Waarom dit land meer gemeenschapszin nodig heeft

Het is te makkelijk om de boze witte mannen als zielige figuren af te doen. Hun frustratie komt voort uit een sterk gevoel van verlies van gemeenschap. Een reactionaire terugkeer naar oude man-vrouwverhoudingen, zoals de boze witte man wil is daarentegen geen goed idee. Er zijn daarom alternatieve manieren voor gemeenschappelijkheid nodig.

Recent is de nieuwe reactionaire mannenrechtenbeweging veel in het nieuws. Deze beweging strijdt tegen het feminisme en wil terug naar het klassieke mannen-vrouwenpatroon van de jaren vijftig. De Volkskrant besteedde op 21 april aandacht aan de opkomst van deze beweging in Nederland met het artikel ‘De boze witte man wil zijn mannelijkheid terug’ en twee dagen later pleegde de boze witte man Alek Minassian in Canada zelfs een aanslag om aandacht te vragen voor hun ideologie. Het artikel van de Volkskrant toont aan dat de actie van Minassian een teken is van een breder opkomende beweging. We moeten dus vooral niet onderschatten hoe breed gedragen het mannenrechten gedachtegoed is. Het alleen af doen als een paar gefrustreerde jongemannen die verstoken zijn van seks is een slecht idee.

Vrouwelijke autonomie Het onbehagen met als gevolg een reactionaire noodkreet beperkt zich dan ook niet tot een stel gekkies op internetfora. Ook politicus Thierry Baudet verkondigt dit denken. En zelfs Ad Verbrugge, een van Nederlands bekendste filosofen, flirt met dit gedachtegoed in zijn boek Staat van Verwarring. In dit boek verdedigt hij namelijk een ideaal van liefde waarbij de vrouw haar autonomie opgeeft aan de man. U leest het goed, het gaat bij Verbrugge specifiek om de relatie tussen man en vrouw – dus geen andere relatie – en de vrouw moet haar autonomie opgeven! Hij baseert dit alles op de veredelde boeketroman Vijftig Tinten Grijs, een boek waarvan het maar de vraag is of het de tijdgeest inderdaad zo goed representeert als Verbrugge de lezer wil doen geloven.

Mannen als Baudet en Verbrugge zijn natuurlijk geen gefrustreerde internetfora jongemannen die aanslagen plegen, zoals de eerdergenoemde Minassian. Dit laat zien dat feminist Meredith Greer gelijk had toen ze eerder in een interview met de Nieuws BV aangaf dat de acties van jongemannen als Minassian in het verlengde van een breder gedragen gedachtegoed liggen, een gedachtegoed waarvan het denken van Baudet en Verbrugge een voorbeeld vormen.

Het boek van Verbugge is in dit verband erg interessant. Volgens mij geeft dit boek namelijk goed weer waar het onbehagen van de mannenrechtenbeweging vandaan komt en wat er mis is met de reactionaire noodkreet. Verbrugge hekelt de geïndividualiseerde consumptiemaatschappij met zijn nadruk op autonomie – een erfenis van de revolutie van ’68. Doordat (bijna) iedereen tegenwoordig een autonoom individu is geworden kijken de meesten niet meer om naar anderen, we vergeten een gemeenschap te vormen omdat dat niet rijmt met onze autonomie. We verzuipen als het ware in onze eigen autonomie.

Mannenrechtenactivisten Dit lijken mij terechte zorgen, die passen bij berichten die in de media verschijnen over eenzaamheid en prestatiedruk. En het is wat dat betreft ook niet zo gek dat verschillende denkers heimwee hebben naar een tijd waarin middels sociale controle gezorgd werd voor gemeenschappelijkheid. Ze vergeten dan echter de duistere kant van dergelijke gemeenschappelijkheid; sociale controle werkt onderdrukkend. Als voorbeeld kunnen we de oude man-vrouwverhouding nemen die mannenrechtenactivisten, o zo graag terug willen zien. Met dergelijke man-vrouwverhoudingen waren vrouwen financieel afhankelijk van mannen waardoor ze niet konden ontkomen aan onderdrukking, niet zelden in de vorm van huiselijk geweld. De bijstandsuitkering en autonomie die vrouwen zich in de jaren ’60 hebben toegeëigend hebben gezorgd voor een uitweg uit deze benarde situatie voor veel vrouwen. En dit lijkt mij alleen maar positief.

Dit is maar een voorbeeld waarom het oude man-vrouwideaal niet zo rooskleurig is als mannenrechtenactivisten vaak doen geloven en dan heb ik het niet eens uitgebreid over de knotsgekke essentialisering (het toekennen van onveranderlijke eigenschappen aan een gehele groep) van mannen en vrouwen waar zij zich zo vaak op beroepen.

Een tekort aan gemeenschappelijkheid is wel een groot maatschappelijk probleem en wordt ook nog eens als extra nijpend ervaren door de boze witte mannen met seksuele frustratie. Een terugkeer naar oude man-vrouwverhoudingen is echter geen optie. De oplossing voor dit probleem is meer gemeenschapszin en niet meer gemeenschapsdwang, Daarbij kan men denken aan solidariteit en sociale cohesie. Het is tijd dat iedereen en met name de mannenrechtenactivisten dit gaan inzien.

Cc-foto: Scott Ableman