Tida (23) vijf jaar na BLM: 'Het was een kantelpunt en heel hard nodig'

Vijf jaar geleden gingen zestigduizend Nederlanders de straat op. Verspreid over het hele land werden Black Lives Matter-protesten georganiseerd. Zo ook in Ede, waar Tida Kamara (23) op de demonstratie sprak. Hoe kijkt zij hierop terug?

In de zomer van 2020 vinden door het hele land Black Lives Matter-demonstraties plaats, waaronder op de Ginkelse Heide in Ede. Waar de organisatie rekent op duizend tot tweeduizend aanwezigen, komen uiteindelijk slechts zo’n honderd mensen opdagen. Eén van de sprekers is de toen achttienjarige Tida, die roots heeft in Sierra Leone. Vijf jaar later blikt ze terug op haar speech en de demonstratie in Ede.

‘In die tijd stond er een club in Ede bekend om etnisch profileren; mensen werden bij de deur beoordeeld op hun kleur. Ik heb zelf gezien dat vrienden van mij om die reden niet naar binnen mochten. Daarnaast heeft mijn vader, die uit Sierra Leone komt, ooit een rechtszaak gewonnen in Ede. Ook zijn zaak ging over racial profiling. Dat waren mijn grootste redenen om mij toen uit te spreken.'

‘Ik vond het best wel heftig. Er hingen post-its met racistische teksten aan de bomen, opgehangen door boeren die niet wilden dat de demonstratie daar zou plaatsvinden. Dat voelde heel bedreigend. Ik was een meisje van achttien, dus het kwam best wel intens binnen. Op Twitter ben ik daarna ook nog gepest door oudere witte mannen en vrouwen.

Een heel zoete ervaring was het dus niet. Maar het was wel echt nodig: ik denk dat het een goede wake-up-call was voor Ede. Al weet ik niet of het echt is binnengekomen. Ede blijft gewoon best wel close minded. De opkomst was niet groot; dat zegt natuurlijk ook wel iets. Maar we hebben het geprobeerd en ik ben wel blij met wat we hebben neergezet.’ 

‘Mijn speech ging vooral over het belang van gelijke behandeling. Ik deelde mijn eigen ervaringen en vertelde dat racisme iets is wat je wordt aangeleerd, en dat het niet van nature in de mens zit. Onwetendheid daarentegen wel: daar geloof ik heilig in. Maar racisme leer je vaak al op jonge leeftijd, via je ouders, familie of omgeving. En wat je aanleert, kun je ook afleren. Beter nog: leer het je kinderen niet aan, dan hoef je het ze ook niet af te leren. Begin dus jong. Education is key, zolang je het juiste maar meegeeft.’

‘Omdat ik wat lichter ben qua kleur, heb ik zelf nooit fysiek racisme ervaren. Maar ik vind dat ook mensen zoals ik de verantwoordelijkheid hebben om naast degenen te staan die het wél meemaken. Daar wilde ik toen voor gaan staan en nog steeds vind ik dat dat meer mag gebeuren. 

Door mijn achternaam heb ik wel last gehad van systematisch racisme. Mijn vader heeft me al vroeg geleerd dat ik altijd een foto op mijn cv moest zetten, omdat ik dan niet zo snel bevooroordeeld zou worden. Ik vind het nog steeds heel wreed dat dat moest, maar toentertijd was het helaas wel echt nodig.’ 

‘In Nederland speelt vooral systematisch racisme. Kansen worden bij mensen van kleur eerder weggenomen. Nog steeds zijn mensen eerder geneigd om, bijvoorbeeld op werkgebied, voor iemand te kiezen die volledig Nederlands is. En als een persoon van kleur het gezicht van iets mag representeren, dan wordt die persoon vaak ingezet als een soort token, om zo een merk ‘cooler’ te laten lijken. Maar achter de schermen zijn het vaak nog steeds vooral oude witte mannen die het runnen. In Nederland is dat helaas nog steeds heel erg een ding – bedrijven willen wel meedoen met de cultuur, maar tot op zekere hoogte. Het mag niet daarbovenuit stijgen. 

Ik merk dat mensen bang zijn voor wat ze niet kennen. Bang voor een andere cultuur of voor hoe iemand zich uitdrukt. Het is een beetje zoals het gezegde: “De boer eet niet wat hij niet kent.” En in Nederland gebeurt dat op een best wel sneaky manier. In Amerika is racisme heel zichtbaar, heel in your face. Hier gaat het veel subtieler: via achterdochtige blikken, kleine opmerkingen, van mond tot mond. Het zijn vooral microagressies. En als je daar als persoon van kleur op reageert, ben je meteen die boze zwarte persoon. Terwijl je eigenlijk alleen maar terug duwt nadat je constant geprikt wordt. Vaak zie je dan meteen dat Nederland in een soort slachtofferrol schiet. En dat vind ik niet eerlijk.’  

‘Door de huidige economie en hoe duur alles is geworden, merk ik dat het land steeds rechtser wordt. Dat vind ik persoonlijk jammer. Tegelijkertijd zie ik ook dat vooral de jeugd uitgesprokener en radicaler wordt in hun mening. En ik denk dat zij uiteindelijk misschien wel voor een doorbraak gaan zorgen.'

Ik zie de Black Lives Matter-beweging wel echt als een kantelpunt, een eye opening experience voor de hele wereld. In Nederland vond ik het heel mooi dat Sylvana Simons als partijleider van BIJ1 in de Tweede Kamer kwam. En ook het ontstaan van Omroep ZWART – en dat het er nog steeds is – laat zien dat er steeds meer animo en bewustzijn is. Maar het blijft lastig om iets te zeggen over het hele land. Er zit veel verschil in waar je bent en met wie je spreekt.’ 

'Ja, zeker. Ik merk dat steeds meer instellingen het gesprek aangaan met mensen van kleur over hoe dingen anders kunnen. Of het nou gaat om exposities, projecten of muziek – er wordt vaker gevraagd naar onze stem en ideeën. Dat zorgt er wel voor dat ik me meer gehoord voel.’

‘Met trots. Ik ben blij dat ik daar heb gesproken en dat ik ben opgestaan voor mijn familie, vrienden en mijn eigen community. En dat is iets waar ik altijd trots op zal blijven. Ook nu zet ik me nog steeds in voor de black community, onder meer in mijn werk als dj. Ik draai alleen muziek met een culturele achtergrond – niet alleen mijn eigen cultuur, maar ook Surinaams, Antilliaans, Braziliaans, Marokkaans, noem maar op. Omdat ook die geluiden gehoord moeten worden. Niet alleen maar EDM en dance. 

Toen was uit Ede weggaan voor mij de beste keuze, maar ik zie nu ook dat er daar dingen veranderen. De jeugd – en ook de jeugd van kleur – krijgt meer een stem. Zelfs in de clubs wordt nu vaker andere muziek gedraaid, zoals Afrobeat. Binnenkort heb ik een gesprek met de wethouder van Ede en dat laat voor mij wel zien dat er echt iets in beweging is. Dat ze bezig zijn met wat mensen van kleur doen in Ede en dat er meer kansen worden gegeven.’