Ilse zoekt de verbinding binnen een community

Ilse Donker woont midden in het bruisende Groningen samen met haar dochter, in een oude circuswagen op een kraakplek tussen de bomen. Ilse gelooft sterk in de kracht van een hechte community, waar je op kunt bouwen en het leven mee kunt delen. Geïnspireerd door de eenvoud van de steentijd, waar mensen alles met hun handen deden en op elkaar vertrouwden, deelt Ilse haar zoektocht naar de kern van het leven met anderen. Als kleuterjuf, kunstenaar en wildplukgids biedt ze mentorprogramma's en skill-ghaterings aan. In haar droomwereld wordt iedereen gelijk gewaardeerd en maakt het kapitalisme, individualisme en consumentisme plaats voor verbinding en saamhorigheid.

Waarom voel jij je niet thuis in de Westerse samenleving?

Wanneer ik naar de wereld kijk, valt me op hoe maf we ons gedragen in het Westen. We streven naar dingen die ons eigenlijk alleen maar ongelukkig maken. Als ik dit gedrag bijvoorbeeld naast een ree in het bos zet, dan kom je tot de kern van dingen. Wat doet een ree? Een ree eet, kijkt om zich heen, verwondert zich en blijft tegelijkertijd alert omdat het een prooidier is. Waarschijnlijk weet een ree heel goed wat de zin van het leven is. En hier zijn wij, mensen, voortdurend naar op zoek. Hoe kunnen we terugkeren naar onze kern?

Veel mensen ondernemen allerlei activiteiten om die kern te vinden, door bijvoorbeeld yoga te doen. Maar vaak verandert dat in een marketingcampagne voor yoga-broeken en andere producten die ons weer afleiden van de basis. Ik zoek juist de basis, ons dier-zijn. Een dier en een mens zijn allebei gemaakt van hetzelfde materiaal, maar ergens zijn we een andere weg ingeslagen waarop we dachten dat we superieur waren. Dat we hier zijn om de wereld te regeren. En kijk eens wat we hebben gedaan. Wie heeft de wereld meer schade aangedaan, de ree of de mens? Ik kijk naar hoe we weer terug kunnen keren naar het dier in onszelf en bij kunnen dragen aan de wederkerigheid van de natuur. 

Wat heeft jou geïnspireerd om meer verbonden te leven met de natuur?

Ik heb me nooit echt thuis gevoeld in deze snelle wereld. Niet omdat ik niet mee kon komen, maar omdat het leeg aanvoelde en daar ben ik gevoelig voor. Denk bijvoorbeeld aan het kopen van een goedkope broek die niet lang meegaat, die aankoop voelt gevoelloos. Die broek is dus helemaal niets waard, maar de sokken die je grootmoeder heeft gebreid wel. Daar zit passie in. Toen ontdekte ik het verwilderen: ik trok steeds meer de natuur in. Ik raakte geïnspireerd door oude culturen en beschavingen zoals de steentijd uit de prehistorie. Ik was hierdoor overdonderd, want het sloot zo goed aan bij mijn kijk op de wereld. Vroeger gingen we zelf op zoek naar ons eten, leefden we nomadisch en zelfs onze kleding moesten we zelf maken. Ik vraag me altijd af waar de wereld de fout in is gegaan. Ik vermoed dat dit gebeurde door de agrarische revolutie.

Sinds de agrarische revolutie zijn mensen begonnen met het bebouwen van het land, en zij hebben al hun energie en liefde gegeven in dit stuk grond. Je gaat dus alleen een relatie aan met deze plek. Maar anderen zijn hier absoluut niet welkom. Als ze stelen zou al mijn tijd en liefde die ik erin heb gestopt voor niets zijn geweest. Dat leidde tot wantrouwen binnen de gemeenschap en de opkomst van het idee van privébezit. Als je heel nomadisch leeft zorg je niet alleen goed voor de natuur, maar ben je ook met je stam aan het rondkijken, zoeken en wildplukken. Omdat je niet veel spullen wil dragen, heb je weinig bij je. Wat is dan het belangrijkste dat je kunt hebben? Gewoon vriendschap sluiten met de steenklopper, de wildplukker en degene die op je kinderen wil passen. Dat merkte ik ook in de begindagen van het kraken: de gemeenschap is van groot belang.

Hoe heb je kennisgemaakt met het kraken?

Toen ik ongeveer 19 was, besloot ik te verhuizen naar een kraakpand in Kampen, zonder water en elektriciteit. Dat was een interessante ervaring, omdat de kraakcommunity elkaar uitdaagde. Het was fascinerend om deel uit te maken van zo'n subcultuur en te ervaren hoe minimalisme en veerkracht hand in hand gingen. Het bracht de vraag naar voren: "Wat heb je echt, écht nodig?" Uiteindelijk bleken dat gewoon vrienden te zijn waar je mee eet, je was doet en in een warm huis kan zitten. Dat is je stam. Dat is wat je écht nodig hebt.

Hier leerde ik leven van de rafelrandjes van de maatschappij. Hoe kan het dat ik een koningsmaal uit een vuilnisbak kan halen, terwijl anderen lijden aan honger? Waarom staan er huizen en kantoorpanden leeg, terwijl er daklozen zijn? Dat zijn voor mij losse eindjes. Waarom kunnen we die niet weer met elkaar verbinden? We moeten onze relaties herstellen, zodat het geheel weer gezond wordt. Daarom heb ik actie ondernomen in mijn eigen leefomgeving en dat voelde heel krachtig. 

Waarom zijn mensen altijd op zoek naar meer?

