HPV: Alles over het virus, besmetting en vaccinatie

Bijna iedereen loopt het ooit op, vaak zonder het te weten: het humaan papillomavirus, beter bekend als HPV. Toch heerst er nog altijd veel onwetendheid over dit virus. Dit is alles wat je erover moet weten.

Acht op de tien mensen raken ooit in hun leven besmet met HPV. Dat komt doordat het virus erg besmettelijk is. Vaak is zo’n infectie onschuldig; in de meeste gevallen ruimt je lichaam het virus namelijk vanzelf op. Als dat niet gebeurt, kan het serieuze gevolgen hebben en na tien tot vijftien jaar kanker veroorzaken.

HPV staat voor humaan papillomavirus. Er bestaan meer dan honderd typen van dit virus. De meeste daarvan zijn onschuldig, maar sommige kunnen (een voorstadium van) kanker veroorzaken. In de meeste gevallen ruimt je lichaam de infectie binnen één tot twee jaar vanzelf op.

Soms blijft het virus echter langer in je lichaam aanwezig. Dan bestaat het risico dat je na tien tot vijftien jaar kanker ontwikkelt. De meest voorkomende vorm van kanker die door HPV wordt veroorzaakt, is baarmoederhalskanker. Maar het virus kan ook leiden tot kanker aan de penis, anus, schaamlippen, vagina en in de mond- en keelholte. Daarnaast kunnen bepaalde typen HPV genitale wratten veroorzaken.

Je krijgt HPV door seks of intiem lichamelijk contact. Het virus is erg besmettelijk; je geeft het daardoor gemakkelijk weer door aan anderen. De meeste mensen die seksueel actief zijn, raken op een bepaald moment besmet.

Seks met een condoom verkleint de kans op besmetting, maar beschermt je niet volledig. HPV kan namelijk ook worden overgedragen door het aanraken van de penis, vagina of anus en door orale seks.

Het vervelende aan HPV is dat je er meestal niets van merkt. Je kunt jarenlang met het virus rondlopen zonder dat je klachten hebt. Als je lichaam het virus niet opruimt – bijvoorbeeld door een verminderde weerstand – kan het leiden tot genitale wratten of het kan leiden tot (op lange termijn) kanker.

• Genitale wratten kunnen jeuk en irritatie veroorzaken rond de vagina of penis. Soms gaat het om één wratje, soms om meerdere. Deze wratten ontstaan meestal door laag-risico-HPV-typen.

• Hoog-risico-HPV-typen kunnen op de lange termijn kanker veroorzaken. HPV-typen 16 en 18 doen dat het vaakst. De eerste verschijnselen hiervan kunnen zijn: branderigheid, bloedingen bij bijvoorbeeld seks, pijn of afwijkingen aan de anus, penis, schaamlippen of in de mond- en keelholte. In Nederland krijgen elk jaar naar schatting bijna twaalfhonderd vrouwen en bijna vierhonderd mannen kanker door HPV.

De meest voorkomende vorm van kanker door HPV is baarmoederhalskanker. Als het lichaam het virus niet opruimt, kunnen er afwijkende cellen ontstaan in de baarmoederhals. Je merkt hier meestal niets van. Daarom is het extra belangrijk om mee te doen aan het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker. Want als je de afwijkingen op tijd vindt en behandelt, kan baarmoederhalskanker voorkomen worden.

Afhankelijk van je leeftijd krijg je bij je uitnodiging of herinnering een zelftest die test op HPV. Test je positief op HPV? Ga dan naar de huisarts voor een uitstrijkje. Daarmee wordt gekeken of er afwijkende cellen in je baarmoederhals zitten.

De vaccinatie beschermt voor zo’n 95% tegen (voorstadia van) kanker die wordt veroorzaakt door de HPV-types 16 en 18. Je kunt geen HPV krijgen van de vaccinatie, maar je lichaam maakt wél antistoffen tegen HPV aan. Als je daarna met HPV in aanraking komt, herkent je lichaam het virus en kan het dit opruimen voordat je ziek wordt.

De vaccinatie werkt het beste voordat je besmet bent geraakt. Daarom krijgen kinderen al een uitnodiging in het jaar dat ze tien jaar oud worden. We weten dat de bescherming minstens vijftien jaar duurt, waarschijnlijk langer. Via het Rijksvaccinatieprogramma kunnen alle jongeren tot achttien jaar gratis worden gevaccineerd tegen HPV. Ben je achttien jaar of ouder en wil je je alsnog laten vaccineren? Dan kun je terecht bij je huisarts of de GGD. Je moet de vaccinaties dan wel zelf betalen. Dit kost ongeveer 175 euro per prik.

De inhoud van dit artikel is doorgenomen met het RIVM, Bevolkingsonderzoek Nederland en KWF.