Nog steeds geen oplossing voor vluchtelingenkinderen. Hoe kan dit?!

Vijfduizend alleenreizende kinderen werden de afgelopen maanden gepoogd vanuit Griekse vluchtelingenkampen naar Europa te laten reizen. Dertien andere EU-lidstaten hebben aangegeven kinderen te willen opnemen. Nederland doet dat, ondanks de bereidheid van 100 gemeenten, niet. 

Geef aan dat deze kinderen welkom zijn door de petitie te tekenen. Dat kan hier.

De situatie in de Griekse vluchtelingenkampen is onder de coronacrisis geworden tot een hel, zo beschrijft correspondent Ingeborg Beugel. ‘Vooral kamp Moria op Lesbos. In december waren daar maar liefst 22.500 mensen in het kamp, op een plek waar plaats is voor bijna 3000 mensen.’ Op zo’n plek is het wachten op een catastrofale uitbraak. Mensen zitten dicht op elkaar en de hygiëne is zo ontzettend slecht. ‘Je moet al een uur in de rij staan om naar de wc te gaan of je handen te wassen.’ En daarmee zijn de mensen ook enorm vatbaar. ‘Dankzij corona is er dan eindelijk mondjesmaat een begin gemaakt aan de evacuatie van de meest kwetsbare vluchtelingen uit die kampen naar het vasteland’, aldus Beugel. Maar een groep zit daar niet bij: de alleenreizende kinderen. Een groep die enorm kwetsbaar is voor seksuele uitbuiting en geweld.

Opvang bieden
Al in oktober vorig jaar luidt Griekenland de noodklok. Ze vragen EU-lidstaten om deze kinderen op te nemen. Deze oproep werd gehoord en de afgelopen maanden werd er uit veel verschillende hoeken een oproep gedaan aan het kabinet om vijfhonderd alleenstaande vluchtelingenkinderen op te vangen. De vraag kwam vanuit verschillende partijen in de Tweede Kamer, bijvoorbeeld van ChristenUnie-Kamerlid Joël Voordewind. Hij diende een motie in voor de herplaatsing van de vluchtelingenkinderen in Moria. Deze vond steun in de Tweede Kamer. ‘Dit zijn alleenreizende kinderen, die extra veel risico lopen. Daarom vragen wij om als Nederland meer aan te dringen bij Griekenland om deze kinderen daar weg te halen en op zijn minst naar het vasteland te brengen.’ Maar ook honderd gemeenten en een heleboel vluchtelingenorganisaties lieten van zich horen. Al deze gemeenten gaven aan bereid te zijn deze kinderen opvang te bieden, maar er werd niet naar hen geluisterd. Nederland gaat geen vluchtelingenkinderen opvangen.

In plaats daarvan biedt ons land financiële steun aan Griekenland, om daar opvang te realiseren. Dat is het compromis van staatssecretaris Broekers-Knol. Nederland geeft aan de kinderen pas op te willen vangen als alle andere EU-lidstaten dat ook doen. Niet iedereen doet mee, maar een groot deel van de EU-lidstaten is wel bereid deze alleenreizende kinderen op te vangen. Dan gaat het om Duitsland, Frankrijk, Luxemburg, Finland, Portugal, Ierland, Kroatië, Bulgarije, Litouwen en Noorwegen. ‘Nederland schittert door afwezigheid’, aldus Beugel.

Schijnoplossing
‘Een grote teleurstelling’, noemt Abdeluheb Choho, directeur van Vluchtelingenwerk, het. ‘Een schijnoplossing voor een werkelijk probleem. Deze kinderen zitten in acute nood en dan wordt er een oplossing gepresenteerd die al jaren de ‘oplossing’ is van Nederland: wij zijn niet solidair met Europa, we kopen onze verantwoordelijkheden af, en we laten de kinderen in deze situatie zitten waar ze zitten.’ Het prijskaartje voor het afkopen van de verplichtingen kost zo’n drie tot vier miljoen euro, geld dat bedoeld is om in Griekenland zogeheten voogdijinstellingen te realiseren om de kinderen op te vangen. Over een periode van drie jaar zouden er met die procedure vijfhonderd kinderen geholpen kunnen worden.

