Hoe is het om altijd een piep in je oor te horen?

Een piep of ruis in je oor, eentje die niet zomaar meer weggaat. Ook niet als je probeert te slapen. Dat is tinnitus. Hoe is het om daar mee te leven? 'Het is een heel eenzaam bestaan.'

Bleiswijk, vier uur in de nacht. Iedereen slaapt, maar bij Ronald brandt nog licht. ‘Ik heb heel erg last van tinnitus’, vertelt hij aan Raven van Dorst in tv-programma Nachtdieren, en daarom is hij nog wakker. Constant hoort hij gepiep en geruis. ‘Insecten die zoemen, noem maar op. Heel vreemde geluiden die er gewoon niet zijn. Maar ze zitten wel in je hoofd. En dan slaap je echt niet meer hoor. Ik heb het al acht jaar, en leer er mee te leven. Maar het is een heel eenzaam bestaan.’

Ronald is eenzaam maar staat zeker niet alleen: ruim 2,5 miljoen mensen hebben een ruis of piep in hun oor. Tinnitus is een constant geluid in de vorm van een piep-, fluit-, suis-, brom- of zoemgeluid. Dit kan ontstaan door de blootstelling aan harde geluiden – zoals tijdens een concert of een festival. 'Hard geluid betekent harde trillingen', legt klinisch fysicus/audioloog Dyon Scheijen uit in radioprogramma Gaan!. ''Dat trilt tegen het trommelvlies aan, vervolgens gaat die trilling naar het slakkenhuis. Daar ontstaat de grootste schade. In dat slakkenhuis hebben we zo'n dertigduizend kleine trilhaartjes (...) op het moment dat wij te luide muziek horen zijn er een aantal van die trilhaartjes die te harde klappen krijgen. Dan ontstaat er gehoorverlies.'

Brij van geluiden
Ronald werkte 35 jaar in het onderwijs, tot het moment dat hij tinnitus kreeg. ‘Het was op een gegeven moment verschrikkelijk om voor de klas te staan. Ik kon die kinderen niet horen. Het was één brij van geluiden. Uiteindelijk ben ik 100 procent afgekeurd – wat ik heel erg betreur.’
Naar een verjaardag gaan is er ook niet meer bij. ‘Mijn vrouw gaat overal alleen naartoe. Mensen snappen het niet.’

Behandeling
Ronald ging in therapie. Niet om het geluid weg te krijgen, maar om er mee te leren leven. ‘Er zijn dingen die je wél kunt. Dat leer ik in therapie ook.’ Scheijen is een van de ontwikkelaars van de tinnitus-behandeling. De behandeling is zo effectief dat het sinds 2019 is opgenomen in het basispakket. 'Er is zeker wat aan te doen', verzekert Scheijen. 'Het is niet zo dat we er een pilletje of een operatie voor hebben, maar we kunnen mensen met chronische tinnitus wel trainen om het auditief systeem zo te "herprogrammeren" dat ze minder last hebben van dat geluid.' Of dat betekent dat tinnitus vooral een psychisch probleem is, durft Scheijen niet zo te stellen. 'De complexiteit zit 'm in hoe we met geluid omgaan. Dat gebeurt natuurlijk voor een groot deel in ons brein, maar er is niet psychisch iets aan de hand. Dit is gewoon een gegeven in hoe wij horen. Behalve dat ik mijn oren nu gebruik om dit gesprek te voeren, houden ze ook in de gaten of het nog veilig is in mijn omgeving.' Om die reden is psychologie een belangrijk deel in de behandeling van tinnitus, en is het grootste deel van het behandelend team psycholoog. 'Psychologen weten wat zich in het brein afspeelt en hoe mensen hiermee geholpen kunnen worden.'

Gehoorbescherming
Wil je voorkomen dat je tinnitus krijgt? Draag dan gehoorbescherming als je naar een festival, club of concertzaal gaat. Maar wanneer zou je deze gehoorbescherming dan moeten gebruiken; hoe hard moet het geluid zijn om gehoorschade te kunnen veroorzaken? Daar heeft Scheijen een vuistregel voor: 'Als je niet meer normaal met iemand kan praten en je in het oor van een ander moet gaan schreeuwen om een gesprek te voeren; dan is dat het moment om oordoppen te gaan gebruiken.'