Ben jij een geheim agent?

Anna Chapman (foto), echte naam Anna Vasil'yevna Kushchyenko, is de dochter van een Russische diplomaat. Chapman werd als spionne ingezet door de Russische autoriteiten om te infiltreren in de Amerikaanse zakenwereld en ze moest ook academici en politici benaderen. Officieel werkte ze als een vastgoedmakelaar in New York, maar dat was een dekmantel voor haar spionagewerk. In 2011 liep ze tegen de lamp toen de FBI haar ontmaskerde en terug naar Rusland stuurden.

In Nederland moet je aankloppen bij de AIVD als je geheim agent wilt worden. “Dingen die James Bond doet, doet niemand bij de AIVD. Geen enkele medewerker van de AIVD draagt een wapen, laat staan dat we iemand mogen vermoorden”, zegt de AIVD op hun website. Misschien houdt Nederland het netjes, maar dat kan niet van alle spionnen gezegd worden. 

Spionnen kunnen bijvoorbeeld infiltreren in een anti-democratische organisatie om zoveel mogelijk informatie te achterhalen. En soms hoef je niet eens agent te zijn, je kunt als simpele burger ook gevraagd worden. Ook in Nederland. Dat is dan nodig om onopvallend te werk te gaan. Anders kunnen er zomaar gevaarlijke situaties ontstaan waarbij soms mensenlevens op het spel staan.

Sidney George Reilly (foto) heette eigenlijk Georgi Rosenblum. Met zijn grote talenkennis ontwikkelde hij zich tot een meesterspion. In de Eerste Wereldoorlog wist hij met een uniform door te dringen tot een vergadering van de Duitse legerleiding en was later betrokken bij een mislukte coup en een moordaanslag op Lenin. Uiteindelijk werd hij gevangengenomen en op last van Stalin vermoord. Er wordt gezegd dat Reilly het model was voor James Bond.

Verschillende landen gebruiken verschillende methoden om informatie te vergaren. De methoden die inlichtingenofficieren gebruiken kunnen heel klassiek zijn. Maar ze gebruiken bijvoorbeeld ook alle vormen van moderne communicatiemiddelen om informatie te verzamelen. Inlichtingsdiensten maken dus handig gebruik van de zwakke schakels ‘mens' en ‘techniek'.

- Cultivering:  Dit begint vaak heel natuurlijk met een individuele vriendschap. Na verloop van tijd krijgt de 'vriend' steeds meer attenties van de inlichtingenofficier en lijkt het op een gegeven moment vanzelfsprekend om tegenprestaties te verlenen: in het ergste geval het geven van vertrouwelijke of geheime informatie.
- Chantage:  Een klassieke methode is een persoon die een interessante positie heeft binnen de overheid of het bedrijfsleven in een chantabele positie te manoeuvreren. Bijvoorbeeld door seksuele escapades uit te lokken en daar bewijsmateriaal van te verzamelen. Hier worden soms jaren voor uitgetrokken.
- Bewust lekken:  Werknemers worden soms door inlichtingenofficieren aangespoord bewust informatie te lekken. De medewerker doet dit met uiteenlopende motieven, zoals bijvoorbeeld geld, persoonlijk gewin, erkenning, gevoelens van onvrede en wraak. De inlichtingenofficier speelt hier bewust op in.

De Cambridge Five is de bijnaam voor een groep Britse spionnen die tijdens hun studie in Cambridge werd gerekruteerd om voor de Sovjet-Unie te werken. Dit deden ze succesvol tijdens de Tweede Wereldoorlog en jaren vijftig. De belangrijkste leden werden op verschillende posities ingezet, zo werkte Kim Philby voor de Britse ambassade in Washington. Hierdoor kon hij onder andere zien wie van zijn collega’s werd verdacht van spionageactiviteiten. Toen hij een aantal van hen waarschuwde vluchtte ze naar de Sovjet-Unie.

- Observatie, afluisteren en fysiek stelen:  De meer klassieke spionagemethoden worden ook nog steeds gebruikt. Het afluisteren van telefoongesprekken, het plaatsen van afluisterapparatuur en richtmicrofoons in muren of meubels. Letterlijke inbraak en kopiëren of stelen van documenten of computerhardware komen ook voor.
- Digitale aanvallen:  Digitale spionage (ook wel cyberspionage genoemd) vormt een steeds grotere dreiging. Buitenlandse inlichtingendiensten proberen via technische wegen op afstand aan informatie te komen. Dit loopt uiteen van het in handen krijgen van beschermde persoonsgegevens tot grootschalige digitale veiligheidsinbreuken bij overheid of bedrijfsleven.
- Bescherming bijzondere informatie/spionage bij de overheid:  De AIVD bevordert de bescherming van staatsgeheimen en andere gerubriceerde informatie. De AIVD is erop gericht te voorkomen dat aan de belangen van de Nederlandse staat schade wordt toegebracht. Zo voert de AIVD elektronische veiligheidsonderzoeken uit om spionagerisico's te beperken. Dat is het controleren van werk- en vergaderruimtes op de aanwezigheid van afluisterapparatuur.

Margaretha Zelle werd in Leeuwarden geboren en zou onder haar artiestennaam Mata Hari wereldberoemd worden. Tijdens de Eerste Wereldoorlog viel diverse diensten op dat zij vaak in kringen van militairen verkeerde. Men verdacht haar van spionage, maar niemand wist precies voor wie ze werkte. Uiteindelijk werd ze in Parijs gearresteerd en veroordeeld wegens spionage voor Duitsland. In 1917 werd Mata Hari gefusilleerd. Sindsdien is Mata Hari uitgegroeid tot een legendarische femme fatale en werd zij in een verfilming van haar leven door Greta Garbo gespeeld. Over haar spionageactiviteiten bestaan nog steeds veel twijfels.

Intelligentie 
Je zult vaak in een  split second  een beslissing moeten nemen. Je hebt dus een goede dosis intelligentie nodig. Er word je natuurlijk ook de nodige vaardigheden aangeleerd, maar oplossingsgerichtheid, een groot analytisch vermogen en niet bang zijn voor een flinke bak met informatie te ontcijferen, moeten wel in je zitten. 

Lef 
Je moet behoorlijk wat lef hebben om aan de slag te gaan als spion. Je komt soms in gevaarlijke en zelf levensbedreigende situatie terecht, en dat moet je er wel voor over hebben. Kijk eens terug naar je verleden en analyseer hoe je eerder bent omgegaan met onbekende en moeilijke situaties. Wist je je altijd vol zelfvertrouwen te redden uit deze situaties, dan ben je wellicht geschikt als geheim agent.

Creativiteit 
Je intelligentie en lef komen hier samen. Je valt vaak in uiteenlopende situaties en zult op een creatieve wijze altijd met een oplossing moeten komen. 

Gisteren verscheen het AIVD-rapport over 2017. Wat opvalt is de grote aandacht voor cybersecurity. Schurkenstaten proberen daadwerkelijk middels hacks gevoelige informatie in handen te krijgen, om zo bijvoorbeeld massa-vernietigingswapens te kunnen maken. Maar ook het ouderwetse spionagewerk is nog altijd een punt van aandacht, evenals terrorisme. Dit alles is natuurlijk voer voor Beatrice de Graaf! 

Heb je de smaak te pakken? Doe dan is een keer mee aan de jaarlijkse AIVD Kerstpuzzel. Alleen weggelegd voor genieën. Volgens sommigen rekruteert de AIVD nieuwe talenten uit de inzendingen…