Irna startte na een burn-out stichting 'leerschool permacultuur' op

Wanneer Irna Abelskamp met een burn-out thuis komt te zitten, ontdekt zij haar passie en roeping: de permacultuur, een manier van landbouw waarbij de natuur het uitgangspunt is. Ze start de stichting ‘leerschool permacultuur’ op die in 2012 haar plek vindt onder de rook van Leeuwarden, en werd de plek 'De Oerfloed' genoemd. Inmiddels is de leerschool opgegaan met Stichting Frijlân die ze samen met enkele vrouwen oprichtte in 2018. Nu is de stichting een inclusief dorp. Een voorbijganger voor een kopje koffie, verjaardagsfeestjes, scholen, kampeerders, iedereen is welkom zolang ze elkaar en de natuur maar respecteren. Ondanks het succes heeft Irma grotere plannen voor ‘De Oerfloed’ en Frijlân. Haar droom: een erkende ecologische community waar de verschillende facetten van de natuur samenkomen.

Hoe ben je vanuit je burn-out bij de permacultuur terechtgekomen?

“Ik liep helemaal vast, omdat ik eigenlijk een leven leidde dat niet bij mij paste. Ik had een reguliere baan bij justitie, maar ik ben geen ambtenaar. Hier wees een iriscopist (een holistische therapeut die volgens de kleur, structuur en tekens in de ogen een diagnose stelt voor psychologische problemen red.) me heel hard op en niet lang daarna knapte er iets en wist ik dat ik terug moest naar datgene dat wél bij mij past: ongeacht van wat andere daar ook van vonden. Ik gaf alles op: mijn eigen huis, partner, gezinsleven en baan. Alles. Ik ben eerst antikraak gaan wonen en ging op zoek naar wat ik echt wilde doen. Voordat ik in mijn burn-out terechtkwam, maakte ik me al grote zorgen om de wereld. Als ik op het nieuws zag hoe mensen de natuur verwaarloosden en beschadigden, raakte mij dat heel erg. Door mijn burn-out is dat gevoel alleen maar sterker geworden. Ik was sowieso erg gevoelig voor alle crisissen in de wereld en ik voelde me machteloos. Ik wilde alle wereldproblematiek oplossen, of daar in ieder geval aan bijdragen, maar had geen idee waar ik moest beginnen.

Ik kwam bij permacultuurontwerper- en docent ‘Ishi Crosby’ terecht. Hij had een permacultuur project, waar uitgelegd werd wat het inhield. Daar ben ik een paar uur geweest, ik was verkocht en ben gelijk de opleiding gaan doen. Vanaf die periode ging ik mij ook verder verdiepen in ecologische community's. Want hoe werkt dat? Hoe kom je terecht in zo’n community? Of hoe zet je er zelf een op?

Ik ben opnieuw op onderzoek uitgegaan. Uit alle informatie die ik kon vinden heb ik een aantal plannen opgesteld. Ik ben daar heel creatief in, geef mij een paar elementen en ik maak er een mooi plan van. Daaruit kwam uiteindelijk de leerschool. Ik belde de gemeente en een van de medewerkers geloofde in mijn idee. Ik had ook contact met iemand die met mij de opleiding deed samen met mij de leerschool permacultuur oppakte. Samen, met nog een derde persoon hebben we het ‘ecodorp Friesland’ opgezet. Vanuit de opleiding permacultuur heb ik veel kennis meegekregen, maar ik leerde ook van de andere oprichters. Je duikt er helemaal in en het wordt langzaam een ‘way of life’.

Het heeft acht jaar geduurd voordat we een locatie hadden vonden en toen nog 2 jaar voor we er konden wonen.  We zijn begonnen met drie vrouwen. De eerste medebewoonsters kwamen al snel, dat waren alléén maar vrouwen. Hier hebben tot 2020 alléén maar vrouwen gewoond. Van alle oprichtsters woon ik hier alleen nog.”

Wat maakt deze gemeenschap zo bijzonder?

“Wat ons uniek maakt, is dat wij het met de gemeente geregeld hebben dat wij vrij zijn: wij zitten nergens aan verbonden. Er mogen alleen een aantal dingen niet: we moeten veilig en niet grondgebonden bouwen. Dit betekent dus dat je alleen met een ‘tiny house’ hier kan staan en die eventueel ook weer weg kan.

