belemmert.

De gevolgen van haar schuld merkt Emy ook nu ze met haar vriend een huis wil kopen. ‘We willen binnenkort gaan kijken, maar ik hou mijn hart vast, oprecht.’ Ze kent verhalen van mensen die hun studieschuld verzwegen bij de bank. ‘Puur om de consequenties te ontwijken, hebben ze gewoon ontkend dat ze een studieschuld hebben, om een hypotheek te krijgen.’

Aan jongeren die nu worstelen met hun schuld wil Emy één ding meegeven: praat erover. ‘Zoek hulp bij vrienden of familie, en desnoods bij een huisarts of praktijkondersteuner. Die hulp is er, vaak kosteloos. Maar verwacht het niet van de overheid. Daar ga je het niet vinden.’