Al 100 jaar voor een open, rechtvaardig en gelijkwaardig Nederland.

Verkiezingen en wonen: dit zijn de standpunten van de partijen

Wonen

•

Vandaag

•

leestijd 3 minuten

•

Woningaanbod in een etalage van een makelaarskantoor. De krapte op de woningmarkt houdt aan.

Op 29 oktober gaan we weer naar de stembus. De woningmarkt is voor veel kiezers een belangrijk onderwerp. Wat zeggen de grootste partijen daarover in hun programma’s?

De oververhitte woningmarkt, de extreem dure studentenkamers, slecht onderhouden sociale huurwoningen en de hypotheekrenteaftrek: wonen is één van de belangrijke thema's tijdens de Tweede Kamerverkiezingen in 2025. En dat de woningmarkt beter moet, daar zijn de meeste partijen het over eens. Maar hoe dat moet gebeuren, daar verschillen ze flink over van mening.

* Iedere partij schrijft haar eigen verkiezingsprogramma, met onderwerpen die zij belangrijk vindt. De samenvattingen hieronder zijn gebaseerd op de programma’s van de partijen zelf. De volledige partijprogramma's lees je op de websites van de partijen.

BBB (BoerBurgerBeweging)

BBB wil dat twee van de drie nieuwe huizen betaalbaar zijn, waarvan 30% sociale huur. Woningcorporaties moeten 30.000 huizen per jaar bouwen, de hypotheekrenteaftrek blijft. Voorrang voor mensen met lokale binding of cruciale beroepen, meer senioren- en studentenwoningen, en migratie wordt beperkt om druk op de woningmarkt te verminderen.

Zo denkt BBB over wonen:

Standpunten BBB over Bouwen

• Twee van de drie nieuwe huizen in elke regio moeten betaalbaar zijn. Maximaal 30% daarvan is sociale huur.

• Woningcorporaties moeten weer 30.000 sociale huurwoningen per jaar bouwen.

• Meer seniorenwoningen met ruimte voor ontmoeting en voorzieningen.

• Studentenhuisvesting moet gemeenschappelijke ruimtes hebben om vereenzaming te voorkomen.

• Bewoners moeten op sommige vakantieparken permanent kunnen blijven wonen.

Standpunten BBB over Huren

• Er komen starterscontracten zodat verhuren aan starters aantrekkelijker wordt.

• Meer voorrang voor mensen met lokale binding of cruciale beroepen (zoals leraren, zorgpersoneel en politie).

Standpunten BBB over Kopen

• Hypotheekrenteaftrek blijft bestaan.

• Geen belasting over de overwaarde van een huis en geen verdere beperking van de hypotheekrenteaftrek.

• Ook bij koopwoningen vaker voorrang voor mensen met lokale binding of cruciale beroepen.

BIJ1

BIJ1 wil leegstand aanpakken en kraken toestaan. De helft van alle woningen moet sociale huur zijn, geen vrije-sector-huur meer. Woningcorporaties willen ze nationaliseren en beleggers onteigenen. Huren koppelen aan minimumloon, hypotheekrenteaftrek wordt afgeschaft. Huurcontracten gaan gelden voor onbepaalde tijd en er worden harde regels ingesteld tegen discriminatie op de woningmarkt.

Zo denkt BIJ1 over wonen:

Standpunten BIJ1 over Bouwen

• Meer sociale huurwoningen bouwen en streven naar een woningvoorraad met ten minste 50% sociale huur.

• Voldoende betaalbare woningen voor jongeren, studenten en starters.

• Nationale jeugdstrategie waarbij jongeren worden betrokken bij de ontwikkeling van nieuwe jongerenwoningen.

• Jongeren worden op hun zestiende automatisch ingeschreven als woningzoekende in hun woonplaats.

Standpunten BIJ1 over Huren

• Stoppen met vrije-sectorhuur en middenhuur.

• Huurcontracten voor onbepaalde tijd worden de standaard.

• Regels voor huurprijzen koppelen aan het minimumloon.

• In de private huur komt een verhuurplafond op basis van een eerlijk puntenstelsel.

• Schrappen van de tijdslimiet van twee jaar om te veel betaalde huur terug te vorderen.

• Een verhuurvergunning invoeren met strenge kwalificatie-eisen en gemeentelijke controle daarop.

