Winne en Lange Frans: 'Anderen hebben fans, Opgezwolle heeft een sekte'

9 jaar (!) nadat Opgezwolle stopte, verkopen rappers Rico en Sticks de HMH uit. In de uitzending van 16 maart spreken Rico, Stick en Typhoon over de 15 jaar vriendschap die achter hen ligt. Op DWDD.nl leggen collega's Winne en Lange Frans uit waarom Opgezwolle nog steeds zo belangrijk is voor hiphop in Nederland.

Lange Frans was erbij toen rappers Rico en Sticks en dj/producer Delic aan hun opmars begonnen. In 2001 staat hij met D-Men Entertainment (waar ook o.a. Yes-R, Brace, Baas B. en Negativ bij hoorden) tegenover Opgezwolle in de finale van de Grote Prijs van Nederland. Een belangrijk moment voor Opgezwolle. Dit was de push die de release van hun eerste EP, enkele weken later, nog nodig had om echt aan te komen bij het publiek.

Hoe keken jullie naar hen, Frans?
‘Kijk, wij wonnen toen de publieksprijs en die hadden we verdiend, want we waren heel goed. Eigenlijk natuurlijk de allerbeste. Maar D-Men speelde daar een thuiswedstrijd. De finale van de Grote Prijs was in Amsterdam en je had vooral veel mankracht nodig in de zaal om te winnen: de publieksprijs gaat op basis van stemmen. Ik zou het toen bij hoog en laag hebben ontkend, maar 15 jaar later kan ik het wel zeggen: in Zwolle hadden we never nooit van ze gewonnen.'

Was er veel rivaliteit tussen jullie?
'Alleen om die prijs en ook dat was gezonde concurrentie. Wij hadden altijd al een commerciëlere insteek, Opgezwolle was rauwer. We hebben daarom nooit samengewerkt, maar zaten ook niet in elkaars vaarwater. Vergis je niet: Opgezwolle wordt net zo slim gemarket, hun producten worden ook niet bij Leger des Heils weggegeven. Maar qua sound is er weinig overlap en dus weinig rivaliteit. We waardeerden elkaar, dat weet ik zeker. Het niveau van de producties stond bij hun net zo hoog in het vaandel als bij ons. De ambachtelijkheid en liefde die er in zat en het niveau waar dat toe leidde, leverde wederzijds respect op. Op die finale ruilden we cd’tjes met elkaar, niemand had geld natuurlijk. Die eerste demo van hun, ‘Spuugdingen op de mic’, staat hier nog steeds in de kast. Het is een collectors item geworden, brengt op Marktplaats zó € 1000,- op. Als de dagen écht heel slecht worden en ik acuut geld nodig heb, verkoop ik hem pas. Misschien, vlak voordat ik mijn eigen platen verpats.’

Wat is de blijvende invloed van Opgezwolle op Nederhop geweest, denk jij?
'Het woord ‘Nederhop’ gebruik ik niet; het is gewoon hiphop, Nederlandstalige hiphop. En dat zullen zij ook zeggen, dit stadium zijn we 20 jaar geleden wel gepasseerd. Ik vind het moeilijk om hun invloed te duiden, want alles beïnvloedt elkaar of je het nu wil of niet. Maar wat hen zo speciaal maakte was het live-element van springen en keihard tekeer gaan. Waar mensen echt echt los gingen zoals bij heavy metal. Voor mij was dat nieuw; ik maakte muziek om thuis te luisteren. Als je verder gaat kijken naar wat daaruit is voortgekomen in ‘de tweede generatie’, dan komt Typhoon natuurlijk uit hun kamp. Bij ons is dat Lil Kleine. Maar waar het bij mij om meezingen ging, wil New Wave (waar Lil Kleine één van de frontmannen van is, -red.) net als Opgezwolle de zaal van voor tot achter mee laten springen.'

Welke track moeten we luisteren om hun invloed op de Nederh…, sorry, Nederlandstalige hiphop te begrijpen?
'Je kunt er heel veel nemen, maar Hoedenplank is denk ik het meest kenmerkend. De productie is top, die bas is echt goed, én je kunt er op meespringen. Veel liedjes van Opgezwollen hebben geen thema, maar draaien om hun superstrakke flow. Wat Sticks en Rico als geen ander kunnen, is zinnen van elkaar overpakken. Soms lijkt het alsof er één persoon achter de microfoon staat, terwijl het er twee zijn. Dan moet je elkaar goed kennen, begrijpen en lang repeteren. Dat oefen je niet in één woensdagmiddag, daar zit een jarenlange verbintenis met elkaar in verwerkt.'

