Op vakantie met de trein: hoe eenvoudig is dat?

Steeds vaker verkiezen vakantiegangers de trein boven de auto of het vliegtuig. Wordt deze manier van reizen ook eenvoudiger en goedkoper?

‘Waarom bestaat er geen goede treinlobby in de EU? Ik wil betaalbaar op, zonder auto of vliegtuig’, vindt opiniemaker Anne Fleur Dekker.

Dekker is niet de enige. Ook het kabinet zegt de vakantieganger voor korte buitenlandse reizen uit het vliegtuig en in de trein te willen hebben. De belangrijkste reden: duurzaamheid en het halen van de klimaatdoelen van Parijs. Een vliegreis is namelijk zo’n zeven tot elf keer belastender voor het milieu dan een treinreis. Daarom wil het kabinet de milieuvriendelijkere trein zó aantrekkelijk maken dat reizigers het vliegtuig massaal laten staan. Hoe? Door reizen over het spoor sneller, goedkoper en comfortabeler te maken, aldus voormalig staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat Stientje van Veldhoven in 2018. Hoe gaat dat in de praktijk?

Citytrip
Deze drie factoren hangen, volgens 3 op Reis-redacteur Beatrijs Loeffen,volledig af van waar je heen wil. In 2019 reist ze samen met Geraldine Kemper naar en door Oekraïne met de trein. Momenteel is ze net terug van een treinreis naar Schotland, samen met Jennifer Hoffman. Een treinreis kán een heel relaxt alternatief zijn voor het vliegtuig en de auto, weet ze. ‘Je gaat naar het treinstation bij jou in de buurt en op het moment dat je daar bent begint je vakantie al. In die trein kan je nog van alles doen: een boek lezen, rondlopen en soms kun je aan boord wat eten. Vervolgens stap je bij aankomst midden in de stad uit. Perfect voor een citytrip.’ Maar het vereist ook de nodige planning.

Verschillende sporen
Voor veel Europese bestemmingen is de treinreis eenvoudig geregeld. Vooral de verbindingen tussen grote Europese steden als Londen, Antwerpen Brussel en Parijs zijn goed. ‘Ik snap niet waarom mensen nog naar Londen zouden vliegen. Als je met de trein kunt dan ben ik daar altijd voor, want dat is natuurlijk een stuk minder belastend voor het milieu.’ Wie afwijkt van de grote steden ziet de reis al snel ingewikkelder worden. ‘De Euro-treinreis (van Nederland, via Duitsland en Slowakije naar Oekraïne) met Geraldine was een groot web van allerlei sporen. Hoe meer landsgrenzen je overgaat, hoe meer je vooruit moet denken.’ Het passeren van een landsgrens betekent in veel gevallen namelijk een ander spoor. En dus een andere trein. ‘Het spoor in het ene land is net wat breder of smaller dan in het andere. Dan moet óf het onderstel gewisseld worden óf je moet overstappen op een andere trein.’ Over het algemeen geldt: hoe meer landsgrenzen, hoe meer planning, overstappen en reistijd. Ondanks de mooie plannen uit 2018 heeft Beatrijs het idee dat ‘reizen per trein nog niet bovenaan de politieke agenda staat’. Het is namelijk nog steeds ‘best ingewikkeld’.

Populair
Desondanks wint de trein aan populariteit. 17 procent (2,9 miljoen) van de Nederlanders zegt vorig jaar met de trein naar hun vakantiebestemming te willen reizen. Een aantal jaren geleden was dat, volgens Marjon Kaper, directeur Reizen van de ANWB, slechts 2,5 procent. Vooralsnog zijn treinreizen voornamelijk in trek bij mensen die de tijd hebben (en willen nemen) voor een treinreis en mensen die de impact van hun reis op het milieu willen beperken. Daarnaast is de trein in het bijzonder populair bij jongeren.

TUI
Dat heeft ook luchtvaartmaatschappij TUI aangevoeld. Zij biedt sinds deze zomer een duurzaam alternatief voor haar vluchten naar Kopenhagen, Praag, Wenen, Venetië, Milaan en Florence. Namelijk: de nachttrein. ‘Een beetje greenwashing’, aldus Beatrijs, ‘maar een stap in de goede richting. Als mensen op hun site in aanraking komen met de mogelijkheden van treinreizen en daardoor een paar honderd of duizend mensen de trein in plaats van het vliegtuig pakken dan is dat natuurlijk winst.’ Echter gaat het niet om een-op-een vervanging van vervoer; de treinreizen komen ‘boven op het bestaande aanbod van vervoersmogelijkheden’.

Vliegen
40 procent van de Nederlandse vakantiegangers kiest desondanks voor het vliegtuig. ‘Er zijn nog steeds veel mensen die nog voor een paar tientjes met een prijsvechter naar hun vakantiebestemming vliegen. Het is makkelijk om daarover te oordelen, omdat je niet weet hoeveel geld iemand te besteden heeft. Als iemand hard moet sparen om een week op vakantie te kunnen, wie ben ik dan om daar iets van te vinden’, aldus Beatrijs. Om deze groep de trein in te krijgen, moet het financieel aantrekkelijker worden. Door de trein goedkoper te maken, of het vliegtuig duurder. ‘Vliegen is eigenlijk veel te goedkoop. Als de belasting op vliegen hoger zou zijn, en dat geld zou worden geïnvesteerd in het treinnetwerk, zouden we al een stukje verder zijn.’

Duur?
Volgens Beatrijs heeft de trein de naam duur te zijn. ‘Dat is ook een beetje het stigma. Onze treinreis van Londen naar de Highlands duurde een dag en kostte 270 pond voor twee personen. Dat valt wel mee als je je bedenkt dat het niet alleen je vervoer, maar ook je overnachting en activiteit is. Want het is ook superleuk om in zo’n trein te zitten en te slapen.’ De vakantie-met-de-trein-revolutie vereist ook mentaliteitsverandering bij de reiziger. ‘Het is geen kwestie van een “van”- en een “naar”-bestemming invoeren. Je kunt beter kijken waar je makkelijk kunt komen met de trein en je plan daarop aanpassen.’