Ik denk dat we uit het oog verloren zijn wat we echt nodig hebben. Kapitalisme leidt ons af van onze echte behoeften door ons te laten denken dat we die kunnen vervullen met bijvoorbeeld technologische snufjes. Maar wat hebben we echt nodig? Voeding. Voeding voedt pas echt als het gezond is en nog beter als je er zelf mee bezig bent geweest, als je het zelf hebt geplukt. In plaats daarvan laten we ons meeslepen door de waan van de dag, werken we onszelf kapot en grijpen we naar ongezond fastfood. Dit streven naar meer en beter komt door het kapitalisme, consumentisme en individualisme. Hierdoor zijn we niet meer verbonden met de community, de natuur en leeft iedereen zijn of haar leven echt afzonderlijk.  

Wat doe je om een stam te verwezelijken?

Op dit moment ben ik vooral bezig met het delen en uitwisselen van vaardigheden, die ik "skills-ghaterings" noem. Er is nog geen goede Nederlandse term die lekker klinkt voor dit concept. Hierbij draait het vooral om de kunst van het leven met minimale middelen, zodat je echt verbindt met de natuur. Dan heb je zelfvertrouwen, waar je ook bent. Denk aan het maken van vuur met een vuurboog en voor jezelf zorgen met behulp van de natuurlijke bronnen.Een concreet voorbeeld is wanneer mensen samen aan een vuurboog werken, en het lijkt maar niet te lukken. Plotseling, boem! Er is een vonk, er komt rook, en samen blazen ze de vonk aan. Dat moment is ontzettend verbindend.  

Het is van groot belang dat we ons bewust zijn van onze eigen krachten en waardering hebben voor de unieke talenten die ieder van ons heeft. Stel je voor, in een groep heeft de ene persoon het vermogen om kruiden te vinden in de natuur door wild te plukken, de ander vertelt boeiende verhalen rondom het vuur, terwijl weer een ander uitblinkt in het zorgvuldig bereiden van thee. Weer een ander neemt de rol op zich om de thee vriendelijk aan te bieden, en nog anderen richten zich op het maken van lepels om in de kopjes te roeren. Het is een samenspel waarbij niemand gedwongen wordt om alles te kunnen. Deze vergelijking blijft me altijd bij: in een stam van vroeger ging dit nog op een natuurlijke manier. Die stam is als één hand met allemaal verschillende vingers met hun eigen kracht. Maar wat wij vaak doen, is proberen al die vingers met al die krachten tegelijkertijd te zijn. Iedereen wil alles kunnen, terwijl het eigenlijk veel cooler is om samen te komen als een hechte groep. Je kunt ze als het ware in elkaar vouwen tot een mooie en sterke community. Het is belangrijk om in elkaar te geloven en op elkaar te vertrouwen.

Uiteindelijk draait het om het opbouwen van een gemeenschap, een soort stam. Het gaat erom dat je vertrouwt op wat de natuur te bieden heeft. Het betekent uit je rol als ontvanger stappen en actief bijdragen, iets wat voor velen uitdagend is maar tegelijkertijd enorm krachtig.

Wat heeft jouw huis bijgedragen aan deze filosofie?

Dit gebied was ooit een oud industriegebied en stond leeg, wat leidde tot drugsproblemen in de buurt. Betonbos kwam toen en heeft de plek beschermd tegen verwaarlozing. Op deze plek ben ik echt aanwezig voor de gemeenschap. Het doel is om hier samen een mooiere plek in de wereld te creëren, op een gezonde en activistische manier. Ik wil dat het gaat over hoe we op een gezonde manier kunnen leven in wederkerigheid. Hierdoor hebben we niet alleen een plek om te wonen, maar ook een bos met spechten, eekhoorns en andere dieren beschermd. Als je bijvoorbeeld weet dat je brandnetels kunt eten, ga je er anders mee om; je gaat ze beschermen. Op die manier heeft het bijgedragen aan het bewustzijn en de bescherming van de natuur. We willen anderen inspireren.

Hoe ziet voor jou de ideale wereld eruit?

In mijn ideale wereld is iedereen even belangrijk. Nu lijkt het alsof je alleen succesvol bent als je een dikke baan hebt en carrière maakt, maar dat vind ik dus niet. Ieders skill zouden gewaardeerd moeten worden. Mijn droomwereld is lastig te beschrijven, maar ik geloof niet dat de huidige koers de juiste is. Degene die je huis stofzuigt moet even belangrijk zijn als degene die een belletje pleegt naar een miljoenenbedrijf. We hebben elkaar nodig, maar we leven in een illusie dat geld ervoor zorgt dat we elkaar niet meer nodig hebben.

Er is behoefte aan een radicaal andere kijk waarin iedereen op waarde wordt geschat. De grap is dat die mensen van aanzien worden gezien als groots en fantastisch. Maar eigenlijk verpesten ze het voor iedereen. En haalt diegene iedereen naar beneden. Dat kan niet. Daarom moet het gaan over relaties. Als hij een goede relatie heeft met degene die zijn huis stofzuigd, dan is hij dankbaar. Eerbiedig. Dan zal hij diegene ook betalen naar de waarde van de persoon. Dat mist nu, want elke relatie wordt doorgesneden. Eigenlijk is de wereld één grote community, maar we mogen het niet meer zien. Hoe kun je jezelf en de wereld weer gezonder maken? Ga verbinding aan, pluk een plant, eet ‘m op, word vrienden iemand die handschoenen voor je kan maken, zodat jij weer brandnetels kan plukken om thee van te maken. Deze interacties zorgen voor verbinding. En verbinding zorgt ervoor dat je weer ergens bijhoort en je thuis voelt bij mensen. Het maakt je ook zelfverzekerd, want samen zijn we natuur.