29 oktober: een kans om af te rekenen met de aftakeling van de democratie

Alles en iedereen die niet past in het maatschappijbeeld van extreemrechts zal aan de beurt komen.

Een democratie is meer dan eens in de zoveel tijd stemmen op je favoriete politieke partij. Democratie reduceren tot enkel de verkiezingen is een veelgemaakte denkfout. Mocht dit waar zijn dan zouden we veel dictatoriale staten waarin verkiezingen plaatsvinden ook democratisch kunnen noemen. Ook is het verkeerd om aan te nemen dat enkel de meerderheid uit een democratie haar voordeel haalt. In een goed functionerende democratie zijn de rechten van minderheden gewaarborgd. Ik maak mij momenteel ernstige zorgen om onze democratie, en dat zou iedereen moeten doen die enige waarde hecht aan vrijheid, mensenrechten en gelijkwaardigheid.

Momenteel is Nederland nog een rechtsstaat en kent het een scheiding der machten. Zonder deze scheiding der machten stellen verkiezingen zo goed als niets voor. De roep naar een ‘sterke leider’ zwelt wereldwijd aan, iemand die het even allemaal gaat oplossen. Nooit begreep ik hoe er in het verleden een maatschappij richting een autoritaire staat kon vervallen waarin burgers naar elkaars leven staan. Hoe het fascisme kon oprukken. Helaas is het mij inmiddels maar al te duidelijk geworden. De roep om een ‘goede’ sterke leider zou beter zijn dan een democratisch bestuur dat geen rekening zou houden met de wensen van het ‘volk’. Ik kreeg weleens de vraag: wat nou als er een dictator regeert die goed is? Iedereen heeft er werk, iedereen heeft een woning, het is veilig en er is geen discriminatie. Het is natuurlijk te gek voor woorden als goed bestuur afhankelijk is van het karakter van een leider. Houdt het dan allemaal op als die leider komt te overlijden? In hoeverre ben je beschermd als je op het lijstje van niet-populaire burgers komt te staan? Als je een kritische burger bent, een dissident? Wat belet die ‘goede’ leider met zijn ‘goede’ rechters om die kritische burger het leven zuur te maken? Dit is wat in alle dictaturen gebeurt, want we hebben het over een dictatuur. Rechters voeren er het werk uit van hun leiders en vellen politieke vonnissen. Dit zien we vrijwel dagelijks gebeuren in de Verenigde Staten onder Donald Trump. Hij vestigt een regime, het gaat veel verder dan enkel een ‘Trump-administration’. Hij stelt bevriende rechters aan of arresteert een onafhankelijke rechter (Hannah Dugan).

In Nederland zie je dat radicaal rechtse partijen regelmatig de aanval openen op onafhankelijke rechters die niet in het belang van het ‘volk’ zouden beslissen. Het is natuurlijk de bedoeling dat rechters in niemands belang beslissen, we leven in een rechtsstaat waar rechters hun werk onafhankelijk kunnen uitvoeren en enkel op basis van de wet uitspraken doen. Rechters horen een beetje ‘wereldvreemd’ te zijn en zich niet in te laten met de publieke opinie en de wensen van de overheid. Als zij hun werk uitvoeren dan dienen zij enkel de wet, hun overtuigingen zijn niet relevant. Zogenaamde ‘democratische’ staten waar men om de vier jaar stemt terwijl rechters politieke tegenstanders van het regime uitschakelen en monddood maken, zijn natuurlijk geen vrije landen met respect voor burger- en mensenrechten. Je bent er geen individu met rechten. Je vliegt de bak in omdat de leider jou extreem, radicaal of gewoon irritant vindt. Dus die eerder besproken ‘goede’ leider is slechts goed totdat je met hem van mening verschilt over zaken die de gehele maatschappij aangaan. Ook in democratische landen moet het systeem constant gecontroleerd en geïnspireerd worden door kritische burgers en de pers. Een democratie wordt door mensen uitgevoerd; waar mensen macht hebben zal er misbruik van die macht plaatsvinden.

De leider van de huidige grootste partij, de PVV, heeft journalisten voor ‘tuig van de richel’ uitgemaakt en het parlement is volgens hem een ‘nepparlement’. Ook betwist hij de onafhankelijkheid van rechters die anders beslissen dan hij graag zou willen zien. Nederland maakt serieus kans om de Verenigde Staten achterna te gaan als het om het verval van de democratie gaat. We zien het herhaaldelijk verdacht maken, aanvallen en ondermijnen van de democratische instituties. De ‘linkse hegemonie’ deugt niet, is de boodschap. Het zijn maar enkele voorbeelden van de vele manieren waarop radicaalrechts het ‘volk’ langzaam maar zeker klaarstoomt voor een maatschappij waarin feiten geen waarde meer hebben, onderbuikgevoelens geëxploiteerd worden en een zondeboek de klappen mag en moet vangen. Op deze manier manipuleer je delen van het volk door een ideologisch discours te bouwen waarin men zich gehoord zal voelen en middenpartijen deze vorm van politiek gaan normaliseren. We hebben dit voornamelijk bij centrumrechtse partijen gezien. Zij hebben het radicaalrechts geluid in het centrum warm onthaald, om maar niet uit de gratie te vallen bij de kiezer. Vooral de VVD en CDA lieten en zich maar al te graag beïnvloeden, voor de VVD geldt dit overigens in extreme mate waar het CDA tegenwoordig een mildere kant laat zien.

Op 29 oktober heeft men de kans om af te rekenen met het verval. Laten we afrekenen met de propaganda dat alles de schuld is van de moslim, vluchteling of asielzoeker. Moslimhaat is in zoverre genormaliseerd dat men het niet meer ziet, het valt niet meer op. Als verschillende uitspraken over moslims gedaan zouden worden over andere groepen, denk vrouwen, homoseksuelen, zwarten, joden, boeddhisten; dan wordt het heel duidelijk dat het om haat zaaien gaat. De vraag is waarom dit niet herkend wordt als het over moslims gaat? Ruim twintig jaar propaganda heeft effect op het denken van veel mensen. De moslim als zondebok en de bijhorende propaganda zijn typische kenmerken van het fascisme. Het is vooral gericht op moslims maar daar zal het niet bij blijven.

Het is noodzakelijk dat we over onze eigen identiteit heen stappen. De normalisering van radicaalrechtse politiek heeft plaats kunnen vinden door de reactie van centrumpartijen en media. Sinds 2002 vond men het niet meer nodig om ondemocratische geluiden te veroordelen, sterker nog, racisme werd gebagatelliseerd. Het wijzen op aantoonbare vormen van uitsluiting, discriminatie en racisme werd gezien als achterhaald slachtoffergedrag. Inmiddels staat de rechtsstaat van binnenuit onder druk door populistische partijen die het ressentiment onder delen van de bevolking voeden en uitbuiten. Men zal zich moeten beseffen dat dit ressentiment niet gauw tevreden zal zijn, het richt zich nu op moslims, asielzoekers en links. Op demonstranten uit de Palestina- en klimaatbeweging, critici, de randstad en een zogenaamde elite. Alles en iedereen die niet past in het maatschappijbeeld van extreemrechts zal aan de beurt komen. Als de rechtsstaat eenmaal valt is het hek van de dam en zal het ressentiment blijvend gevoed moeten worden; het is namelijk het bestaansrecht van radicaal -en extreemrechts, inmiddels kunnen we eigenlijk gerust van fascistisch rechts spreken.