Alleen de VVD kan de partijpolitiek in Nederland nog redden

Zelfs een blinde ziet dat onder leiding van Dilan Yesilgöz de VVD in elkaar aan het storten is en de vraag is hoe lang deze liberale partij zijn falende partijleider nog de hand boven het hoofd houdt.

Het is net of de tijd 2 jaar heeft stilgestaan. Nadat brokkenpiloot Dilan Yesilgöz in 2023 het kabinet Rutte IV liet klappen met de opgeklopte leugen dat Nederland overspoeld zou worden met asielzoekers vanuit gezinshereniging, moest Nederland in november van dat jaar naar de stembus. Later gaf ze toe dat het beeld dat zij schetste niet klopte. In de aanloop naar die verkiezingen bleek al snel dat als alle partijen zich aan hun voorkeuren en beloftes zouden houden, met name wat betreft het uitsluiten van de extreemrechtse PVV plus de allergie van de VVD naar GL-PvdA, er simpelweg geen regeringscoalitie te vormen zou zijn. Nederland leek na de verkiezingen in november 2023 onbestuurbaar te worden, ik schreef daar toen dit artikel over.

Totdat Yesilgöz het in haar hoofd haalde om de deur naar de PVV op een kier te zetten. Met als gevolg dat veel kiezers door deze plotselinge mogelijkheid op regeringsdeelname stemden op de PVV, waardoor deze met voorsprong de grootste werd. Een historische uitslag met voor het eerst in de Nederlandse parlementaire geschiedenis een extreemrechtse partij als grootste. Tot ontzetting van met name links Nederland die hoopten met Frans Timmermans de volgende minister-president in huis te hebben. Maar ook de VVD zal zich achter de oren hebben gekrabd, want door de ondoordachte manoeuvre van Yesilgöz verloor deze partij de jarenlange status van grootste partij en moest zelfs GL-PvdA voor laten gaan. 

De VVD dacht niet aan het landsbelang en wilde enkel door in zee te gaan met de PVV hun eigen rechtse agenda er doorheen drukken nadat zij in het kabinet daarvoor in de tang zaten van het in hun ogen (extreem) linkse D66. Alles wat tegenwoordig linkser is dan extreemrechts wordt weggezet als extreemlinks. Toen ook het NSC na veel gekonkel en gedraai hun morele kompas overboord had gegooid, kwam er een soort van extraparlementair kabinet Schoof tot stand. Daar mee ontstond er met afstand de slechtste regeringscoalitie die Nederland ooit heeft gehad. Zie wat er in anderhalf jaar aan politiek amateurisme tentoon werd gespreid door een kabinet dat zich van crisis naar crisis sleepte en ieder moment op vallen stond. Tot wat er nu is overgebleven van dit mislukte experiment, nadat zowel de PVV als het NSC uit het kabinet stapten. Een politiek wangedrocht en een schande voor Nederland. Niet voor niets heeft nog slechts 4 procent van de Nederlanders vertrouwen in de politiek. 

Dus waar ik eerder schreef dat we 2 jaar hebben stilgestaan, moet ik dat in feite terugnemen vanuit de constatering dat de partijpolitieke situatie in Nederland slechter is dan in november 2023. Stilstand is immers achteruitgang. Er is in 2 jaar tijd eenvoudigweg niets gedaan aan welke problemen dan ook of het nu gaat over de zorg, het onderwijs, het klimaat, de woningnood, noem maar op. Wilders gijzelt Nederland en de politiek al decennialang met zijn populistische obsessie voor asielzoekers, die in zijn ogen de oorzaak zijn van alle ellende in Nederland. Als er in een maand tijd 4 vrouwen worden vermoord, waarvan 3 door een blanke Nederlandse man, gaat Wilders pas los op zijn populistische orgel als blijkt dat de verdachte van de moord op de 4e jonge vrouw, een asielzoeker blijkt te zijn. 

We zien nu aan de rechterkant een verschuiving naar extreemrechts, omdat blijkbaar wordt gedacht als we Wilders nadoen, vissen we mee in de populistische vijver die in Nederland groter is dan veel mensen denken. Zowel de BBB, maar ook JA21 hebben een extreemrechts verkiezingsprogramma. FvD snoept daarbij ook nog een aantal zetels mee. Je komt aan deze extreemrechtse kant van het politieke spectrum inclusief PVV toch al snel aan 50 zetels. Schokkend dat een groot deel van de bevolking leeft vanuit een mentaliteit gebaseerd op het uitsluiten van bepaalde bevolkingsgroepen, die niet passen in het beeld van de hardwerkende blanke, blonde Nederlander met een traditioneel man-vrouw gezin.