Het is een bijzondere constructie, maar ik zie het zo: de gemeente is een instituut die in dienst is van de gemeenschap. Die hebben met onze belastingcenten iets aangekocht en dienen dat te onderhouden. Dat hebben ze hier nagelaten. Wij hebben dat opgepakt en ervoor gezorgd dat het behouden is gebleven. De boerderij zag er zó verwaarloosd en verlaten uit. Daarom woonden hier denk ik alleen vrouwen, in het begin. Het voordeel is dat ze veel creatiever zijn en een verzorgende aard hebben.

Het blijft een openbaar gebeuren hier. We zijn een te benaderen groep. Onze vrijwilligers die hier komen, merken gewoon dat zij hier helemaal mogen zijn, dat zij helemaal vrij zijn en dat zij ook een onderdeel van hún leven zijn. We hebben hier best wat mensen die hier met tranen zitten, omdat ze hun verhaal hier kwijt kunnen, omdat ze de vrijheid hier voelen. Zeker in coronatijd was het voor mensen erg fijn om hiernaartoe te komen. Iedereen is vrij, iedereen is blij. Iedereen wordt om hun eigen mening gerespecteerd. Iedereen maakt zijn eigen keuzes en niemand oordeelt. Het idee is dat we allen respect hebben voor andermans mening.

In de community ben je continu met elkaar in gesprek, want je bent hier een samengesteld gezin. Zo voelt het ook echt. Want je gaat met elkaar een heel intense relatie aan, want je komt elkaar dag en nacht tegen. Je moet met elkaar een project draaien. Je bent collega’s, maar ook huisgenoten van elkaar. Iedereen heeft zijn eigen verantwoordelijkheden binnen het geheel. Dat moet continu op elkaar afgestemd zijn. Je hebt er elke week overleg over.

Maar ook als het met iemand niet goed gaat, ga je samen het gesprek aan. Als er een conflict is tussen mensen, moet dat met elkaar uitgesproken worden. Afhankelijk van de mensen die hier zijn, verandert de situatie altijd weer. Dus je moet iedere keer weer opnieuw evenwicht zoeken. Ook iedere keer weer opnieuw die relatie aangaan. Iedereen die hier komt wonen, gaat dat proces aan. Je moet hier niet komen wonen met de reden: “Ik zoek een leuk plekje om te kunnen wonen”, of: “Ik wil de natuur in, want ik ben zat van die samenleving.” Dat zijn negatieve insteken. Je moet hier echt willen wonen voor het project en een steentje bijdragen. Dat is niet makkelijk.”

Wat is het doel van de stichting?

“Wij willen permacultuur onder de aandacht brengen in al haar facetten. Dat betekent dat we ons bij de Oerfloed (voedselbos red.) met name met voedselverbouw, voedselbos, natuurontwikkeling en biodiversiteit bezighouden. Maar ook met groene energie, water, community, gezondheid en wonen. We tappen hier water met een jerrycan, we gebruiken gastanks en stoken (alléén als het echt nodig is) met hout. Dit zijn allemaal facetten die in de permacultuur anders gaan dan in de reguliere samenleving. Dat willen we laten zien, dat het anders kan. Dat maakt niet dat wij het allemaal goed doen. We zijn steeds aan het experimenteren met hoe we meer in harmonie met de natuur kunnen zijn. We gebruiken de natuur als leermeester.

We doen zoveel mogelijk met de materialen die we al hebben. Dus onze ontlasting wordt niet afgevoerd. Die houden we hier en die willen we hergebruiken. Dat is een heel belangrijk facet. Want we spoelen ontzettend veel voedingsstoffen weg door de wc en dat is allemaal schoon drinkwater. Het is doodzonde. Wij hebben op deze manier heel veel water bespaard. Ons budget was 160 euro per kwartaal, maar we betalen nu 35 euro per kwartaal, omdat wij heel weinig water gebruikten."

Waarom vind je het zo belangrijk dat de permacultuur een groter goed wordt?

