17-jarigen, vul de enquête van Defensie gerust in maar vraag je daarna af of je die wel op moet sturen

Vanaf vandaag ontvangen alle zeventienjarigen een enquête van Defensie om te peilen of ze deel uit zouden willen maken van de strijdkrachten. Invullen is niet verplicht maar dat kan veranderen als de respons te gering is. Aan de einder dreigt de opkomstplicht.

In 1968 of daaromtrent ontving ik, net als alle jonge jongens van mijn geboortejaar jaar, ook een brief van Defensie. Daarin stonden tijd en lokatie voor de verplichte dienstkeuring. Ik moest in een of ander Delfts gebouw verschijnen waar ik met een groot aantal leeftijdgenoten een gestandaardiseerde medische en psychische keuring onderging. Zodra de legerartsen mijn bril hadden gezien, stuurden ze me – ik weet hun woorden nog exact - "naar mijn moeder".

Zo ontkwam ik aan het gesprek met een defensiemedewerker die iedereen standaard vroeg of hij veel vrienden had of misschien één speciale. Dat laatste was een van de gronden waarop je kon worden afgekeurd met S5, psychische ongeschiktheid. Nadeel: dat kon je een leven lang blijven vervolgen. Wie werd goedgekeurd, was achttien (later teruggebracht tot twaalf) maanden van zijn jonge leven kwijt aan een militaire training. Je kon daar alleen maar aan ontkomen door dienst te weigeren uit pacifistische overwegingen. Je moest dan als zogenaamde gewetensbezwaarde voor een commissie verschijnen. Daar kreeg je dan bijvoorbeeld de vraag wat je zou doen als iemand je zus verkrachtte. Het juiste antwoord: "Die zou ik doodslaan maar dat is nog geen reden om ook zijn oom te vermoorden".

Het was een buitengewoon oneerlijk systeem. Vrouwen hoefden niet in dienst. Van wie afgekeurd werd, eiste men geen enkele compensatie. Dienstweigeraars moesten langer dienen maar ze hadden behoorlijk veel inspraak in hun werkplek. Vaak werden ze na afloop als gewoon werknemer in dienst gehouden. In de jaren tachtig met hun werkloosheid was het heel verstandig om dienst te weigeren. Wie zandhaas was geweest, kon vaak genoeg na afloop van zijn tijd naar de sociale dienst.

En ik? Ik had groot voordeel ervaren van mijn bijziendheid.

Een wezenlijke vraag die nooit gesteld wordt aan de militairen en oud-militairen waarvan de talkshows tegenwoordig vergeven zijn luidt: hoe lang en hoe specialistisch moet een eerste oefening zijn, wil die militairen opleveren waar je in een moderne oorlog wat aan hebt?

Je kunt natuurlijk kiezen voor de inzet van kanonnenvoer, zoals de Russen lijken te doen, maar daarvoor heeft het vergrijzende Europa gewoon te weinig jongeren. Wie weet kom je juist aan de geschikte rekruten door een compensatie aan te bieden. Bijvoorbeeld: als je vier jaar dienst doet nemen we je studieschuld in zijn geheel over. Of anders doen we de aanbetaling op je eerste koophuis.

Nog een vraag: waarom krijgen eigenlijk alleen jongeren die enquête en niet alle volwassen Nederlanders? In de totale oorlog van de toekomst zijn er taken voor iedereen. Je hoeft niet per se in een schuttersputje met een laptop computerpiloot te wezen. Het schijnt trouwens dat aan het front in Oekraïne de gemiddelde leeftijd van de soldaten boven de veertig ligt.

Tegelijk wordt er nergens serieus gedacht aan een algemene volkswapening, zoals bijvoorbeeld Zwitserland die kent. Er wordt nog niets gedaan aan de bescherming van de burgerbevolking. Als de drones komen, is het 'ieder voor zich en god voor ons allen'. Er bestaan geen wijk- en dorpsmilities die, als de nood aan de man komt, bepaalde militaire en civiele taken verrichten zodat er niet zomaar Gazaanse toestanden kunnen ontstaan.

Vanwege al die onzekerheid is het voor jongeren juist heel belangrijk de enquête van Defensie serieus in te vullen. Vers twee is of je de resultaten dan moet delen. Dan kom je immers op een lijst van de staat. Nu al zegt Defensie toe dat er iemand contact opneemt als uit jouw antwoorden op te maken valt dat een loopbaan in de strijdkrachten een optie kan zijn. Je weet niet wat voor consequenties jouw antwoorden in de toekomst kunnen hebben. En net zo min wie er over een paar jaar in dit land aan de macht zijn.

Weet voor jezelf wat je kunt en zou willen. Maar laat voorlopig de staat daarover in het ongewisse.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin zeker nu de laatste putten open blijven. Tevens noem ik de PVV een extreemrechtse partij.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: het geweld in Den Haag.