Bontenbal is geen redder maar hij speelt er wel één

Laat ik beginnen met iets gênants: ik had er even hoop op. Echt. Henri Bontenbal – jong, fatsoenlijk, niet schreeuwerig, en met een Bijbel onder zijn arm in plaats van een oneliner op zijn voorhoofd. De man leek, ik zeg het met enige schroom, anders. En wat moet je dan denken als zo iemand zich vrijwillig laat interviewen door Petra de Koning en Lamyae Aharouay – twee van de scherpste politiek journalisten van Nederland – en dat ook nog eens bijna anderhalf uur lang? Je denkt: lef. Maar nu denk ik: strategie.

Bontenbal presenteert zich als de politicus die niet aan beeldvorming doet. Geen messias, zegt hij. Liever geen kopstukkenstatus, want „ik kan ook onder een tram komen.” Het klinkt nederig, bijna aandoenlijk. Maar wie beter luistert, hoort een man die zijn eigen mediaprofiel tot in de puntjes regisseert. Zijn ontwijkende antwoorden, de bedachtzame formuleringen, het constante verwijt aan journalisten dat ze „op zoek zijn naar de oneliner” – het is niet de afkeer van politiek theater, het is politiek theater.

En laat ik mezelf niet buiten schot houden. Het is makkelijk praten, hier achter mijn veilige scherm. Ik hoef me niet anderhalf uur lang tegenover De Koning en Aharouay te verantwoorden. Ik vermoed dat ik na tien minuten al in een chronische staat van existentiële twijfel zou verkeren. Dus ja, respect voor het feit dat hij daar zat, dat hij het durfde. Maar juist daarom valt het zo op hoeveel van zijn antwoorden voelen als het resultaat van mediatraining, en hoe weinig écht risico hij nam.

Dat Bontenbal in dit interview telkens terugvalt op de strategie „ik kies zelf mijn momenten” – vooral als het gaat om het wel of niet reageren op racistische uitspraken van Wilders – is veelzeggend. Geen spontane bevlogenheid, maar berekening. En dat is ook logisch. Zijn campagne wordt geleid door Bart van den Brink, de man die binnen het CDA als de beste spindoctor sinds Jack de Vries geldt. Dat is geen toeval, dat is opzet. Wie denkt dat het CDA plotsklaps een authentieke reïncarnatie van de moraalridder heeft geleverd, onderschat hoe goed dit toneelstuk geregisseerd is.

Je zou bijna vergeten dat Bontenbal eerder Kamerlid voor Klimaat en Energie was. En dat is precies de bedoeling. In zijn eigen woorden: „ik kijk waar de zorgen van mensen zitten.” Klimaat maakt plaats voor ‘de zorgen van nu’: wonen, migratie, Gaza. Het CDA-programma noemt het klimaat wel, maar het lijkt vooral een voetnoot. Leidende politici horen volgens Bontenbal ‘mensen mee te nemen in een verhaal’, maar hij laat vooral zien dat hij heel goed weet welk verhaal het beste verkoopt. En wanneer.

Het meest onthullend zijn de acht(!) keren dat hij de term ‘worsteling’ gebruikt als hem wordt gevraagd waarom hij Wilders niet openlijk aanspreekt op diens haatdragende uitspraken tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen. Worsteling, omdat hij geen podium wilde geven. Worsteling, omdat het strategisch niet handig is. Worsteling, omdat… ja, waarom eigenlijk? Zou een ware christendemocraat niet juist opstaan tegen haat, tegen discriminatie? Maar Bontenbal kiest zijn momenten. En blijkbaar was dit er geen.

In het interview klinkt Bontenbal vaak ‘ongemakkelijk’. Hij praat zacht, kijkt weg, lacht bescheiden. Maar ongemak is geen bewijs van oprechtheid. Het is evengoed een stijlmiddel. Eén dat perfect past bij deze tijd, waarin mensen snakken naar ‘normale’ politici. De anti-populist als nieuw verkooppraatje. En zo komt de man die zegt dat hij „geen kopstuk wil zijn”, toch steeds keurig in beeld als het morele kompas van Den Haag.

Ik wilde erin trappen. Ik dacht even: hier is een politicus die echt gelooft in iets hogers – en dan niet alleen God, maar ook in rechtvaardigheid, in morele moed. Maar na dit interview weet ik beter. Henri Bontenbal is geen uitzondering in politiek Den Haag. Hij is de regel – maar dan beter gekleed, beter gecoacht en met een Bijbel in plaats van een beeldvormingsteam. En misschien is dat nog wel gevaarlijker.

Laten we hopen dat de kiezer wakker wordt voordat de rebranding van het CDA weer wordt verward met een wedergeboorte van het fatsoen.