Bij Leo XIV verlies je snel de aandacht, wat een saaie paus

Voor veel katholieke priesters is de preek een corvee dat zij zuchtend op zich nemen. Echt bezielende predikanten vind je op de roomse kansel zelden. Als dat gebeurde, veerde mijn vader zaliger destijds meteen op. Anders sukkelde hij  in slaap. Ik hield mijn ogen open maar verloor wel de aandacht en ging op reis in het rijk van de fantasie tot tenslotte het verlossende 'amen' klonk. Ik weet niet hoe het tegenwoordig is maar in de jaren vijftig en zestig, bestonden de meeste katholieke preken uit geestloos voorgedragen algemeenheden over Gods liefde, Jezus die voor onze zonden aan het kruis was gestorven of onze verlosser, geboren in een stál.

Paus Leo XIV staat in deze traditie. Over charisma beschikt deze opvolger van Petrus niet en evenmin over een zilveren tong. Zijn woorden kabbelen voort maar raken niemand. Wij hebben te maken met een bureaucraat die zijn handelen omgeeft met obligate praatjes.

Paus Franciscus ontwapende zijn gehoor op het Sint Pietersplein en overal elders ter wereld met een eenvoudig 'Buona sera', Leo XIV hield in vol ornaat een uitgekauwd verhaal over de vrede die het geloof in de harten zou brengen. Hij sprak uitsluitend in abstracte termen, nergens raakte hij het dagelijks leven. Geen moment liet hij merken dat hij zelf ook maar een gewone sterveling is.

Allemaal volgens het boekje - keurig met Wees Gegroet en Urbi et Orbi -  maar zonder leven, ondanks alle toejuichingen van het publiek. Die golden dan ook eerder het feit dat er een nieuwe paus stond, dan de persoon zelf. Het was tekenend dat hij alles van A4-tjes voorlas.

Vrijdagochtend droeg Leo XIV een mis op in de Sint Pieter, specifiek voor de kardinalen maar via de ether en het internet was deze eredienst wereldwijd te volgen. Ook hier hield de paus een preek zonder ziel of leven. Het viel niet mee de aandacht erbij te houden. Mijn vader was gegarandeerd onder zeil gegaan.

De paus sprak over de persoonlijke band die de gelovige met God diende te onderhouden. Ook meende hij dat zonder geloof het leven maar al te vaak zijn zin verliest. Bij dit alles hield de nieuwbakken heilige vader - net als de avond te voren op het grote balkon - afstand tot het dagelijks leven en de noden van de mensen. Alleen via Jezus kunnen wij het gelaat van God aanschouwen, betoogde Leo.

Hij definieerde zijn uitverkiezing als een kruis dat op zijn schouders was gelegd. Dat is een manier van uitdrukken waarmee elke katholiek al eeuwen lang op dagelijkse basis wordt doodgegooid. Er schuilt bovendien valse bescheidenheid in als je een nieuwe stap in je loopbaan een kruis noemt dat God op je schouders legt. Aan de andere kant: pausen hóren zulke dingen  te zeggen. De pontifex maximus  mag nooit in het openbaar laten merken hoe trots hij is op zijn uitverkiezing. Integendeel. Je moet het verhaal verspreiden dat je God vergeefs smeekte die beker aan je voorbij te laten gaan. Tenslotte heb je het offer dan in hemelsnaam toch maar gebracht. Daar sta je dan in je rode cape met een kleurrijke stola om.

Er zat heel, heel misschien, wel een lichte vorm van ironie in het gegeven dat de paus er de heilige Ignatius van Antiochië bij haalde, die door de vijanden van het geloof in de arena voor de leeuwen geworpen werd. Maar ik ben bang dat hij volledig serieus was.

Uiteindelijk kwam Leo tot de conclusie dat wij allen een stapje opzij moeten doen voor Christus en ons klein maken zodat Hij kan worden gekend en verheerlijkt, dat we ons tot het uiterste moeten inspannen zodat iedereen in staat wordt gesteld Hem te leren kennen en lief te hebben.

Het was afstandelijk. Het was risicoloos. Het is een oud verhaal dat iedereen al uitentreuren kent.  Niets verraste. Niets was opmerkelijk. Je koopt er weinig voor als je elke dag in de bus drie uur onderweg bent van je krottenwijk naar je dienstje. Mijn vader had werkelijk diep geslapen tijdens deze preek.

Het wordt weer saai in het Vaticaan.

Lees de hele preek in het Engels hier.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin, zeker nu de laatste putten open blijven. Tevens noem ik de PVV een extreemrechtse partij.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: in het Vaticaan.