Is de Green Deal dé oplossing voor het klimaatprobleem?

Frans Timmermans presenteerde woensdag zijn ‘Green Deal’ tijdens de klimaattop in Madrid. De Eurocommissaris zet hoog in met zijn klimaatdoelen. Is dit plan dé oplossing?
 
Toen hij naast het voorzitterschap van de Europese Commissie greep en zijn droom uiteenspatte, vond hij snel een nieuwe droom: de Green Deal. Als klimaat-eurocommissaris wil hij Europa in 2050 tot het eerste klimaatneutrale continent maken. ‘We nemen de tijd tot 2050 om klimaatneutraal te zijn, want dit is een generatielang veranderen’, volgens Timmermans. Vorige week bood hij ons, in De Wereld Draait Door, al inzicht in zijn ambitieuze plannen voor Europa.

‘Scholieren hebben de politiek veranderd’

Hoewel Timmermans een belangrijke rol heeft in de klimaatverandering van het continent, deelt hij deze eer graag met scholieren. Zij zijn volgens hem de reden dat hij dit werk nu doet. ‘We zouden niet hier zijn als scholieren ons niet duidelijk hadden gemaakt dat ze er genoeg van hebben. Greta Thunberg en al die andere scholieren in de hele wereld die op vrijdag de straat op gaan, die hebben de politiek veranderd. Dat is echt ongelofelijk.’ Timmermans ging, voorafgaand aan het gesprek bij De Wereld Draait Door, langs bij een school in België. Daar zijn het juist die scholieren die hem vragen wat hij aan de klimaatproblematiek gaat doen. ‘Ze vroegen mij: "Wat ga jij er nou aan doen? Hoe kom je daar? Wat ga je doen aan de natuur?" Dan probeer ik uit te leggen wat we gaan doen. En ik vertel hoe moeilijk het is. Ik vertel ook geen sprookjes, dat het allemaal makkelijk zal zijn.’

Een verrassende deal

‘Het is een heel compleet plan’, zegt klimaatonderzoeker en weerman Peter Kuipers Munnike in De Nieuws BV. ‘Dat is het verrassende van de deal.’ Hij vindt het logisch dat klimaatdoelen voor alle sectoren worden opgesteld. Wanneer we naar ons eigen CO2-verbruik kijken, dan is dat volgens Kuipers Munnike namelijk onder te brengen in vier gebieden: vervoer, eten, spullen die je koopt, en verwarming van je huis. ‘Als je die uitstoot in 2030 zou willen halveren en naar nul zou willen brengen in de komende dertig jaar, dan zul je aan al die verschillende dingen wat moeten doen. Dus het is logisch dat als de Europese Unie met een plan komt, dat dat dan ook allesomvattend moet zijn.’

Samen ‘vergroenen’?

Hoewel de naam anders doet vermoeden is de Green Deal alleen nog maar een plan. Een deal is het nog niet. ‘Green Deal is natuurlijk geleend van de New Deal van Roosevelt. Die zei ook dat we heel anders moeten gaan werken om iedereen erbij te betrekken. En er zijn twee dingen die nu samenkomen: het klimaatprobleem en de digitalisering die leidt tot een totale verbouwing van de wereldeconomie. Als we die dingen kunnen combineren, dan komen we daar als Europa goed uit. Als we het laten versloffen, dan komen we er ook wel uit, maar dan zijn we niet meer zelf meester van die verandering. Daarom moeten we die veranderingen maken op Europese schaal.’
Volgens de oervader van de Nederlandse milieubeweging, Wouter van Dieren, is het belang om iedereen mee te krijgen niet zo groot. ‘Het gaat niet om het grote publiek dat meegenomen moet worden. Het gaat om de technici, de elite, de politiek: die maken het verschil. En dat is met alle maatschappelijke veranderingen zo. Het publiek wordt meegenomen, maar uiteindelijk is het de leiding die de dienst uitmaakt. Het idee dat je iedere burger mee moet krijgen kan alleen door heel veel prikkels, zoals financiële voordelen, in te bouwen.’

Maar wat zijn die plannen dan? We lichten er een paar uit.

Kilometerheffing in heel Europa

‘Ja, je zult het autorijden toch moeten beprijzen', zegt Timmermans. 'Je zult mensen ook stap voor stap naar andere mobiliteit moeten krijgen. Ik geef altijd het voorbeeld van mijn grootouders, die konden zich nooit een auto permitteren. Dat was iets voor rijke mensen. Voor mijn vader was een auto het bewijs dat hij geslaagd was in het leven. Voor mij is het ook nog steeds iets leuks: een hebbeding. Voor mijn kinderen is dat niet meer, voor hen is het mobiliteit. Je moet ze die mobiliteit ook op een andere manier kunnen geven, dat hoeft niet per se met het bezit van een auto te maken te hebben. Andere mensen zijn voor hun werk afhankelijk van een auto en dat kun je ze ook niet ontzeggen. Dus je moet proberen hen in een betaalbare elektrische auto te krijgen. Dat is dan weer beter voor het milieu.’

2 miljard bomen

Volgens Kuipers Munnike zijn er verschillende manieren om met de CO2-concentratie in de lucht om te gaan. ‘Je kan in eerste instantie zorgen dat er minder CO2 in de lucht terechtkomt, maar je kunt het er ook actief uithalen. Bossen zijn een hele effectieve manier om CO2 op een natuurlijke manier uit de lucht te halen. (…) Je kunt makkelijk in een gebied als Europa twee miljard bomen kwijt.’

Transportsector

Er moeten laadpalen bijkomen, en de emissierechten moeten worden aangescherpt voor de scheepvaart en de luchtvaart. ‘Transport speelt een enorme rol. Alles wat we eten en doen komt uit alle hoeken van de aarde. Alles wordt vervoerd over enorme afstanden, met enorme impact. (…) Al dat transport wordt niet belast. Dus die aanpak is noodzakelijk’, zegt Van Dieren.