Brigitte in Europa: ‘Ik vind het mooi dat jullie de Europese politiek aan tafel vragen’

Dit is deel 3 van een nieuwe serie over het werk van Europarlementariërs

De zaal is uitverkocht. In De Balie is deze woensdagavond een bijeenkomst met de titel Industrieterrein Noordzee? Het gaat over de drukte nu overal windmolenparken worden gebouwd, vissers hun werk bedreigd zien worden en er ruimte moet blijven voor de natuur. Brigitte van den Berg is een van de sprekers. Kan dat zomaar, op een woensdagavond naar een debat in Amsterdam, vraag ik haar aan het begin van de avond. Dit is bij uitstek een dag waarop Europarlementariërs in Brussel zijn.

Het is geen achterbanweek, zegt Brigitte. Dat zijn de weken dat Europarlementariërs niet naar Brussel hoeven, maar tijd hebben om in eigen land de kiezer op te zoeken. Het is een gewone vergaderweek en volgende week moet ze alweer naar Straatsburg. Ze was al een hele tijd geleden gevraagd voor deze avond en met passen en meten paste het in haar agenda. Je moet ook een beetje je best doen om naar zo’n avond te komen, vertelt ze: ‘Anders kom je nooit meer in Nederland.’

De drukke Noordzee
Deze avond is georganiseerd in samenwerking met onderzoeksplatform Follow the Money. Het platform doet doorlopend onderzoek naar de Noordzee en dit heeft al een hele reeks artikelen opgeleverd. De moderator van De Balie vraagt het publiek waarom men is langsgekomen. Er staat meteen een man op met een spandoek. Hij is tegen windmolens. Een andere man vertelt dat hij zich eveneens zorgen maakt over de vele windmolenparken, want die komen op de beste visgronden te staan.

Birte Schohaus mag een inleiding verzorgen. Ze werkt voor Follow the Money en leidt dit grote, internationale onderzoekproject. Het is erg druk op de Noordzee, horen we. Er zijn veel verschillende activiteiten en die bijten elkaar. Er liggen bijvoorbeeld oude boorplatforms en die moeten opgeruimd worden, maar dat is heel duur. De belastingbetaler gaat daarvoor opdraaien, denkt Schohaus. Het is een voorproefje op het belangrijkste thema: de spanning tussen economie en ecologie.

Aan tafel schuiven twee experts aan. We horen dat dit fenomeen heel veel kanten heeft. Vissers en windmolens gaan slecht samen, zo weten we al van de man uit het publiek, maar er zijn meer spanningen. Windmolens hebben veel meer ruimte nodig dan boorplatforms. Klimaat en natuur zouden samen moeten gaan, maar dat doen ze niet. Zo wordt de sonar van haaien en roggen ontregeld door straling. Ze raken gedesoriënteerd en vinden zo geen prooi of partner meer.

De politiek aan tafel
De avond heeft al snel een nogal bestuurlijke ondertoon. Er zijn ontzettend veel belangen, klinkt het, maar gelukkig is er een Noordzee-akkoord gesloten. Er wordt veel gepolderd. Nu zijn er kaders, maar tegelijk is het niet zo duidelijk wat er op ons afkomt. De te maken keuzes hebben deels onbekende gevolgen. Ondertussen heeft het nieuwe kabinet drie keer de Noordzee nodig om alle ambities waar te maken. We horen de ene na de andere spreker zeggen dat ‘er scherpe keuzes moeten worden gemaakt’.

Dit is het moment om ‘de politiek’ aan tafel te vragen, zegt de moderator. Dat is Brigitte. Ze is ‘helemaal uit Brussel gekomen’ om erover te komen praten, horen we. Ze was hiervoor wethouder in Beverwijk en dat ligt ook aan de Noordzee. Brigitte vindt het een erg interessante avond. We moeten verder in gesprek over de verschillende belangen, zegt ze, want we moeten weten ‘dat niet alles kan’. Er komt volgens haar een moment dat er gestopt moet worden met praten en dat er actie moet komen.