• Makelaars, bemiddelaars en verhuurders die discrimineren, verliezen hun vergunning en kunnen worden vervolgd of onteigend.

• Voor de meest kwetsbare mensen komt een extra klasse binnen de sociale huursector, met huren tot maximaal 350 euro per maand.

• Kraakverbod opheffen.

Standpunten BIJ1 over Kopen

• Hypotheekrenteaftrek afschaffen.

• Onteigenen van de grootste private beleggers en particuliere huisjesmelkers.

• Verbieden dat woningen of panden langdurig leegstaan.

• Actieve handhaving van de bestrijding van leegstand, onder andere door onteigening.

• Zelfbewoningsplicht invoeren en speculatie op de woningmarkt tegengaan.

• Alle bestaande woningcorporaties nationaliseren.

CDA

CDA wil elk jaar 100.000 woningen bouwen, waarvan twee derde betaalbaar en 30% sociaal. Jongeren moeten in hun eigen dorp kunnen blijven wonen. Leegstand willen ze aanpakken en bouwprocedures versnellen. Hypotheekrenteaftrek wordt langzaam afgebouwd, en de belasting wordt verlaagd. De kostendelersnorm wil ze afschaffen.

Zo denkt CDA over wonen:

Standpunten CDA over Bouwen

• Jaarlijks 100.000 woningen bouwen.

• Twee derde daarvan moet betaalbaar zijn, waarvan 30% sociale huur, met aandacht voor starters, gezinnen en ouderen.

• Het principe van ‘straatje erbij’ uitbreiden naar een ‘wijkje erbij’, zodat jongeren in hun dorp of stad kunnen blijven wonen.

• Leegstandsheffing invoeren en een bouwplicht binnen maximaal twee jaar.

• Juridische procedures die woningbouw vertragen, moeilijker maken.

Standpunten CDA over Huren

• Huurbeleid koppelen aan de inflatie.

• Tijdelijke huurcontracten verruimen voor studenten.

• Kostendelersnorm afschaffen.

Standpunten CDA over Kopen

• Hypotheekrenteaftrek stapsgewijs afbouwen.

• Inkomstenbelasting evenveel verlagen om koopwoningeigenaren te compenseren.

ChristenUnie

ChristenUnie wil jaarlijks 100.000 huizen bouwen, vooral betaalbaar en sociaal. Vergunningen willen ze eenvoudiger maken, hypotheekrenteaftrek afbouwen en huurtoeslag verbeteren. Studenten en gezinnen helpen, de kostendelersnorm schrappen, en een vast huurcontract blijft de standaard.

Zo denkt ChristenUnie over wonen:

Standpunten ChristenUnie over Bouwen

• Elk jaar 100.000 nieuwe woningen bouwen en daarvoor 20 miljard euro vrijmaken.

• Minstens twee derde van de huizen betaalbaar maken, waarvan 30% sociale huur.

• Het vergunningsproces versimpelen.

• In dorpen bouwen met het principe van een ‘buurtje erbij’.

• Meer studentenkamers bouwen.

Standpunten ChristenUnie over Huren

• Vast huurcontract wordt weer de norm.

• Huren niet koppelen aan loonstijgingen, maar aan de gemiddelde prijsontwikkeling.

• Huurtoeslag omzetten in een huursubsidie, gebaseerd op het inkomen van twee jaar geleden. Ook studenten krijgen hier recht op.

• Kostendelersnorm in de Participatiewet afschaffen.

Standpunten ChristenUnie over Kopen

• Hypotheekrenteaftrek afbouwen.

• Eigenwoningforfait afschaffen over de eerste miljoen euro van de woningwaarde.

Meer weten over de standpunten van ChristenUnie? Luister de podcast Over Morgen met lijsttrekker Mirjam Bikker.

D66

D66 wil tien nieuwe steden bouwen, snellere bouwvergunningen en woningdelen stimuleren. Minstens 30% sociale huur in elke gemeente. Studieschuld mag niet meetellen bij hypotheek, vinden ze. Hypotheekrenteaftrek wordt afgebouwd en er worden meer studentenwoningen gebouwd.

Zo denkt D66 over wonen:

Standpunten D66 over Bouwen

• Tien nieuwe steden bouwen.

• Vergunningen voor woningdelen en woningsplitsing gratis maken.

• Bezwaarprocedures sneller en korter maken.

• Bouwquotum voor elke gemeente.

• Minstens 30% sociale huur bij nieuwbouw in elke gemeente.

