Boer in Beroep tegen Burgers: is dat de Beweging die we willen?

Een jaar geleden, op 8 mei 2024, kon onze woonwijk in Sevenum (Limburg) weer opgelucht – en veilig – ademhalen. De rechter legde een volledig spuitverbod op aan een boer die voornemens was lelies te telen pal naast onze woonwijk. De rechter concludeerde dat de gezondheidsrisico’s van landbouwgif reëel zijn, en dat de omwonenden uit voorzorg beschermd moesten worden. De teler mocht wel een ander, minder intensief bespoten, gewas op het perceel verbouwen.

Als gevolg konden we weer onbezorgd van onze tuinen genieten en onze kinderen konden weer veilig buitenspelen. Dat zou toch normaal moeten zijn? Maar als je naast een lelieperceel woont is dat niet meer normaal. Als er naast je woning landbouwgif wordt gespoten – en dat is bij de lelieteelt iedere week gedurende een half jaar! – is het officiële advies van de GGD om naar binnen te gaan, de was binnen te halen en je ramen te sluiten. En wat moeten we daarna dan doen? Hoe lang moet je wachten tot de kinderen weer naar buiten mogen? Moet je eerst de glijbaan goed schoonmaken? We vinden het onverteerbaar dat onze kinderen niet zouden kunnen buitenspelen, omdat de teler met een luxeproduct als leliebollen veel geld wil verdienen.

De teler heeft afgelopen jaar op het perceel wortelen geteeld en was in eerste instantie niet voornemens in hoger beroep te gaan. Maar helaas liep het anders. Zoals in de Nieuwe Oogst viel te lezen, vonden LTO Nederland en de Koninklijke Algemene Vereniging voor Bloembollencultuur (KAVB) het vonnis een ‘sectoraangelegenheid’. Met andere woorden: het probleem is veel groter dan dit ene perceel. De sector vreest dat ze straks nergens meer nabij woningen en scholen lelies kunnen telen. En ja hoor: in juni 2024 tekende de betreffende teler alsnog hoger beroep aan, waarvan de zitting op 21 mei aanstaande is.

Zoals de KAVB vindt dat het een ‘sectoraangelegenheid’ is, vinden wij het een ‘burgeraangelegenheid’. Door het hele land staan bezorgde omwonenden op om te verhinderen dat er lelieteelt naast hun woningen of basisschool gaat plaatsvinden. In Westerveld (Drenthe) heeft één teler maar liefst vier omwonendengroepen tegen zich in het harnas gejaagd, in vier verschillende dorpen. Achter al deze groepen staat inmiddels een brede maatschappelijk beweging van 14 gezondheids-, natuur- en duurzaamheidsorganisaties, van KWF Kankerbestrijding tot Natuur en Milieu. Een groep van 309 artsen tekende een verklaring dat pesticiden zo’n groot risico vormen voor de gezondheid, dat het niet rondom woonkernen gebruikt zou moeten worden.

Zo wordt het voor bollentelers inderdaad steeds moeilijker om percelen te vinden waar ze lelies kunnen telen zonder weerstand bij burgers op te roepen (zie ook de rechterlijke uitspraak over lelies nabij beschermde natuur). Maar voor ons gaat dit hoger beroep heel concreet over onze veilige leefomgeving, waarin wij en ook onze kinderen gezond kunnen opgroeien. Het risico op ziektes als Parkinson, hormoonverstoring en cognitieve effecten is groot, zeker voor kwetsbare groepen als kinderen en zwangeren – ook bij kortdurende blootstelling aan landbouwgif – omdat jonge kinderen en foetussen zich snel ontwikkelen en het gif bij hen nog meer effect heeft dan bij volwassenen.

Naast dat we hopen op een positieve uitspraak in het hoger beroep, hopen we ook vurig dat de politiek eindelijk stappen gaat zetten om omwonenden te beschermen. Al in 2019 nam de Tweede Kamer een motie aan om afstandsnormen in te stellen voor pesticidegebruik. Helaas is die motie nog steeds niet uitgevoerd. Dus minister: aan de slag, en werk aan een Beweging voor Boeren én Burgers, zodat zij niet tegenover elkaar komen te staan in de rechtszaal!

Namens de omwonenden uit Sevenum:

Carel Otten
Laura Redeker
Irene Hermans
Paul Sijbers
Niek Verhaegh