BBB-er Van der Plas en haar probleem met Keti Koti

Niet alleen haar keuze om het voorstel niet te steunen, maar ook met haar kennis is het bedroevend gesteld.

Op 25 juni was er bij de Regeling van Werkzaamheden in de Tweede Kamer om 15:06 uur een bijzonder moment. Denk-fractievoorzitter Van Baarle deed het verzoek om, in verband met de Keti Koti-herdenking in Amsterdam, de stemmingen van die dag uit te stellen. De herdenking vindt op 1 juli plaats tussen 14:00 en 15:15 uur, wat overlapt met de stemmingen; die vinden normaal gesproken vanaf 15:15 uur plaats, na het vragenuurtje. Aangezien er moties, amendementen en wetten zijn waarover hoofdelijk gestemd moet gaan worden en elke stem dus echt telt, is aanwezigheid dus enorm belangrijk.

Herdenkingsjaar & excuses
Sinds 1975 wordt Keti Koti herdacht en op 1 juli 2024 vond de afsluiting van het Herdenkingsjaar Slavernijverleden plaats. Het was toen 151 jaar geleden dat de slavernij in het Trans-Atlantisch gebied werd afgeschaft en daarmee de ketenen gebroken waren. De koning was bij deze herdenking aanwezig, evenals een grote delegatie kabinetsleden. De koning bood namens zijn familie excuses aan voor hetgeen zij verantwoordelijk waren. Een groots moment, wat velen diep raakte. Juist omdat het tot op de dag van vandaag een doorwerking heeft.

Agenda-technische bezwaren
Vorig jaar was het voor de politici enorm belangrijk om erbij te zijn. Toen Van Baarle het eerder genoemde verzoek deed, kwamen er gemengde reacties. Voor VVD-kamerlid Thom van Campen heerste een gevoel van twijfel/ongemak omdat er geschoven moet gaan worden met bijvoorbeeld debatten en andere stemmingen (indien dit wetgeving betreft waar meermaals over gestemd moet worden), wat mogelijk in de agenda niet meer zou passen. Hij begreep de overwegingen van Van Baarle wel; mocht het agendatechnisch lukken, dan was het voor hem in orde. Het was immers de laatste week voor het reces, alles wat blijft liggen, komt pas op z’n vroegst op 1 september aan bod, wanneer het zomerreces tot een einde gekomen is en dat is gewoonweg te laat. Tweede Kamervoorzitter Bosma sloot zich bij die opmerkingen aan en ging daarna het rijtje af.

Onzin
Tweede die aan het woord kwam was BBB-fractievoorzitter Van der Plas, die het voorstel grote onzin vond. Zij stak een heel verhaal af wat erop neerkwam dat de Tweede Kamer ook niet iets wel of niet gaat inplannen op 15 augustus (vanwege de 15 augustus 1945-herdenking, de dag dat de Tweede Wereldoorlog in hedendaags Indonesië tot een einde kwam).

Mevrouw Van der Plas bedacht zich even later dat dit midden in het reces valt en daarmee was haar punt door haarzelf vakkundig onderuit geschoffeld. Volgens haar blijft echter het uitstellen van stemmingen ‘grote onzin’. ‘Stemmingen zijn namelijk onze core business (ik krijg spontaan een flashback naar een filmpje) waarvoor wij gekozen zijn en als fractie kan je gewoon bekijken wie er wel en wie niet naartoe gaat’. Van Baarle noemde dit respectloos, wat volgens Van der Plas echt niet zo is want ‘(...) wij zijn hier gekozen om te stemmen, dat is het belangrijkste werk wat wij doen, los van de debatten. Daar volgen stemmingen uit en dat is wat wij hier doen, dus geen steun voor het voorstel.'

De andere partijen waren het grotendeels eens met het voorstel van Van Baarle, waar ook direct gekeken werd naar wat er qua agenda omgezet zou kunnen worden. Het NSC was het niet eens met het voorstel, want stemmingen zijn belangrijk, maar NSC-kamerlid Postma vond het wel belangrijk er in de kamer bij stil te staan op die dag. JA21 was simpelweg tegen.

