Wat gaat er mis in de nieuwe Wajong-wetgeving?

Niet dat die Wajong zo ingewikkeld was, tenminste niet voor de Wajongers zelf, en ook de werkgevers leken er vooralsnog weinig moeite mee te hebben. Wie er wel moeite mee hebben zijn de beleidsmakers, die vinden het maar wat ingewikkeld. Dat moest simpeler, werd besloten; met een nieuwe Wajong-wetgeving als gevolg. Maar daarbij gaat behoorlijk wat mis.

Wetswijziging
Het plan levert namelijk een aantal drastische, negatieve inkomenseffecten op. ‘Het lijkt erop dat die (door de Tweede Kamer) voor lief zijn genomen’, volgens Kitty Jong van FNV in De Nieuws BV. ‘Onder het mom van: zo’n vaart zal het niet lopen. Maar zo’n vaart loopt het wel.’ De Tweede Kamer heeft met een nipte meerderheid voor de wijziging gestemd. Het FNV heeft nog gepoogd via de Eerste Kamer aanpassingen aan de wet door te voeren. Er werden moties ingediend. Maar ook dat mocht niet baten. De wet werd, ondanks alle gebreken, aangenomen. ‘Een stil drama’, schrijft Jong op Twitter. ‘Het is een sombere dag’, besluit ze.

Financiële gevolgen
De wijziging zal grote (financiële) gevolgen hebben voor twee groepen Wajongers: de hoogopgeleiden en de mensen die werken onder een zogenoemde noodzakelijke urenbeperking.

Allereerst de hoogopgeleiden: op dit moment hebben hoogopgeleide Wajongers onder de Maatmanwissel recht op een loon dat (bijna) overeenkomt met dat van anderen die dezelfde studie gedaan hebben. ‘Dat wordt afgeschaft. Die regel is er niet meer. Die plus op het inkomen, wat normaal gesproken rond het minimum zit, gaat eraf.’ De tweede groep krijgt ook last van de wijziging. In het huidige systeem kunnen zij in zo’n zeven jaar naar het minimumloon toegroeien. ‘Ook al werken zij niet voltijds.’ Dat kan hierna niet meer.

Lees meer: waarom doet de overheid alsof gehandicapten in de bijstand zitten?

Toekomstperspectief
Jiska Stad-Ogier valt onder de eerste groep. Op dit moment studeert zij aan de universiteit. ‘Ik begon aan deze studie met het idee dat ik ook een daarbij passend loon zou gaan krijgen later. Maar met deze wet valt dat toekomstperspectief weg.’ In een startersfunctie zou zij zo’n tweehonderdveertig euro per maand mislopen. En dat verschil kan in de loop van de werkzame jaren alleen nog maar verder oplopen.

‘Erg frustrerend’, vindt Jiska. ‘Er wordt heel erg van uitgegaan dat je met geld mensen kan motiveren te gaan werken en tot op zekere hoogte is dat ook zo (…) geld speelt zeker een rol. Maar juist in deze groep (…) ik heb wat meer moeite om mee te kunnen doen in de samenleving omdat ik een handicap heb, en juist dat maakt dat ik heel erg veel behoefte heb aan een baan en een studie waarin ik sociaal mee kan komen. Omdat ik fysiek niet altijd mee kan komen is mijn motivatie om mee te doen, mijn eigen geld te verdienen en op elk stukje onafhankelijk te zijn extra groot. Dat wordt hiermee weggenomen.’

Meer werken is geen keuze
Het stuit Jiska tegen de borst dat in de regeling wordt geïnsinueerd dat minder werken een keuze is voor Wajongers. ‘Ik kan die uren niet werken. Het is geen keuze en dat lijkt nu wel in het wetsvoorstel naar voren te komen: "Ga maar meer werken, dan houd je meer geld over." Voor mij is dat geen keuze. Dat betekent dat ik het niet kan of dat ik over mijn grenzen heen moet gaan en volledig uit zou vallen. Omdat ik niet in het plaatje pas. (…) Ik heb niet gekozen voor die handicap, maar ik heb wel gekozen om die opleiding te doen en het maximale eruit te halen.’

Geld
De Wajong wordt bekostigd vanuit de sociale zekerheid. Deze regelingen moeten ‘budgetneutraal’ gebeuren. ‘Voor hele nieuwe groepen gaat dat werken per uur misschien wel lonen, maar dat moet bekostigd worden uit de huidige regelingen, een andere conclusie kan ik niet trekken.’ En dat geld moet ergens geld vandaan komen. Dit keer uit de Wajong.

En dat is een probleem. ‘Er gaat hier iets fundamenteel verkeerd met de rechten van gehandicapten’, aldus Jong. ‘We zijn al jaren bezig met een inclusieve arbeidsmarkt, maar die komt nog niet echt tot stand. We zijn bezig met een inclusieve samenleving, en dan wil je dat mensen op waarde geschat worden. Als er extra geld nodig is, dan moet dat geld er ook zijn.’

Rechtszaak
Jong dreigt namens de FNV een rechtszaak tegen de staat aan te spannen. ‘We gaan het komende jaar, tot de wet echt ingaat, onderzoeken waar wij nog rechtszaken aan kunnen spannen.’ Want het is niet voor het eerst dat de Wajongers de dupe worden van beleid. ‘Een aantal jaar geleden zijn ze al gekort op hun uitkering, van 75 naar 70 procent.’