Brigitte in Europa: ‘Ik wil ambassadeur worden voor Nederlandse industriële regio’s’

Chris Aalberts volgt Europarlementaruer Brigitte van den Berg in haar werk en doet daarvan maandelijks verslag.

‘Groene transitie vanuit Europees perspectief’ is de titel van de lezing die D66-Europarlementariër Brigitte van den Berg deze week gaf in de Alkmaarse bibliotheek. Hier vinden regelmatig lezingen plaats over Europa, zo heeft Brigitte gehoord. Iedereen die denkt dat een lezing over de EU geen publiek trekt komt bedrogen uit: er zitten zeker veertig mensen in de zaal en zij luisteren ruim twee uur ademloos.

Deze lezing is ook om een andere reden bijzonder: er zijn al veel lezingen geweest, maar er kwam nog nooit een Europarlementariër langs. Hoe inhoudelijk geïnteresseerd dit publiek is kun je al aflezen aan de slide die op de muur is geprojecteerd: een minuscule foto van Brigitte wordt vergezeld van informatie in welke parlementaire commissies ze zit en waar ze plaatsvervanger is. Een grote QR-code wijst de aanwezigen erop dat er nog veel meer informatie beschikbaar is.

Brigitte vertelt enthousiast dat ook haar ouders vandaag van de partij zijn. Speciale aandacht is er voor meneer De Jager, een docent die haar ooit de richting naar de politiek wees, al had hij dat destijds zelf niet door. Brigitte ging door hem meedoen aan een simulatie van het Europees Parlement. Het wakkerde haar interesse aan. Ze was op een gegeven moment de enige in haar klas die wist wie de kandidaten bij de Amerikaanse verkiezingen waren. Het zaadje was geplant.

Snelle carrière
De D66-afdeling in Beverwijk bestond destijds niet meer en werd door Brigitte en een aantal anderen opnieuw opgericht. Toen ging het snel: de eerste verkiezing kreeg de partij twee zetels in de gemeenteraad en vier jaar later werd D66 de grootste. Brigitte werd fractievoorzitter en daarna wethouder. Toen kwam een ander thema op haar pad dat haar werk zou bepalen: Tata Steel. Het was de tijd van het toegenomen bewustzijn dat Tata enorm vervuilend is voor de omgeving, bijvoorbeeld in de vorm van grafietregens.

Brigitte dacht meteen dat dit onderwerp niet meer weg zou gaan. Het raakt haar echt: haar vader werkte bij Tata en de fabriek was iets waar de hele regio trots op was. Maar er is dus ook een keerzijde. Als wethouder ontdekte ze dat de oplossing voor deze problemen in Europa ligt, zegt ze. Er staan op veel meer plekken in Europa fabrieken die een enorme impact hebben op de directe omgeving en die hun CO2-uitstoot moeten afbouwen. Nu werkt Brigitte in Europa aan hetzelfde onderwerp als in Beverwijk.

Europa heeft de afgelopen jaren gewerkt aan de green deal van Frans Timmermans, met doelen op het gebied van duurzaamheid, circulariteit en klimaat. Inmiddels heeft Mario Draghi een rapport gepubliceerd dat Europa te weinig innoveert en te hoge energiekosten heeft. De groene transitie en concurrentievermogen moeten volgens hem hand in hand gaan. Nu wil de Europese Commissie de energiemarkt en de infrastructuur verbeteren, zich richten op strategische industrie, oneerlijke handel aanpakken en de groene transitie verder faciliteren.

Een omslag
We zien echt een omslag, vertelt Brigitte. We leefden in een wereld van vrijhandel. In reactie op de VS en China wordt Europa wat protectionistischer. Het is de bedoeling dat Europese auto’s voortaan niet alleen met groen staal worden geproduceerd, maar dat dat staal ook uit de EU komt. Een man vraagt zich af of producten zo niet te duur worden. Brigitte denkt dat dit wel een prijskaartje heeft, maar dat de eigen industrie moet worden beschermd. Wil je dat we geen industrie meer hebben en afhankelijk worden van Azië?

Brigitte vertelt dat Tata gaat verduurzamen door installaties op gas te laten draaien. In een later stadium kan dat waterstof worden. Ondertussen wil Europa zelf staal blijven produceren. Zie hier een taak voor de EU om dit te coördineren: er zijn zo’n 25 staalfabrieken en die zijn door onder andere recycling niet meer allemaal nodig. De fabrieken moeten openblijven op plekken waar de energie het goedkoopst is, zo is het idee. Dat is in Scandinavië vanwege de waterkracht, Spanje vanwege de zonkracht en Tata vanwege de windparken.

Er zou een Europese veiling moeten komen waar groen staal het goedkoopst gemaakt kan worden, denkt Brigitte. Andere plekken moeten nieuwe industrie krijgen zoals de productie van zonnepanelen, elektrische auto’s en defensie. Ook daar zijn dus investeringen nodig. Brigitte ziet in de IJmond een energiehaven voor zich, een soort knooppunt voor duurzame energie. Als Tata krimpt, kunnen andere activiteiten meer ruimte krijgen en vice versa. Zo’n toekomstgericht idee zou er voor elke regio moeten zijn.

Ademloos luisteren
Het publiek luistert ademloos en stelt kritische vragen. Komen subsidies voor Tata wel op de juiste plek terecht? Is waterstof geen toekomstmuziek? Prijst Europa zichzelf niet uit de markt door zo in te zetten op vergroening? Azië is er meer mee bezig dan wij, vertelt Brigitte. We horen dat een resolutie over energie-intensieve industrie, waarop ze schaduwrapporteur was, is aangenomen. Wat er precies in staat horen we niet en het publiek vraagt er ook niet naar. Ze nemen aan dat het wel snor zit.

Brigitte wil onderhandelaar worden op de decarbonisation accelerator act, maar het is nog niet zeker dat dat lukt. Ook dit zijn voorstellen om te vergroenen. Tevens heeft Brigitte een voorstel gedaan om te investeren in een pilotproject om Europese subsidie beschikbaar te stellen voor investeringen in de energie-infrastructuur in een industriële regio. Het is onduidelijk of die pilot er komt en zo ja waar: er liggen meerdere voorstellen. Ook nu horen we geen details, maar het publiek neemt aan dat dit waardevol is.

Europa klonk zelden zo relevant als nu. Soft power, daar gaat het óók om, benadrukt Brigitte. Ze haalt iedereen rond dit onderwerp naar Brussel en wil een soort ambassadeur worden van Nederlandse industriële regio’s. Het gaat dus niet alleen om de IJmond, maar ook om de regio rond Chemelot en de Eemshaven. Brigitte vertelt dat ze ook haar achterban naar Brussel haalt. Er kwam al vier keer een bus langs. Kijk naar het publiek in deze zaal en je weet: die bus zit de volgende keer weer vol. Brigitte heeft er veertig fans bij.

Lees alle afleveringen hier.

Beeld: Brigitte van den Berg presenteert haar werk in Alkmaar. Foto: Chris Aalberts.