• Meer studentenhuisvesting voor alle studenten.

Standpunten D66 over Huren

• Tijdelijke crisisregel: iedereen mag één kamer verhuren zonder negatieve financiële gevolgen voor een uitkering, belasting, huur of hypotheek. Zo wil D66 woningdelen stimuleren.

Standpunten D66 over Kopen

• Starters die kunnen aantonen dat hun toekomstige hypotheeklast lager is dan hun huidige huur, moeten makkelijker een hypotheek kunnen krijgen.

• Studieschuld mag niet meetellen bij het aanvragen van een hypotheek.

• Hypotheekrenteaftrek stapsgewijs afbouwen.

Meer weten over de standpunten van D66? Luister de podcast Over Morgen met lijsttrekker Rob Jetten.

Forum voor Democratie (FVD)

Forum voor Democratie (FVD) wil 100.000 huizen per jaar bouwen en de hypotheekrenteaftrek houden. Minder regels en geen duurzaamheidseisen. Sociale huur willen ze beperken en starters betalen geen overdrachtsbelasting.

Zo denkt FVD over wonen:

Standpunten FVD over Bouwen

• Jaarlijks 100.000 woningen bouwen.

• Schrappen van duurzaamheidseisen bij nieuwbouw.

Standpunten FVD over Huren

• Wet Betaalbare Huur afschaffen.

• Minder sociale huurwoningen bouwen.

Standpunten FVD over Kopen

• Hypotheekrenteaftrek behouden, met een hoger aftrektarief.

• Eigenwoningforfait afschaffen.

• Overdrachtsbelasting verlagen naar 2% en afschaffen voor starters.

• Erfpacht afschaffen.

• Studieschuld mag niet meetellen bij het aanvragen van een hypotheek.

GroenLinks-PvdA

GroenLinks-PvdA wil 100.000 huizen per jaar bouwen, met veel sociale huur (40%) en middensegmentwoningen (30%). Leegstand willen ze belasten en huurprijzen begrenzen. Meer bescherming voor huurders en starters en de hypotheekrenteaftrek willen ze afbouwen.

Zo denkt GroenLinks-PvdA over wonen:

Standpunten GroenLinks-PvdA over Bouwen

• Jaarlijks 100.000 nieuwe woningen bouwen.

• Een Wet Versnelling Woningbouw invoeren met maatregelen om meer grond beschikbaar te maken en de stikstofimpasse te doorbreken.

• Procedures voor woningbouw verkorten en vereenvoudigen.

• Woningcorporaties Nieuwe Stijl jaarlijks tienduizenden extra woningen laten bouwen.

• In nieuwbouwprojecten van woningcorporaties moet 40% een huur hebben tot 900 euro per maand en 30% een huur tot 1200 euro of een koopprijs tot 405.000 euro.

• Gemeenten met een groot tekort aan sociale huurwoningen moeten extra woningen in dit segment bouwen.

Standpunten GroenLinks-PvdA over Huren

• De vaste huurovereenkomst blijft de norm.

• Wettelijke bescherming tegen woekerhuren moet gelden voor alle huurwoningen.

• Wettelijke bovengrens aan huurstijgingen.

• Enkel glas wordt erkend als gebrek, zodat huurders recht krijgen op verbetering of huurverlaging.

• Gemeentelijke heffing invoeren op langdurig leegstaande woningen.

• In het hele land een verhuurvergunning invoeren om huurders te beschermen tegen foute huisjesmelkers.

• Verhuurders moeten contracten toestaan waardoor meerdere vrienden samen een woning kunnen huren.

• Kostendelersnorm in de bijstand afschaffen.

Standpunten GroenLinks-PvdA over Kopen

• Starters beter beschermen op de woningmarkt.

• Kopers krijgen een bedenktijd van twee weken.

• Alle biedingen op woningen worden openbaar, zoals in Noorwegen.

• Makelaars krijgen een vergunningplicht om misleiding, uitbuiting en discriminatie te voorkomen.

• Makelaarscourtage wordt een vast percentage, in plaats van een bonus bij hogere verkoopwaarden.

• Meer geld beschikbaar voor starters, via een fonds dat tot 30% van de koopprijs kan financieren.

• Hypotheekrenteaftrek stapsgewijs afbouwen.

Meer weten over de standpunten van GroenLinks-PvdA? Luister de podcast Over Morgen met Esmah Lahlah.