Brussel is aan zet, weet Brigitte. Het is heel slim van de Balie dat ‘de Europese politiek’ aan tafel zit, zegt ze, refererend aan zichzelf. De nieuwe Europese Commissie komt voor het eerst met een Eurocommissaris voor oceanen. De man heeft zijn visie al ontvouwd, al is hij nog niet eens officieel benoemd. Hij wil een European Oceans Pact. Brigitte denkt dat er geen tijd te verliezen is en dat er nu windmolens gebouwd moeten worden. Natuurlijk moeten we daarbij wel rekening houden met alle andere belangen.

Rapport van Draghi 
Brigitte weet dat er een rapport is verschenen van Mario Draghi over de Europese economie. Het rapport laat zien dat de economische groei in Europa achterblijft. Een belangrijke oorzaak daarvan zijn de hoge energieprijzen. De EU blijft momenteel ook achter met innovatie. Ook dat moet veranderen. Toen het rapport uitkwam ging het in Brussel nergens anders meer over, vertelt Brigitte. Ook in Nederland was Draghi uitbreid in het nieuws.

Dit rapport zal waarschijnlijk de leidraad voor de komende jaren zijn en Europa moet overduidelijk aan de bak, denkt Brigitte. Geopolitiek is een belangrijke overweging. Ze heeft als Europarlementariër ook draagvlak nodig, zegt een andere tafelgast. Zeker, zegt Brigitte, maar er is óók de realiteit van de energietransitie. Er is nu eenmaal een klimaatprobleem, er zijn moeilijke geopolitieke verhoudingen en te hoge energieprijzen. De goede verstaander denkt: die windmolens komen er gewoon.

Brigitte zit hier ondertussen aan tafel als de verpersoonlijking van ‘de Europese politiek’ en vertelt in haar eentje hoe er in Brussel over dit alles wordt gedacht. Dat er meerdere instellingen zijn en dat daarbinnen verschillende meningen bestaan, met name in het Europees Parlement, verdwijnt hier buiten beeld. Zo lijkt Brigitte een soort vertegenwoordiger van een groot deel van het parlement, een woordvoerder van Draghi én die van de nieuwe Eurocommissaris Oceanen.

Brigitte doet het prima: de kans dat een meerderheid van de politici in Brussel de klimaatambities in de prullenbak wil gooien, is niet erg groot. Het ligt voor de hand dat Europese instellingen pushen voor meer duurzame energie. Dat is eveneens Brigittes boodschap.

Eigen portefeuille
Europarlementariërs worden voor heel veel onderwerpen gevraagd om erover mee te praten, ongeacht hun portefeuille, zeg ik aan het begin van de avond tegen Brigitte. Zelf ziet ze een duidelijk verband: er zijn voldoende gekwalificeerde technici nodig om de energietransitie te laten slagen. Daar zet ze zich voor in. Toch gaat het daar in de Balie niet over, vraagt niemand wat Brigitte zelf doet op het terrein van de Noordzee en gaat het zelfs niet over de specifieke rol van het Europees Parlement.

Het enige wat we horen is dat het Europees Parlement moet luisteren naar de burger, want zo ontstaat draagvlak. Klinkt logisch, maar luisteren is moeilijk, want de beleidsrichting lijkt globaal al vast te liggen. Dat wordt pas echt duidelijk als de man die aan het begin van de avond aan het woord was, weer iets mag zeggen. Hij sprak al eens bij sessies in Brussel, vertel hij. Daar waren Europarlementariërs als Peter van Dalen (ChristenUnie) en Rob Roos (ex-FvD, ex-JA21) bij. Er werd niets mee gedaan.

Brigitte begrijpt welk belang de vissers hebben, zegt ze, maar we moeten wel eerlijk zijn dat de visserij moet krimpen en ecologischer moet worden. Dan is de avond opeens afgelopen. Niemand heeft gevraagd wat Brigitte zelf aan deze doelen gaat doen. Een ondankbare taak, dat Europarlementariër zijn.

Brigitte in Europa is een maandelijkse serie. Lees alle afleveringen hier.

Beeld: Brigitte van den Berg in de Balie. Still van YouTube.