Voogdijsysteem
Er zijn namelijk vijfduizend alleenreizende kinderen die nú hulp nodig hebben. Het opvangen van de kinderen in Griekenland zelf zou moeten gebeuren aan de hand van een voogdijsysteem. Met dat systeem zouden per keer achtenveertig kinderen geholpen zijn. Dat gaat dus niet erg snel. Maar wat blijkt; zelfs dat lukt niet. Voor de zomer zou de eerste groep kinderen een plek hebben, maar het lijkt er niet op dat dit op korte termijn zal gebeuren. De Griekse verantwoordelijken geven aan dat dit plan nooit haalbaar is geweest. ‘Het traject dat leidt tot de opening van zo’n shelter duurt heel lang, omdat ook de Europese Unie daarbij betrokken is’, aldus Ingeborg Beugel afgelopen week in De Nieuws BV. 

Volgens SP-Kamerlid Jasper van Dijk was Broekers-Knol niet goed op de hoogte van de situatie in Griekenland. ‘Een spookplan’, noemt Van Dijk het. Hij wil zo snel mogelijk antwoord van de regering. ‘Als dit een spookplan blijkt te zijn, dan zou Nederland misschien toch zijn verantwoordelijkheid moeten nemen en die kinderen hierheen moeten halen.’

Beugel sluit zich hierbij aan. ‘Ik denk niet dat Broekers-Knol helemaal op de hoogte was van de bestuurlijke en institutionele ontploffing die onlangs plaatsvond in Athene.’ Er zijn namelijk op bestuurlijk niveau een aantal dingen veranderd die de situatie op dit moment onmogelijk maken om op te lossen. Er is een nieuwe Griekse verantwoordelijke aangewezen, mevrouw Agapidaki, en zij is van een ander ministerie dan het bestaande team dat over de AMA’s (alleenstaande minderjarige asielzoekers) gaat, waardoor zij hen geen leiding kan geven. Daarom moet er een nieuw team worden samengesteld en dat kost tijd. ‘Bestuurlijk lijkt het onhaalbaar’, volgens Beugel.

Maar dat is niet het enige probleem. Ook het geld is een probleem. De drie à vier miljoen euro die Nederland ter beschikking heeft gesteld is namelijk nog helemaal niet op de juiste plek aangekomen. Het geld voor de voogdijinstellingen dat terecht zou komen bij een centrale organisatie, Nidos, blijft daar steken. Beugel sprak met een bestaande voogdijinstelling die al enkele jaren gesubsidieerd wordt vanuit het Nidos. Ondanks alle donaties vanuit de EU hebben zij enorme geldproblemen. Dat heeft te maken met de nieuwe Griekse voogdijwetgeving uit 2018. Die is namelijk niet volledig waterdicht. ‘Daardoor kan de EU, die de voogdijinstelling moet financieren, soms geen geld overmaken.’

Dit compromis bleek dus een spookplan. Niet uitvoerbaar op de korte termijn en geen structurele oplossing. Daarom pleiten Beugel en Van Dijk ervoor deze kinderen alsnog gewoon in Nederland op te nemen.

Verantwoordelijkheid nemen
‘Laten we even het grotere plaatje nemen’, stelt Van Dijk voor. ‘We hebben het over circa 40.000 vluchtelingen op die Griekse eilanden. Al jarenlang in erbarmelijke omstandigheden, onder wie duizenden kinderen. Nederland en Europa weigeren eigenlijk pertinent om die mensen te verdelen over Europa, zoals was afgesproken. Nu hebben we het over 2.500 kinderen in Europa, waarvan maximaal 500 in Nederland. That’s it. Dat is peanuts. Maar zelfs dat lijkt niet te lukken.’ Daar sluit Beugel zich bij aan: ‘Griekenland is het afvoerputje van de EU. Iedereen weet dat we de vluchtelingen moeten verdelen, maar ze worden gedumpt en aan hun lot overgelaten in Griekenland.’

Structurele oplossing
Eurocommissaris Ylva Johansson werkt aan een plan voor een structurele oplossing voor heel Europa. ‘Want we moeten gezamenlijk dit plan aanpakken’, aldus Voordewind. ‘Misschien kan dit project wel leiden tot een Europese pilot van hoe we het uiteindelijk moeten gaan doen in Europa. Namelijk: gezamenlijke opvang aan de buitengrenzen, gezamenlijke selectie door de immigratiediensten; dat is een Europese verantwoordelijkheid en niet de verantwoordelijkheid van Italië en Griekenland, en dan een verdeling over Europa. En als deze mensen uitgeprocedeerd zijn, moeten we een gezamenlijke verantwoordelijkheid nemen om deze mensen terug te sturen. Nu doet elk land dat op eigen houtje, en dat werkt niet.’