JA21

JA21 wil 0,5% van het bruto binnenlands product investeren in woningbouw en een regeringscommissaris aanstellen om bouw te versnellen. Tijdelijke huurcontracten willen ze toestaan en erfpacht afschaffen. Meer seniorenwoningen en fabriekshuisvesting stimuleren.

Zo denkt JA21 over wonen:

Standpunten JA21 over Bouwen

• Nieuwe locaties aanwijzen voor woningbouw.

• 0,5% van het bruto binnenlands product (bbp) investeren in woningbouw.

• Een regeringscommissaris voor woningbouwproductie aanstellen.

• Het ‘straatje erbij’-concept stimuleren.

• Fabrieksmatige bouw bevorderen, bijvoorbeeld door de import van tiny houses.

• Doorstroming bevorderen door meer seniorenwoningen te bouwen.

• Juridische procedures rond woningbouw versnellen.

Standpunten JA21 over Huren

• De Wet Betaalbare Huur intrekken.

• Tijdelijke huurcontracten toestaan.

Standpunten JA21 over Kopen

• Overdrachtsbelasting afschaffen.

NSC

NSC wil 100.000 huizen per jaar bouwen, met 30% sociaal en twee derde betaalbaar. Bouw willen ze versnellen met kortere procedures en een bouwfonds. Huurverhoging beperken tot inflatie. Startersleningen en hypotheekrenteaftrek behouden.

Zo denkt NSC over wonen:

Standpunten NSC over Bouwen

• Jaarlijks 100.000 nieuwe woningen bouwen, waarvan 30% sociaal en twee derde betaalbaar.

• Procedures voor woningbouw verkorten.

• Een versnellingsfonds van 2 miljard euro inzetten om woningbouwprojecten sneller te realiseren.

• Strikte termijnen stellen aan bouwplannen.

Standpunten NSC over Huren

• Huurverhogingen in de sociale sector maximeren op de inflatie.

• Hospitaverhuur stimuleren.

Standpunten NSC over Kopen

• Startersleningen stimuleren.

• Overdrachtsbelasting verlagen.

• Hypotheekrenteaftrek behouden.

PvdD (Partij voor de Dieren)

Partij voor de Dieren wil een groot woonplan met nieuwe, duurzame huizen. Leegstand belasten, huren bevriezen en meer sociale huur (minimaal 40%). Kraken willen ze toestaan en minder panden per verhuurder. De hypotheekrenteaftrek blijft bestaan tot NHG-grens.

Zo denkt Partij voor de Dieren over wonen:

Standpunten PvdD over Bouwen

• Ruimte voor woningbouw creëren op landbouwgrond.

• Een Deltaplan Wonen opzetten: nieuwe woningen bouwen en bestaande woningen energiezuinig of energieneutraal maken.

• Leegstaande kantoren ombouwen tot studentenwoningen of inzetten als flexwoningen.

• Minimaal 40% sociale huurwoningen bouwen.

• Sociale huurwoningen niet meer verkopen.

Standpunten PvdD over Huren

• Huren de komende vijf jaar bevriezen.

• Sociale huurwoningen toegankelijker maken door de maximale inkomensgrens te verhogen.

• Aantal panden dat particuliere verhuurders mogen verhuren beperken.

• Heffing op leegstand invoeren.

• Kraken niet langer strafbaar stellen.

Standpunten PvdD over Kopen

• Hypotheekrenteaftrek behouden tot het bedrag van de Nationale Hypotheek Garantie (NHG).

• Hypotheek met meer dan twee mensen afsluiten makkelijker maken en ‘cohousing’ stimuleren.

PVV

PVV wil sociale huren met 10% verlagen en meer middenhuurwoningen bouwen. Hypotheekrenteaftrek behouden, sneller bouwen en geen extra duurzaamheidseisen. Wonen op vakantieparken willen ze toestaan.

Zo denkt PVV over wonen:

Standpunten PVV over Bouwen

• Bouwvergunningen sneller afgeven.

• 67.000 nieuwe middenhuurwoningen realiseren.

• Het Mediapark omvormen tot woonwijk.

• Geen nieuwe duurzaamheidseisen invoeren voor woningbouw.

• Permanente bewoning van recreatiewoningen toestaan.

Standpunten PVV over Huren

• Sociale huren met 10% verlagen.

