Waarom zouden we de ouderenzorg anders moeten inrichten?

Beeld: Het zal mij een zorg zijn van Frits (2019)

Videomakers Joep ten Hove en Thijs Meeuwsen verzorgden een zomer lang Alzheimerpatiënten in een zorgboerderij. Daar leerden ze hoe belangrijk persoonlijke aandacht is voor ouderen.

Joep kwam jaren geleden al in aanraking met de problemen in de ouderenzorg, toen zijn oudtante aangaf erg ongelukkig te zijn in het verzorgingstehuis waar zij destijds woonde. Zijn ouders besloten haar in huis te nemen. Dit groeide uit tot een zorgboerderij met zestig bewoners. Afgelopen zomer besloot het film-duo zelf de handen uit de mouwen te steken om de zomer van de bewoners een stukje mooier te maken. In Pauw vertellen ze erover.

Een leuk leven

Naast dat het een kijkje in het leven van Alzheimerpatiënten biedt, is de videoserie ook een oproep om het zorgsysteem in Nederland op de schop te nemen. Joep: ‘Het is een reactie op hoe wij in Nederland de zorg hebben ingericht. Ik denk dat wij een organisatie niet in moeten richten met regeltjes en ellenlange papieren, maar door te denken: hoe kunnen we het leven van de mensen met Alzheimer zo leuk mogelijk maken? En dat moeten we durven.’  

Het gevoel blijft hangen

Het is volgens Joep en Thijs voor Alzheimerpatiënten, net als voor andere ouderen, heel belangrijk om liefde en aandacht te krijgen. Thijs: ‘Er wordt vaak gedacht: waarom zou ik iets leuks met ze gaan doen? Ze vergeten het toch weer. Maar het gevoel blijft heel erg hangen, de emotie. En dat is heel belangrijk. Het zorgen hoort er ook bij. Vroeger zorgden ze voor ons en nu is dat andersom. Je kan ze ook niet laten staan.’ Toch is het voor veel mensen een grote stap om zich in te zetten in de ouderenzorg. Thijs: ‘Je moet de knop omzetten, het is heel intens maar je krijgt er heel veel voor terug. Van een paar billen wassen wordt niemand slechter.’

Beeld: Het zal mij een zorg zijn van Frits (2019)

‘Ervaringen moeten leidend zijn’

Maar het belang van aandacht geldt niet alleen voor Alzheimerpatiënten. Veel ouderen hebben behoefte aan meer persoonlijke zorg. In Utrecht werd daar twee jaar geleden een goede oplossing voor gevonden. Een groep jongeren uit Utrecht woonde twee jaar lang samen met ouderen in de wijk Tuindorp-Oost. Zembla noemt het ook wel ‘een participatiesamenleving in het klein’. Tot ze plotseling uit elkaar werden gehaald door de zorginstelling. Zij kunnen zich goed vinden in de opvatting van Joep en Thijs over de ouderenzorg: ‘Zorginstellingen besluiten nu óver in plaats van mèt ouderen wat het beste voor hen is. Terwijl juist hun ervaringen leidend moeten zijn. Ouderenzorg bestaat uit meer dan protocollen, rapporten en beleidsstukken.’ Daarom besloten ze in februari een actie te starten voor het verbeteren van de ouderenzorg.

‘De ouderen moeten weer voorop komen te staan in de ouderenzorg’, zeggen de Utrechtse jongeren. Dit brengen ze onder de aandacht door middel van het manifest ‘Geef ouderen hun stem terug!’. ‘Met dit manifest roepen wij zorginstellingen, de politiek en de maatschappij op tot veranderingen. Alleen als wij met z’n allen opkomen voor onze ouderen, onze dierbaren, onze opa’s en oma’s, dan is er verandering mogelijk.’

Meer doen dan het strikt noodzakelijke

Volgens de jongeren moet er een hoop gebeuren om de ouderenzorg te verbeteren. Het zou volgens hen niet meer moeten gaan om de kwaliteit van de zorg, maar de kwaliteit van leven. De ervaring van de ouderen staat hier centraal. ‘Vraag de ouderen wat ze willen en hoe ze de zorg ervaren, en neem dat net zo serieus als een goed inspectierapport. Goede zorg is meer doen dan het strikt noodzakelijke.’ Hiervoor is het belangrijk dat de ouderen ook daadwerkelijk gehoord worden. Ze moeten hun stem terugkrijgen, volgens de jongeren. ‘Er moet mét de ouderen worden gesproken. Ouderen die actief betrokken worden bij beslissingen kunnen goed meedenken.’ Daarnaast zou de verantwoordelijkheid moeten worden teruggegeven aan de zorgmedewerkers. ‘Naar zorgverleners wordt niet geluisterd. Terwijl hun ervaringen leidend zouden moeten zijn.’

Minister Hugo de Jonge noemt het manifest belangrijk voor de verbetering van de zorg. Dit schreef hij in een brief aan de Kamer, zo meldde Zembla een half jaar geleden.