Hoe groot is de plasticsoep?

‘In het begin schiep God de aarde en toen schiep de mens plastic. Dat was een zegen, maar het keert zich steeds meer tegen ons.’ Zo begint Menno Bentveld zijn serie Ik, Plastic . En zo is het. De uitvinding van plastic heeft ons decennialang gemak geschonken, maar nu lijkt de tijd van onbezorgd plasticgebruik voorbij. Het vergaat nooit en overwoekert zo onze wereld.

Als we zo doorgaan zit er in 2050 meer plastic in de oceanen dan vis. En dat geldt niet alleen voor oceanen ver van huis, ook onze eigen Noord- en Waddenzee liggen er vol mee. Sahil ging in IJmuiden aan boord bij een vissersboot. Vissers Arend Jan en Peter vinden iedere dag enorme hoeveelheden plastic in hun visnetten. ‘Je vindt heel veel plastic: grote stukken, kleine stukken. Van ballonnen tot groot bedrijfsafval.’

Flesjes
Een van de meest voorkomende soorten plastic dat in de oceanen terechtkomt is de pet-fles. Jaarlijks komen er tussen de 50 en 100 miljoen kunststof flesjes in het zwerfafval. Met de verpakkingsindustrie is vorig jaar al afgesproken dat die de hoeveelheid plastic flesjes in het zwerfafval met 70 tot 90 procent gaat verminderen. Als dit niet lukt, komt er vanaf 2021 statiegeld op kleine plastic flessen, zo meldt Vroege Vogels begin dit jaar.

In Vroege Vogels  gaat Menno Bentveld met afvaljutter Nienke Dijkstra de Waddenzee op. ‘Ik hoor heel vaak van mensen dat ze nooit plastic zien in de zee. Maar als je goed gaat kijken dan zal je zien hoeveel er eigenlijk ligt. Het ligt op plekken waarvan je weet dat niemand het daar heeft achtergelaten.’ Nienke organiseert tochten om mensen bewust te maken van het probleem: ‘Ik probeer mensen aan te moedigen om dit ook te doen, om die cirkel van beïnvloeding te vergroten. Je kan je eindeloos druk maken over wat er gebeurt met die plasticsoep, maar als je er ook gewoon iets aan kan doen, dan is dat toch een geweldig idee.’

Om het probleem met plastic te verminderen zijn er afspraken opgesteld in het Plastic Pact. Het kabinet, het bedrijfsleven en milieuorganisaties spreken af de komende jaren het gebruik van plastic terug te dringen. In 2025 moet het gebruik met 20 procent zijn teruggedrongen en moet al het plastic volledig recyclebaar zijn, zo meldt Vroege Vogels begin dit jaar. Intussen is het doek al gevallen voor plastic bestek, gratis plastic tasjes en rietjes.

Dat het gebruik van wegwerpplastic een groot effect heeft op het milieu, dat is niet alleen in Nederland bekend. Ook in andere landen zijn er initiatieven die het gebruik van wegwerpplastic moeten terugdringen. Met als hoogtepunt: Kenia. In dit land bestaat een totaalverbod op wegwerpplastic. En hoewel dit een goed initiatief is voor het milieu, leidt dit in het land tot veel chaos, in de vorm van plasticsmokkel. Zo ondervond Menno Bentveld in zijn serie Ik, Plastic begin dit jaar. ‘In Kenia staat het gebruik van plastic zakjes gelijk aan een inbraak of mishandeling. De milieupolitie is onverbiddelijk.’

Microplastic
Naast het zichtbare probleem van zwerfplastic zoals de plastic flesjes, bestaat er nog een minder zichtbaar plastic-probleem in onze oceanen: micro-plastic. Deze kleine stukjes komen daar terecht door versplintering van grotere stukken plastic, maar ook door onze wasmachine, meldt Groenlicht in 2016. Bij iedere wasbeurt laten er hele kleine plasticdeeltjes los van onze synthetische kleding. Deze deeltjes worden vervolgens gegeten door vissen en vogels. Op deze manier komen ze in ons hele ecosysteem terecht. Zelfs jij krijgt per jaar zo’n 11.000 stukjes microplastic binnen via het visje op je bord. Om het aantal microdeeltjes plastic per wasbeurt te verminderen is het goed om op lagere temperatuur te wassen. Op die manier beschadigt de stof minder en laten er minder deeltjes los.