Aboutaleb kan jongeren beter confronteren als een critical friend

‘Goed gevoel, dat je de stad schade hebt berokkend?’, vroeg de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb in een video na de vernielingen in zijn stad. In de Volkskrant wordt geschetst dat hij met zijn vermaning wil inspelen op het schuldgevoel en schaamte van rellende jongeren. Hij sprak de jeugd streng aan op eigen verantwoordelijkheid. Maar met deze manier van aanspreken op slecht gedrag bereik je jongeren niet. Sterker nog: je duwt ze verder weg. Een confrontatie als critical friend is een stuk zinvoller.

Het belang van confrontatie Zijn auto’s die schade hebben geleden door de rellen verzekerd? Een vraag waarmee een klas in Amsterdam vorige week in groepjes aan de slag ging. Thema is verzekeringen en door de huidige situatie bewust gekoppeld aan de vernielingen en geweld in ons land. Zo maak je een wat ontastbaar thema als verzekeringen levendig en daarbij: meerdere leerlingen van de klas waren aanwezig bij de rellen op het Museumplein in Amsterdam. Eentje is zelfs opgepakt.

Op social media en tv werden dezelfde jongeren van verschillende kanten aangesproken. Een wijkagent die hen als hyena’s betitelt, het leger moet erbij gehaald worden en Aboutalebs collega Jorritsma stelde zelfs dat ‘ze op weg zijn naar een burgeroorlog’. Onderschat het effect van dit soort optredens niet. In de klas in Amsterdam leefde grote wanhoop en angst na het zien van al dit manhaftig vertoon.

Natuurlijk is confrontatie bij chaos en geweld belangrijk. Er moeten grenzen worden getrokken. In het onderwijs heb je daar elke dag mee te maken. Iemand die zich niet weet te gedragen tijdens een digitale les wordt uit de zoom-sessie verwijderd en een leerling die met een mes op school rondloopt pak je niet met fluwelen handschoentjes aan. Zo veroordelen docenten ook geweld en vernielingen. Maar je stopt niet met een harde confrontatie. Als docent stel je grenzen en je maakt verbinding.

Critical friendship In het onderwijs wordt bij sommige instellingen gewerkt vanuit het perspectief van critical friendship dat zijn achtergrond kent in de pedagogiek. Je spreekt jongeren direct aan, wijst ze vanuit oprechtheid (en niet vanuit woede) op tekortkomingen en stelt intelligente vragen. Hiermee zet je jongeren aan het denken en ontwikkel je kritische zelfreflectie.

Op de Amsterdamse school kreeg de opgepakte jongen vanuit dit perspectief de opdracht om in conclaaf te gaan met medeleerlingen. Of de auto verzekerd is? Ja, natuurlijk zei hij. Dat zou ik maar eens opzoeken, was de reactie van de observerende docent. Na kort zoeken kwam het groepje met het antwoord: alleen als een auto allrisk is verzekerd krijgt de eigenaar zijn geld in het geval van vernieling. De ogen van de jonge relschopper waren twee keer groter en hij sprak met een brok in zijn keel.

Let wel: dingen vernielen is nooit goed, ook niet als ze verzekerd zijn. En natuurlijk opereert Aboutaleb in een andere context dan een klaslokaal. Maar juist als burgemeester kan hij een voorbeeld zijn voor het doel en de manier waarop je het gesprek aangaat. Aboutaleb zou er goed aan doen de vermanende vader in te ruilen voor de kritische vriend. Kijk de camera in en laat je verbolgenheid zien door het stellen van intelligente vragen. Eerst vragen stellen en daarna statements maken. Een oprechte kritische vraag zet aan tot denken en helpt jongeren bij het zoeken. En ondersteuning bij persoonlijke ontwikkeling hebben jongeren in dit land veel harder nodig dan vermanende woorden. Daarbij: op een kritisch bevragende manier is de confrontatie uiteindelijk harder en het resultaat duurzamer.