Brand in nachtclub ontketent morele revolutie in Roemenië

Het moest een feestelijke presentatie worden van het nieuwe album van de Roemeense metalcore-band Goodbye to Gravity. Honderden jongeren verzamelden zich vrijdag 30 oktober in Colectiv, een voormalige fabriek die sinds enkele jaren dienstdeed als nachtclub. Iedereen had zin om de belangrijke gebeurtenis te markeren. Daar was vuurwerk voor nodig. Maar een feest werd het nooit. Het geluidsabsorptieschuim vatte vlam. Vuur en gifstoffen verspreidden zich razendsnel. Er was maar één uitgang: de ingang.

Volgens officiële berichten stierven 32 mensen een vreselijke dood. Honderden raakten gewond. Veel van hen vechten nog altijd voor hun leven in de ziekenhuizen die zonder uitzondering te kampen hebben met een schrijnend tekort aan bedden en ander materieel. Maar dit is Roemenië. Veel Boekaresters vermoeden dat de autoriteiten en de media het werkelijke aantal doden en gewonden (het dubbele) verborgen houden. Waarom? Om het volk kalm te houden. 

Dat is niet gelukt. Gisteren marcheerden duizenden mensen door de straten van de Roemeense hoofdstad. De meeste tellingen houden het op een menigte van dertigduizend. De bevolking schreeuwde dat de premier, de vicepremier en de districtburgemeester moordenaars waren. Men vroeg om gerechtigheid. Om het ontwaken van de Roemeen. Men riep van alles. Maar de belangrijkste leus was: corruption kills . 

Niet de premier, niet de vicepremier en ook niet de districtburgemeester heeft de rockende menigte in Collectiv vermoord. Het hele corrupte systeem van Roemenië is verantwoordelijk. De benodigde papieren waren verkregen door de juiste mensen om te kopen. Dat is stukken makkelijker dan de veiligheid garanderen. Iedereen moet leven, nietwaar?  

Het gaat niet om de tragische brand of de levens die deze heeft gekost. Hier is iets groters aan de hand. De Roemenen zijn er klaar mee. Twee weken terug kwam een motoragent om het leven tijdens het escorteren van Gabriel Oprea, de minister van Binnenlandse Zaken. De agent reed in een gat in de weg. Een ongeluk? Of moord? De gaten in de Roemeense wegen zijn talrijk. Er is geld om deze te vullen, maar dat geld wordt voornamelijk gebruikt voor het vullen van zakken. Bovendien blijkt dat Oprea het afgelopen jaar maar liefst vijftienhonderd keer gebruik heeft gemaakt van een politiecolonne. Te vaak, te onnodig, maar zo stond hij in ieder geval niet vast in het stroperige verkeer van de hoofdstad. Hij heeft al aangegeven zich er niet voor te schamen. Want wat kan hij er in hemelsnaam aan doen? 

Het volk schaamt zich echter des te meer voor zijn leiders. Genoeg is genoeg. Gisteren viel de druppel die de emmer deed overlopen… of in dit geval de straten. Dertigduizend man sterk riep kalm, maar zelfverzekerd om verandering. Het gezicht van het kwaad kon geen olijker gelaat treffen dan dat van premier Victor Ponta. Met zijn onderkin en zijn lachebekje. De hele politiek moest weg, maar hij eerst. Bijna een onmogelijke missie, maar ze gingen ervoor.

En dat is wonderwel gelukt. Victor Ponta en zijn regering zijn niet langer de baas in Roemenië. De Mickey Mouse van de Roemeense politiek. De man die bleef plakken. Toen hij van plagiaat van zijn thesis werd beschuldigd, bleef hij. Dat was iets kleins. Dat zei niets over zijn betrouwbaarheid als persoon. Toen hij bijzonder creatief de presidentsverkiezingen in zijn voordeel probeerde te beslissen door de Roemenen in het buitenland hun stemrecht te ontnemen, was dat slechts een administratieve aangelegenheid. Toen zijn beste vriend en hij werden verdacht van corruptie en machtsmisbruik, misbruikte hij zijn macht om aan de beschuldigingen te ontsnappen én vertrok hij voor lange tijd naar Turkije. Zelfs zijn eigen partij steunde hem niet langer. Was zijn positie onhoudbaar en, dus, zijn offer om op te stappen weinig genereus? Ja, en toch is het een verrassing. Dat niet alleen: het is een overwinning voor de Roemenen. En zo wordt het ook gevierd.

De grote vraag is altijd: gaat er wat veranderen? De impact van deze morele revolutie onthult zich pas over honderd jaar – als het niet later is. De politieke elite is in ieder geval goed bang. Corruptie wordt niet langer getolereerd. Dit is de belangrijkste stap voor een land waarin corruptie overal aanwezig is. Daarom hebben de protestanten aangekondigd dat dit niet het einde is. Ze willen doorgaan, met 1 december, de nationale feestdag, als orgastisch eindpunt. De afvinklijstjes die de demonstranten meedragen, kunnen in ieder geval aangepast worden. De premier is weg, evenals de districtburgemeester. Twee namen minder. Maar aan verdorven namen geen gebrek in Roemenië. 

Het aftreden van Victor Ponta kan evengoed een afleiding zijn. Een kaping van deze mini-revolutie – want revoluties worden in Roemenië altijd gekaapt door de autoriteiten. Er is iemand gesneuveld: zet het leven voort! Het is de vraag in hoeverre de Roemenen zich nog laten piepelen. Ze zijn het zat. Het volkslied vraagt hen te ontwaken. En wakker zijn ze. Goodbye to Gravity zong het ironisch genoeg in hun allerlaatste single: We’re not numbers we’re free, we’re so alive. And the day we give in is the day we die .

Stefan Popa is schrijver en journalist. Zijn nieuwste boek heet A27.