Aanpassing op voorstel
Van Baarle had hiermee geen meerderheid om de stemmingen qua dag uit te stellen, waarna hij het voorstel deed om het met 1 á 2 uur uit te stellen. Uiteindelijk komen ze op 17:00 uur stemmen uit, wat door een trits partijen wordt gesteund.

Dan komt BBB-kamerlid Van der Plas weer naar de microfoon en steekt ook ditmaal een verhaal af en lijkt ervan geleerd te hebben; zij komt nu met een ander voorbeeld: ‘Ik vind de Armeense genocide enorm belangrijk en daar is ook een herdenking voor, dus gaan we daar ook een voorstel voor indienen? Nee, dat doen we niet.’ Waarna weer het riedeltje komt over dat dit het werk is. Kamerlid Van Campen van de VVD had voor deze derde interruptie van Van der Plas al aangegeven niet de impact op de agenda te zien van het verzetten van de stemmingen naar 17:00 uur en daarmee tegen te stemmen. Kortom: geen meerderheid.

Gebrek aan kennis
Dat Van der Plas zich zo fel verzette, is in mijn ogen tamelijk bizar. Nederland heeft meer dan 350 jaar aan actieve slavernijgeschiedenis achter diens naam staan. Overgrootouders van sommige Nederlanders zijn gedwongen tot slaaf gemaakte geweest. Het is zo vreselijk dichtbij. En om dan jouw punt kracht bij te zetten door er een herdenking bij te halen die altijd in het reces plaatsvindt en er een herdenking bij te halen die consequent op de laatste zondag van april wordt georganiseerd, is dan ook bedroevend. Niet alleen haar keuze om het voorstel niet te steunen, maar ook met haar kennis is het bedroevend gesteld.

Een piepklein geschiedenislesje rondom afschaffing slavernij Trans-Atlantisch gebied
De afschaffing van de slavernij werd betaald uit onder andere met de opbrengsten uit het cultuurstelsel in toenmalig Nederlands-Indië. In 1863 werden de tot slaaf gemaakten vervangen door mensen uit bijvoorbeeld toenmalig Nederlands-Indië (Java) en India, die tegen een hongerloontje keihard moesten werken. Ook al was de slavernij per 1 januari 1860 in toenmalig Nederlands-Indië officiëel en op papier tot een einde gekomen, de realiteit was echter anders. Slavernij in de koloniën van het Koninkrijk Nederland kwam pas in 1914 op het eiland Samosir (een eiland in een binnenmeer van Sumatra) tot een einde. In feite herdacht Nederland tussen de twee Keti Koti-herdenkingen van 2023 en 2024 150 jaar schriftelijke afschaffing, maar bleek het slechts 109 jaar werkelijke afschaffing.

Waarom?
Dit is ook de reden waarom ik zo benieuwd ben naar Van der Plas' beweegredenen om zo vast te houden aan stemmingen, debatten en dergelijke. Ik meen mij te herinneren dat er in Nederland ook zo nu en dan berichten komen van moderne slavernij (bijvoorbeeld https://www.human.nl/artikelen/ook-in-nederland-leven-mensen-in-moderne-slavernij), waar mensen voor een hongerloontje aan het werk gezet worden, van huisvesting afhankelijk zijn van de werkgever (vaak een uitzendbureau) en die hele lange uren moeten maken. Dat deze mensen vaak in de land- , tuin- en bosbouw, in de visserijsector, in fabrieken en bijvoorbeeld ook in het huishoudelijk werk en de bouwsector werkzaam zijn, na met mooie praatjes uit het buitenland te zijn geronseld.

Probeert zij met deze opstelling de moderne slavernij indirect wat onbekender te houden en zo ja, waarom doet zij dat? Heeft het misschien met haar achterban te maken? Alleen BBB-kamerlid Van der Plas weet het antwoord.