BBB, boerenpopulisme met een slagersmes

Het verkiezingsprogramma van de BoerBurgerBeweging (BBB) leest als een manifest uit een andere eeuw. Een archaïsche politieke partij die de klok het liefst terugdraait naar een tijd waarin boeren “het land maakten” en ze geen last hadden van vervelende dingen als milieuregels, dierenwelzijn of Europese richtlijnen.

Het is geen frisse, toekomstgerichte beweging, maar een conservatief-populistische versie van het CDA; het CDA van vijftig jaar geleden welteverstaan, zonder nuance, zonder realiteitszin, en met een flinke dosis anti-establishmentretoriek.

BBB positioneert zich als alternatief voor de PVV op migratiegebied. Waar Wilders openlijk islam retoriek lijkt te hanteren, verpakt BBB het in zogenaamd plattelandsgezond-verstand als 'Nederland moet weer van ons zijn'. Het klinkt zachter, maar de ondertoon is dezelfde.

De partij claimt dat het dus het gezonde verstand vertegenwoordigt, maar in werkelijkheid is het boerenverstand hier een excuus om complexe problemen te reduceren tot simplistische, vaak foutieve oplossingen.

Van der Plas, Wiersma en Keijzer lijken zo te zijn weggelopen uit een dystopisch, maar in hun ogen waarschijnlijk vrolijk “boerderijsprookje”, niet voor dieren natuurlijk. In dat verhaal verandert Nederland in een land vol nóg meer intensieve veeteelt, waar megastallen de horizon vullen en de mest in putten tot aan de rand klotst. In hun groene laarzen zouden ze, figuurlijk natuurlijk, het liefst met de trekkers over de vegan muiltjes van alle PvdD- en Groenlinksstemmers rijden als ultiem statement tegen alles wat riekt naar dierenrechten, duurzaamheid of beperking van de agro-industrie.

Het zijn de drie plattelandsstiefzusters van Geert, die even weinig moeten hebben van stedelijke cultuur als van natuurbehoud. Ook de stad, met haar diversiteit, kunst, wetenschap en progressieve waarden, mag van de BBB gerust onder het slagersmes. Want in hun wereldbeeld is alles wat niet in een stal past of aan een akker grenst een bedreiging en bedreigingen moet je afsnijden, uitbenen en vacuüm verpakken.

Opvallend is de vijandige houding richting instituties die de rechtsstaat beschermen. De Raad van State, de hoogste bestuursrechter, wordt door BBB aangevallen alsof het een vijand van het volk is. Dat is ronduit Trumpiaans: als een rechterlijke of adviserende instantie niet levert wat je wil, moet je die delegitimeren. Het ondermijnt de fundamenten van de democratische rechtsstaat. Ironisch genoeg is dit dezelfde partij die fulmineert over het belang van “onze democratie”, maar die zelf gretig staat te juichen als de fundamentalistische aanhang met trekkers het parlement bijna belegerde en de rechtsorde onder druk zette.

BBB wil feitelijk van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit af, al wordt dat in mooie woorden verpakt. Boeren zouden zichzelf kunnen controleren op dierenwelzijn. Dat is geen hervorming, dat is een gotspe. Het is de slager die zijn eigen vlees keurt, maar dan letterlijk. In een sector waar dierenleed en overtredingen van welzijnsnormen structureel voorkomen, pleit BBB voor minder toezicht, niet meer. De partij zet daarbovenop in op strengere straffen voor “dierenextremisme” - lees: activisten die misstanden aan het licht brengen. 

De boodschap is duidelijk: niet de overtreding is het probleem, maar degene die hem aantoont. Koppen dicht en vlees vreten.

Klimaatwetenschap, stikstofonderzoek, ecologische rapporten, dierenwelzijnsstudies: BBB wuift het allemaal weg zodra de conclusies niet stroken met de belangen van de agrosector. Feiten en modellen worden weggezet als theorie of randstedelijke hysterie. Het eigen gelijk, vaak gebaseerd op anekdotes en gevoel, wordt belangrijker gevonden dan wetenschappelijke consensus. Dit is niet alleen kortzichtig, het is gevaarlijk beleid dat toekomstige generaties opzadelt met grotere problemen. Oftewel standpunten-stamppot-politiek.  

De kern van het BBB-programma is simpel: “eigen boer eerst”. Of dat nu gaat over subsidies, het versoepelen van regels of het blokkeren van milieumaatregelen, de "belangen" van de landbouwsector komen altijd op één. De rest van Nederland mag het ermee doen. Het platteland wordt ingezet als politieke speelbal: oer-romantisch in beeld gebracht, maar in werkelijkheid vastgeketend aan een verouderd economisch model dat op termijn onhoudbaar is.

BBB verkoopt het idee dat het boerenverstand altijd superieur is aan “Haagse” of “Brusselse” regels. Maar dat leidt vaak tot beleid dat niet alleen strijdig is met internationale afspraken, maar ook met de economische realiteit. Nog los van morele overwegingen die alleen maar moeilijk zijn. De partij lijkt niet te beseffen dat Nederland als exportland afhankelijk is van reputatie, markten en verdragen. Een land dat dierenwelzijn negeert en milieuregels afschaft, zet zichzelf ooit internationaal buitenspel.

Het grootste probleem met BBB is niet alleen dat het de belangen van één sector tot nationale prioriteit maakt, maar dat het geen visie heeft op een duurzame toekomst. In plaats van te werken aan een landbouw die wél toekomstbestendig is, kiest BBB voor het conserveren van een status quo die ecologisch en economisch failliet is plus natuur uiterst dieronvriendelijk. Daar hebben ook boeren die anders en beter willen geen bal aan. De BBB behartigt de belangen van toekomstige boeren geenszins.

Het programma is geen plan voor de toekomst, maar een schijnbaar nostalgische onnozele terugkeer naar een Nederland dat gelukkig niet meer bestaat omdat ontwikkelingen hebben plaatsgevonden: wetenschappelijke, ethische, economische en sociale.

Wie stemt op BBB, stemt op een vrijbrief om alles te verpesten waar veel mensen wél om geven: natuur, dieren, cultuur, kunst en wetenschap. Het is de politieke vertaling van de gedachte dat vooruitgang iets is om te wantrouwen en dat behoud van macht en winst voor enkelen belangrijker is dan een leefbare toekomst voor iedereen. 

Je zou haast denken dat BBB de Nederlandse zusterpartij is van Donald Trump zijn rariteitenkabinet: dezelfde minachting voor feiten, dezelfde woede op instituties, dezelfde nostalgie naar een verleden dat nooit zo mooi was en dezelfde bereidheid om alles wat kwetsbaar is boeren-rücksichtslos onder de mest van de macht te laten verdwijnen. Het is te hopen dat de BBB net zo snel rare geschiedenis wordt als de Boerenpartij.