“Omdat het toekomstbestendig is. Ik heb nog geen andere methode, behalve het biologisch-dynamische kant, die toekomstbestendig is. Ook binnen de biologische landbouw denk ik niet dat we het redden. Maar dat is mijn mening. Permacultuur gaat over het leven in het algemeen. Het gaat over cultuur, gezondheid en onderwijs. Het is alles bij elkaar. Aangezien het leven een samenhang is van alle functionaliteiten die er zijn, moet je het ook holistisch bekijken en aanpakken. Een element daaruit pakken is onvoldoende, want dan vergeet je de rest die eromheen hangt. Mensen die zichzelf kwijtraken, kan ik niets anders adviseren dan dat ze met hun handen in de grond moeten gaan: kijk naar de beestjes en de plantjes, voel de aarde, blijf ademen, gezond eten en neem op tijd je drankje.”

Wat voor taken zijn er binnen het project?

“Deze boerderij heeft meerdere functies: voedselproductie, recreatie, gezellig zitten, samen koken, tijd voor elkaar in de kroeg, noem maar op. Het is echt een cultuur hier. We zijn een mini samenleving. Het onderhouden van de toko is daarom echt een gemeenschappelijk project. Maar je moet aan bezoekers ook kunnen uitleggen wat de permacultuur inhoudt. Je bent hier als bewoner dag en nacht gastheer of gastvrouw. Wie er ook op je erf komt, je moet ze altijd ontvangen. We hebben hier verschillende coördinerende taken. Eén daarvan is het onderhoud aan gebouwen en het terrein. Maar andere taken zijn: financiën, educatie, voedselbos, de moestuin, de kas, PR-communicatie en straks ook de programmering van de boerderij en de camping.

De mensen die nieuw zijn, hebben nog geen officiële taak. In oktober is ons seizoen afgelopen, dan gaan we samen in retraite (red: tijdelijke afzondering van de buitenwereld voor spirituele en persoonlijke ontwikkeling). We verdelen dan door middel van de ‘dragon & dreaming’ methode, de taken opnieuw. Dan neemt iemand anders de coördinerende taak op zich. Paul is heel handig, maar hij zegt straks misschien wel: ‘Ik doe de moestuin’.” De leerlingen voeren de gecoördineerde taken uit. Je moet er dus voor zorgen dat de leerlingen, de taken die jij organiseert, zelfstandig kunnen uitvoeren. Je hebt ook een criticus nodig. Dat kan iemand intern of extern zijn. De meeste familieleden hebben altijd veel kritiek. Als je ze als criticus neemt, dan houden ze je scherp. Maar je kunt ook om critici binnen de gemeenschap vragen.”

Hoe zie jij de ideale toekomst voor je?

“We hebben hier plekken waar je tussen de mensen in kunt staan. Dus je maakt echt onderdeel uit van het geheel. We zijn nu met vier man in totaal, straks met zes. Dan hebben we nog één plekje over voor een woongebied. We willen heel graag uitbreiden. Maar daar is grond voor nodig. Of toestemming om op de Oerfloed twee of drie extra woningen neer te zetten. Een grotere groep vrijwilligers zou ook fijn zijn. Dat er meer mensen hier een vaste plek vinden en het met elkaar gaan runnen hier. We hebben straks ook mensen in de bediening nodig. Als we hier een vaste groep hebben die hun thuis vindt, kunnen we permanent blijven. Zo spelen we een grotere rol op het gebied van biodiversiteit, in het landschap om ons heen. Dan krijgen we een beherende rol in de ontwikkeling van het buitengebied.

Mijn droom is om een derde campus locatie te starten, gekscherend zeg ik wel eens dat we onze buren van de 'Dairy Campus' wel willen over te nemen. Ik zou meer voedselbossen en recreatieven op het terrein in dit gebied willen. Dus dat je het gebied meerdere functies geeft en niet alléén landbouw. Op die manier kunnen de verschillende onderdelen elkaar versterken. Hoe meer variatie er is in ons landschap, hoe meer mensen erop afkomen en hoe meer naamsbekendheid we krijgen. Dan kunnen we uitgroeien tot een erkende community en dat is wel echt de droom.”