In haar sterke drang naar macht, trapt Dilan Yesilgöz in diezelfde val om een copycat te zijn van Wilders. Ze sleurt hiermee de VVD mee in haar val, op dit moment zijn er nog zo’n 15 zetels over van de 24. Ieder publiek optreden van Yesilgöz is een drama, zie Douwe Bob, zie BOOS, maar ook het debat over Gaza afgelopen week was tenenkrommend. NSC had een paar dagen daarvoor de stekker getrokken uit een toch al gemankeerd demissionair kabinet vanwege het feit dat juist de VVD hardnekkig weigerde om ook maar de kleinste nationale maatregel tegen de etnische zuivering van Israël te nemen. Maar Yesilgöz kreeg het voor elkaar om in het Gaza debat de boel om te draaien en te beweren dat er eigenlijk helemaal geen probleem was, de bewindslieden heel dicht bij een compromis waren geweest en ze niet begreep waarom het NSC eruit was gestapt. Ieder weldenkend mens met stomme verbazing achterlatend.

Zelfs een blinde ziet dat onder leiding van Dilan Yesilgöz de VVD in elkaar aan het storten is en de vraag is hoe lang deze liberale partij zijn falende partijleider nog de hand boven het hoofd houdt. VVD-kiezers zoeken nu hun weg naar het meer extreemrechtse alternatief van BBB, JA21 en PVV, waardoor er opnieuw een sterke polariteit ontstaat in het politieke veld en er geen toekomstige stabiele regeringscoalitie te bedenken valt. En Nederland, net als 2 jaar geleden, onbestuurbaar dreigt te worden. Tenzij de VVD zo snel mogelijk besluit om Yesilgöz te vervangen door een meer gematigde liberaal, die zowel de verschillende stromingen in de eigen partij verbindt, maar ook in staat is om verbindingen aan te gaan met partijen zoals CDA, GL-PvdA en eventueel D66. Volgens mij ligt hier de sleutel en de redding voor de partijpolitiek in Nederland. Als zowel de VVD als GL-PvdA als CDA rond de 25 zetels scoren, is er al een basis voor een kabinet dat het wellicht voor elkaar krijgt om de rit van 4 jaar uit te zitten.

Wat hierbij cruciaal is dat politieke partijen stoppen om zich te richten naar de grillen van de kiezer in de hoop daarmee meer stemmen binnen te halen, maar trouw zijn aan hun eigen historische en ideologische achtergrond. De VVD heeft een liberale achtergrond, GL-PvdA een socialistisch-progressieve achtergrond, het CDA een christelijk, levensbeschouwelijke achtergrond. Je zou dat de IK-WIJ-HET elementen kunnen noemen van een complete menselijke maatschappij. Elke kwaliteit is hierbij noodzakelijk om te komen tot een beleid dat zowel de hele mens als de hele samenleving dient. Als iedere partij dit beseft door trouw te blijven aan de eigen achtergrond en ook beseft de andere partijen nodig te hebben en gericht is op verbinding hiermee, dan is de partijpolitiek gered. Ik ben bang dat dit inzicht node wordt gemist bij de politieke leiders in Nederland op dit moment. Ik heb in nog geen enkel verkiezingsprogramma iets gezien over de noodzaak tot bestuurlijke en democratische vernieuwing. De polariserende, harde krachten hebben de overhand boven de verbindende en integere krachten. Veel politici hebben de afgelopen jaren het politieke strijdveld verlaten vanwege het toxische klimaat dat er heerst.

Misschien is het dus wel zo dat de partijpolitiek zichzelf aan het begraven is en daarmee de weg opent voor een nieuwe vorm van democratie. Ik schreef daar eerder dit artikel over. Eva Rovers van de Correspondent houdt bijvoorbeeld een sterk pleidooi voor burgerraden en het instellen van een Derde (burger) Kamer. Het is echter de vraag of er nog genoeg tijd is om deze goede ideeën in de huidige democratische vormen te integreren. Omdat deze onder grote druk staan en Nederland op korte termijn onbestuurbaar dreigt te worden. Het heeft er namelijk alle schijn van dat de komende verkiezingen dit gaan bevestigen. Dat bekent dat er naast alle crisissen die er al zijn, er dan ook een crisis ontstaat in onze parlementaire democratie. De partijpolitiek loopt vast. De kern hierbij is voor mij dat oude machtsstructuren niet meer werken en we in een fundamentele transitie zitten waarbij zowel de economie, als de democratie, maar ook wij als mens in een grote verandering zitten. Het lastige is dat de overgang tussen oud en nieuw vaak heel chaotisch is, het oude houvast verdwijnt, terwijl er nog geen nieuwe basis is. Gelukkig zijn er veel initiatieven vanuit mensen zelf. Misschien is nu het moment dat de democratie van onderop vanuit mensen zelf opnieuw vorm moet krijgen. Wachten op de politiek zou hierbij wel eens zinloos kunnen zijn, verstrikt dat deze is in zijn eigen destructieve machtsdynamiek.