Winston Bergwijn, alias Winne, is inmiddels één van de grandmasters van de Nederlandse hiphop: samen met Sticks, Jiggy Djé en Dr. Moon vormt hij de algemeen erkende supergroep Great Minds. Hij is inmiddels dus één van de Top 3 MC's die hij claimde te zijn in zijn eerste single. Maar zou hij dat ooit geworden zijn zonder Opgezwolle?

Allereerst: ben je er eigenlijk ook bij in de HMH vrijdag?
'Ja, we gaan een aantal nummers van Great Minds doen.'

Wat heeft Opgezwolle voor jou betekend?
'Ik durf wel te zeggen dat Opgezwolle de reden is dat ik Nederlands rap. Voor ‘Buitenwesten’ (album uit 2004 van beatmaker Kubus met allerlei gastrappers, -red.) rapte ik Engels en had ik weinig met Nederlandstalige rap. Extince vond ik wel goed en nog een paar ander gasten, maar ik ben pas in het Nederlands gaan schrijven nadat ik Sticks zijn ‘Hamvraag’ hoorde en een hele korte track van Typhoon (Oefenen, -red.). Mijn eerste Nederlandstalige liedje rapte ik ook op de beat van 'Hamvraag'. Opgezwolle was écht authentiek en dat miste ik bij veel mensen: een eigen sound, eigen slang en eigen manier van flowen. Heel erg creatief en de soundmix was ook echt goed.'

Wat zit er nog van Opgezwolle in jouw muziek?
'Wat ik altijd knap vond, is dat ze nooit met stroom meegingen. Ze kozen altijd hun eigen weg en dat ben ik tot op de dag van vandaag ook aan het doen. Ik heb nooit geschikt. Zij lieten zien dat dat mogelijk was, dat je niet mainstream hoefde te zijn om succes te kunnen hebben. Altijd fijn als voorgangers laten zien dat het kan.'

Wat is de blijvende invloed van Opgezwolle op Nederhop geweest, denk jij?
'Precies dat. Zij hebben laten zien dat je niet die standaardroute via A&R-mensen en platenmaatschappijen hoeft te lopen. Zij hebben mensen laten zien dat je geen concessies hoeft te doen. Ik bedoel; Opgezwolle heeft nooit een Top 10-hit gehad ('Gekke Gerrit' strandde op plek 15, -red.), maar verkopen wel HMH uit.' 

Wat is dat dan toch? Wat hadden juist deze gasten dat ze 9 jaar (!) nadat ze gestopt zijn nog steeds een HMH kunnen vullen?
'Toen ik net begon had ik eigenlijk meteen successen: ik mocht bijvoorbeeld al heel snel mee als hun voorprogramma. Dan zei ik altijd tegen de mensen met wie we die shows deden: 'luister, die mensen in de zaal zijn van de sekte van Opgezwolle. Deze mensen moeten we voor ons winnen, want dan zullen ze ons een leven lang volgen.' Andere acts hebben fans, die stappen in en uit, maar Opgezwolle had echt een following voor het leven. Mensen die naar Opgezwolle-shows gingen toen, beleefden daarnaast ook iets wat ze nooit meer ergens anders hebben kunnen krijgen. Pure magie. Als je op het podium stond en in die crowd keek, dan geloofde je niet wat daar gebeurde. Iedereen deed mee. Maar vooral: iedereen deed mee op dezelfde manier. Het was niet zo alsof de mensen op het balkon rustig toekeken of dat er nog gasten aan de bar alleen hun hoofd meeknikten. Nee. Ie-der-een ging helemaal los. Hetzelfde geldt trouwens ook bij Typhoon. Dat de muziek tijdloos is helpt ook.'

Welke track moeten we luisteren om hun invloed op de Nederhop te begrijpen?
Voor mij is dat ‘Rustug’. Van nature ben ik zelf vrij kalm en bij dit nummer had ik zoiets van: had ik dit maar geschreven. De wisselwerking tussen hen twee werkt supergoed en dat is de basis van succes. Op die track is dat het best hoorbaar.

In Ali B.'s college over Nederlandse hiphop bij DWDD neemt Ali ook nog uitgebreid de tijd om het belang van Opgezwolle te benadrukken: