Als GTA en The Walking Dead samensmelten

Soms kijk ik om me heen en vraag ik me af in welk spel we beland zijn. Is dit het echte leven, of zitten we per ongeluk in een mislukte kruising tussen Grand Theft Auto en The Walking Dead? Je denkt misschien dat dat overdreven klinkt, maar kijk eens goed naar hoe we met elkaar omgaan. In het verkeer, op straat, online. De lijn tussen spel en samenleving vervaagt – en wat overblijft is een grimmige spiegel.

GTA is een spel waarin je alles kunt doen wat eigenlijk niet mag. Je steelt auto’s, knalt rivalen neer, bouwt een misdaadimperium op en verdient respect via angst. The Walking Dead laat zien wat er gebeurt als alle regels wegvallen: wanneer het niet langer de zombies zijn die eng zijn, maar de mensen die overblijven. Morele afbrokkeling, Oerdriften en Overleven.

En nu terug naar onze wereld. Iemand snijdt je af in het verkeer en krijgt als antwoord een breaktest of een trap tegen de spiegel. Discussie op straat? Meteen de camera erbij en schreeuwen alsof je leven ervan afhangt. Bij arrestaties zie je steeds vaker: weerstand, agressie, schelden, dreigen. Niet omdat er echt iets op het spel staat, maar omdat het lijkt alsof het moet. Alsof we collectief zijn vergeten dat we menselijk kunnen zijn.

Misschien is dat het echte probleem: we zijn gaan geloven dat vrijheid hetzelfde is als grenzeloosheid. Dat je pas telt als je wint, domineert of herrie maakt. Dat als jij het niet doet, een ander het wel doet – dus kun je maar beter alvast je ellebogen scherpen. We zijn geen zombies geworden. Maar velen van ons zijn wel afgestompt geraakt. Niet dood, maar ook niet helemaal levend.

Ergens zijn we bezig om in onze beschaving te gamen. Als er geen directe consequenties zijn, dan doen we het gewoon. Zoals in GTA. En als alles kapot dreigt te gaan, dan slaan we door in overlevingsinstinct, vertrouwen niemand meer en geloven dat we alleen nog op onszelf kunnen rekenen. Zoals in The Walking Dead.

Maar misschien is het tijd om de controller weg te leggen. Om onszelf af te vragen: waar ligt de resetknop van onze samenleving? Hoe kunnen we weer spelen zonder te vernietigen? Samenleven zonder te overleven? Want als we niet oppassen, worden we de personages uit die spellen. Niet in pixels, maar in vlees en bloed. En de schade is dan niet virtueel, maar echt.

De vraag is niet of we nog kunnen winnen, maar of we nog willen samenleven.