Wat is de impact van fatshaming?

Een aantal jaren geleden had Wouter Cornet obesitas. Met zijn boek De dikke mensenshow zet hij fatshaming op de kaart – en dit is waarom dat volgens hem nodig is.

‘Mensen met overgewicht schijnen na een sollicitatie minder snel te worden aangenomen. Ook maken zij minder snel kans op een promotie.’ Dit is een van de vele voorbeelden van gewichtsdiscriminatie. Wouter Cornet, die lange tijd zelf overgewicht had, sprak voor zijn boek honderd mensen van over de hele wereld. Allemaal vielen zij gemiddeld dertig kilo af. Veel van hen werden jarenlang gediscrimineerd en uitgesloten om hun overgewicht.

Dat heeft volgens Cornet alles te maken met het zogenoemde ‘gewichtsstigma’, vertelt hij in Vroeg!. Oftewel: vooroordelen over mensen in de maatschappij met overgewicht. Daar is een hele waslijst aan negatieve eigenschappen aan verbonden, weet Cornet. ‘Bijvoorbeeld dat mensen met overgewicht minder intelligent, lui en minder verzorgd zijn.’

Maar daar blijft het niet bij. Ook mensen met overgewicht gaan hier vroeg of laat zelf in geloven. Ze gaan het op zichzelf betrekken, vertelt Cornet. Dat ervaarde hij zelf ook in de tijd dat hij obesitas had: ‘Ik herken dat gewichtsstigma wel (…) je gaat dingen denken als: het is mijn eigen schuld, ik ben lui, noem maar op.’

Vaak begint fatshaming al op de basisschool, weet Cornet. Hij sprak voor zijn boek verschillende mensen die ‘van kinds af aan enorm waren gepest’. Daar maakten niet alleen leeftijdsgenoten zich schuldig aan, maar ook volwassen mensen – zoals docenten en begeleiders in de kinderopvang. Dat getreiter kan ernstige vormen aannemen, vertelt hij: ‘Docenten blijken kinderen met overgewicht lager te beoordelen dan kinderen zonder overgewicht. En dat terwijl de kwaliteit van het werk hetzelfde is.’

Op jonge leeftijd het doelwit zijn van fatshaming kan blijvende sporen achterlaten. Eén specifiek verhaal maakte zodanig indruk op Cornet dat hij besloot om De dikke mensenshow te schrijven. Dat ging over een vrouw, die structureel gepest werd door een begeleider op de kinderopvang – met een ‘kinderachtige bijnaam’ gerelateerd aan haar overgewicht. ‘Ze heeft daar dertig jaar later nog steeds nachtmerries over. Dat is heel heftig.’

Cornet kreeg in de periode van zijn overgewicht last van mentale en lichamelijke klachten. Hij koos er daarom voor om op een duurzame manier af te vallen. Eén ding is hem sindsdien erg opgevallen: andere mensen lijken hem anders te benaderen. ‘Mensen zijn opener naar me’, vertelt hij. ‘Ze nemen me serieuzer en spreken me aan op straat.’

Bovendien worden grappen over mensen met overgewicht – zogenoemde fatjokes – meer in zijn nabijheid gemaakt. Een onschuldige bedoeling die vaak meer kwaad doet dan mensen zich beseffen, denkt Cornet: ‘Ondertussen voeden ze daarmee het stigma en wordt het steeds normaler om zulk soort grappen te maken.’

Cornet ziet een groot probleem in de media: overgewicht wordt vaak ingezet als een stijlmiddel. ‘In tekenfilms, cartoons of comedyseries bijvoorbeeld. Daar heeft iemand met overgewicht altijd een negatieve eigenschap’, legt Cornet uit. Met overgewicht als stijlmiddel wordt een personage volgens hem neergezet als een lolletje, niet slim, of zelfs als ‘de bad guy’ of ‘de loser’.

Het gevolg is dat jongeren met overgewicht zich alleen met dat personage – diegene met een negatieve eigenschap – kunnen identificeren. En daardoor voelen ze zich alleen maar slechter over zichzelf, weet Cornet. In die zin vindt hij body positivity een goede ontwikkeling: ‘Mensen met overgewicht voelen zich beter als zij kijken naar beelden van mensen met overgewicht die erg zelfverzekerd zijn. Dat blijkt ook uit onderzoek.’