• Inkomensgrenzen voor betaalbare huurwoningen verhogen.

• Het kraakverbod streng handhaven.

Standpunten PVV over Kopen

• Hypotheekrenteaftrek behouden.

SP

SP wil 1 miljoen betaalbare huurwoningen bouwen (max. 800 euro huur p/m). Ze willen dertig miljard investeren via een woonfonds, de huren bevriezen, kraken toestaan en beleggers aanpakken. Hypotheekrenteaftrek willen ze beperken boven de 600.000 euro.

Zo denkt SP over wonen:

Standpunten SP over Bouwen

• Een miljoen nieuwe betaalbare huurwoningen realiseren, met een maximale huur van 800 euro per maand.

• 30 miljard euro investeren in volkshuisvesting, via een Nationaal Woonfonds.

Standpunten SP over Huren

• Sociale huurwoningen toegankelijk maken voor een bredere groep mensen.

• Huren bevriezen.

• Tijdelijke huurcontracten afschaffen.

• Leegstaande panden extra belasten; als eigenaren geen plannen hebben om ze te gebruiken, kunnen ze worden onteigend.

• Kraakverbod opheffen.

• Sociale huurwoningen niet meer laten verkopen.

• Gemeenten de mogelijkheid geven om deelverhuur (zoals Airbnb) te verbieden of te beperken.

• Vergunningplicht invoeren voor verhuurders, gekoppeld aan duidelijke eisen.

• Huisjesmelkers die de regels overtreden, verliezen hun vergunning.

Standpunten SP over Kopen

• Hypotheekrenteaftrek afbouwen boven een woningwaarde van 600.000 euro.

Meer weten over de standpunten van SP? Luister de podcast Over Morgen met lijsttrekker Jimmy Dijk.

Volt

Volt wil 1 miljoen nieuwe woningen bouwen met duidelijke landelijke regels. Twee derde betaalbaar, 30% sociale huurwoningen. Leegstand willen ze belasten en hypotheekrenteaftrek snel afbouwen. Meer controles op eerlijke huurprijzen.

Zo denkt Volt over wonen:

Standpunten Volt over Bouwen

• Structureel budget voor het ministerie van Volkshuisvesting, zodat er één miljoen nieuwe woningen gebouwd kunnen worden.

• Minstens twee derde van de nieuwe woningen moet betaalbaar zijn en minimaal 30% sociale huur.

• Eén landelijk stelsel van uniforme regels voor de (ver)bouw(ing) van woningen invoeren, met slechts beperkte uitzonderingen.

Standpunten Volt over Huren

• Meer controles op eerlijke huurprijzen.

• Hospitaverhuur stimuleren.

• Gemeenten een jaarlijks stijgende belasting laten heffen op leegstaande panden.

Standpunten Volt over Kopen

• Hypotheekrenteaftrek en eigenwoningforfait zo snel mogelijk afbouwen.

• De eigen woning verplaatsen naar box 3 van de inkomstenbelasting.

Meer weten over de standpunten van Volt? Luister de podcast Over Morgen met lijsttrekker Laurens Dassen.

VVD

VVD wil dertig grote woonwijken bouwen en gemeenten belonen die snel bouwen. Minder regels en vergunningen, meer sociale huur en betaalbare koopwoningen. De hypotheekrenteaftrek blijft, huurders mogen sociale huurwoning kopen. En er moet meer ruimte komen voor starters.

Zo denkt VVD over wonen:

Standpunten VVD over Bouwen

• Dertig nieuwe grootschalige woonwijken bouwen.

• Gemeenten die bouwrecords verbreken, krijgen een financiële bonus.

• Minder vergunningen nodig voor woningbouw.

• Leegstaande gebouwen ombouwen, woningen splitsen en microwoningen bouwen.

• Grondspeculatie tegengaan.

• Corporaties verplichten meer sociale huurwoningen te bouwen.

Standpunten VVD over Huren

• De Wet Betaalbare Huur schrappen.

• Meer private huurwoningen stimuleren.

• Huurders krijgen het recht om hun sociale huurwoning te kopen.

• De huurtoeslag hervormen.

Standpunten VVD over Kopen

• Lagere overdrachtsbelasting.

• Hypotheekrenteaftrek behouden.

• Startershypotheken stimuleren en hypotheken met langere looptijd mogelijk maken.

• In elke regio moet minstens 25% van de koopwoningen betaalbaar zijn.