Waarom moet body positivity onder mannen een belangrijker gespreksonderwerp worden?

Ook mannen worstelen met het onrealistische zelfbeeld dat hen voorgespiegeld wordt. Gelukkig wordt body positivity ook onder hen een steeds belangrijker gespreksonderwerp.
Deze zomer gaat Arda Kaya (1996) met een groepje vrienden naar het strand. Eerst de trap af met een glinsterende zee voor z’n neus. Slippers uit, voeten in het hete zand. Klein stukje lopen, vervolgens strijken ze neer. Tas uitpakken, handdoek uitrollen en dan opeens het besef: o ja, nu moet ik mijn shirt uittrekken. Een fractie van een seconde slaat de twijfel toe bij hem. Want die buik, dat is altijd nogal een onderwerp voor hem geweest. Te dik, vond hij, en ver weg van de sixpack die het misschien zou moeten zijn.

Male Model
Maar die twijfel duurt slechts even. Dan denkt hij: wacht eens, ik heb hier niet voor niks twee jaar terug een documentaireserie over gemaakt. Hup, uit dat shirt. De bast bloot. En die onzekerheid? Weg ermee. Die serie heette Male model, documentaire portretten over onzekerheid bij mannen met betrekking tot hun fysiek, een onrealistisch zelfbeeld en het taboe dat daarover heerst – meer dan bij vrouwen, zo lijkt het.

Kaya: ‘Als ik er op terugkijk, dan heb ik het idee dat we onze tijd wat vooruit waren met dit onderwerp. In twee jaar tijd is het onderwerp steeds meer uit die taboesfeer gekomen, er wordt over gepraat. Nog niet op hetzelfde niveau als dat bij vrouwen gebeurt, maar mannelijke onzekerheid staat nu wel op de agenda. Heel belangrijk, want er is maar één manier om dit aan te pakken: praten, praten, praten.’

Ziek gespierd
Nu is er de documentaire Ziek gespierd, over Jorjen (intussen 23) die als onzekere tiener ontevreden is over zijn lichaam. ‘Ik zag mezelf als een klein opgeblazen ventje,’ zegt hij en op Instagram ziet hij de ene na de andere sixpack voorbijkomen. Dus gaat hij sporten, elke dag van de week, bloedfanatiek. Voor school heeft hij al vijftien kilometer hardgelopen. Verder voetbal, tennis en een heleboel sit-ups – ook thuis, eigenlijk de hele tijd.

Nou ja, denkt zijn moeder, beter dan dat hij alleen maar zit te gamen en te blowen met de gordijnen dicht. Dus ze laat hem gaan, zelfs als hij fysieke klachten krijgt. Maar dan ziet ze dat hij ook steeds minder gaat eten en beseft ze opeens dat haar zoon een eetstoornis heeft. In het ziekenhuis blijkt hij er fysiek slecht aan toe en krijgt hij van de artsen te horen dat hij moet rusten. Verplicht in bed dus, en dan komt hij ook mentaal in een dal. In de documentaire zien we hem knokken tegen een zware depressie. Allemaal getriggerd door die sixpacks op Instagram.

Eetstoornissen
Margriet van Leeuwen is psychiater bij eetstoorniskliniek Novarum en zat tot voor kort in het bestuur van de Nederlandse Academie voor Eetstoornissen. Ze schat dat haar patiëntenbestand voor zo’n vijf à tien procent uit mannen bestaat. ‘Maar ik denk dat als we bij sportscholen een enquête onder mannen zouden doen, er zéker mannen tussenzitten die aan de criteria van een eetstoornis voldoen. Die zijn zo obsessief bezig met hun lichaam dat het ziekelijk wordt.’

Body positivity-beweging
Kaya kan het zich best voorstellen. ‘Jonge jongens zijn vaak net zo onzeker als meisjes en dan is het lastig om op sociale media steeds een onrealistisch beeld voorbij te zien komen. Er ligt een verantwoordelijkheid bij de mensen die bepalen wat ons schoonheidsideaal is. Bij de merken en de influencers. De body positivity-beweging – waarbij elk lichaam mooi gevonden mag worden – is wel aan een flinke opmars bezig. Ook vooral weer bij vrouwen, maar bij mannen kan dat ook voor een realistischer schoonheidsideaal zorgen. Dat moeten we omarmen.’

Door te praten dus. Maar daar zit nu net de pijn. Dat doen mannen niet. Van Leeuwen: ‘Bij vrouwen is het normaal om over je lichaam te praten, onder mannen alleen als het over spieren gaat. Verder is het taboe nog te groot.’

Kwetsbaarheid 
Kaya: ’Kwetsbaar zijn wordt door veel – vooral jonge – jongens gezien als een zwakte. Dus dan vraag je in de kleedkamer niet aan je teamgenoot: vind je mijn bovenbenen te dik? Daarin lopen vrouwen op ons voor. Ook al hebben ze uiterlijke onzekerheden, ze hébben het er tenminste over. De mannencutuur is doorgaans macho. Niet huilen, doorgaan. Maar dat is aan het veranderen en dat gaat best snel. Intime zaken bespreken met je vrienden wordt steeds normaler.’

Voor jezelf zorgen
Maar er is nog iets wat het ingewikkeld maakt. De grens tussen een gezonde levensstijl van sporten, goed eten en zelfbewust zijn over je eigen lichaam, óf daarin doorschieten, waarbij het een obsessie wordt die ten koste gaat van allerlei dingen, waaronder je mentale gezondheid. Die grens is dun en vaak onduidelijk.

Kaya: ‘Tijdens het maken van de serie Male model was het mijn doel om plus size-model te worden. Toen kreeg ik te horen: wat voller zijn is niet erg, maar je moet wel gezond zijn. Jezelf volvreten en nooit bewegen is nooit goed. Op die manier kun je die body positivity dus ook misbruiken. Dat je zegt: “Ja, ik heb een dikke buik, maar die mag er toch gewoon zijn? Ik hoef niet te voldoen aan het dat onrealistische schoonheidsideaal.” Nee, dat hoeft ook niet, maar het is geen vrijbrief om vier keer per week friet te eten. Zorg voor jezelf.’

Maar ook dat voor jezelf zorgen kan dus te ver gaan, zoals bij Jorjen in de documentaire. Van Leeuwen: ‘Het wordt een stoornis als het je te veel belemmert in je dagelijks leven. Als je vijf keer per week in de sportschool zit en eiwitshakes en groentesmoothies drinkt, dan hoeft dat nog geen probleem te zijn. Maar als vrienden willen afspreken voor een biertje en je dat niet wil vanwege de calorieën en omdat je ’s ochtends vroeg weer in de sportschool wil staan: dan gaat het te ver. Gelukkig kunnen we dat heel goed behandelen, ook bij jongens.’

Kaya kreeg geen sixpack, maar viel wel vijftien kilo af. Maar nog belangrijker is dat hij nu openlijk praat over zijn fysiek. ‘Dat is voor mij het grootste verschil met voordat ik aan de serie begon. Samen met een gezondere levensstijl – sporten en gezond eten – heeft dat ervoor gezorgd dat ik zoveel beter in m’n vel zit. Ik héb een buikje ja, maar ik ben gezonder dus ik ga me er niet meer kut over voelen. Voor mij gaat het om die balans: probeer gezond te leven, maar omarm tegelijkertijd ook hoe je eruit ziet.’ 

Nederland móet eerlijker en gelijkwaardiger. Help je mee? Steun BNNVARA en doneer.