Carnaval in juni of gewoon frisse binnenlucht?

Nederland zit nu in de enige lockdown van Europa. Dat is een onvermijdelijk, voorspelbaar en voorspeld gevolg van de enorme infectiegolf van het najaar, die de zorg zwaar overbelast. Ons land was ook veel te laat met opfrisprikken. En goedkope tegenmaatregelen zoals maskers en luchtfilters zijn eerder tegengewerkt dan gepusht door het RIVM.

Het demissionaire kabinet had twee weken geleden geen andere keuze dan alles dicht te gooien, hoe ontwrichtend dat ook is. Een land dat veel heeft geleden om weerstand tegen het virus op te bouwen staat er nu juist het minst weerbaar voor.

Het Nederlandse publiek was in september verteld dat Covid voorbij is, en is flink geschrokken. Het kabinet ook, en heeft zelfs aan de Gezondheidsraad gevraagd of die in september wel (het door RIVM-baas Jaap Van Dissel afgeraden) snel boosten zou hebben geadviseerd. Corona is door mutatie uniek besmettelijk geworden, wat contactonderzoek minder effectief en quarantaine duurder maakt. Steeds meer research wijst op grote risico’s van langetermijnschade aan het lichaam. De mutaties zijn nog lang niet op. En meerdere keren per jaar een golf van een virus dat veel mensen thuishoudt en ziek maakt is te kostbaar voor de maatschappij. We moeten gaan stoppen het virus zoveel ruimte te geven als de zorg aankan, want die kan dat niet aan.

Het is tijd voor nieuw denken, en daar is ook ruimte voor. Maar 14% van het publiek wil zo verder. En dus lijkt eindelijk de invloed van RIVM-baas van Dissel te verminderen. En dat is maar goed ook, want Van Dissel maakt er geen geheim van op zijn heilloze weg door te willen gaan. Als hij zegt “zolang grote delen van de wereld nog niet gevaccineerd zijn of een infectie hebben doorgemaakt is de kans dat er een volgende variant zal komen” blijft hij hangen in de waarde van natuurlijke infectie en ontkent hij dat die infectie er alleen maar komt door veel virus toe te staan. En dat is juist de beste en enige manier om gevaarlijke nieuwe varianten te krijgen.

Van Dissel blijft ook moeilijk doen over mondkapjes nu er eindelijk ruimere mogelijkheden komen voor betere FFP2-maskers in de zorg. Het argument van schijnveiligheid dat hij onterecht (en tegen zijn eerdere woorden in) gebruikte tegen maskers wordt nu zelfs ingezet tegen luchtfilters in schoolklassen en kantoren. Toen in 2020 ministers repten over grootschalige inzet op frisse lucht won Van Dissel de discussie en bleef actie uit. Hij is niet de vriend van volksgezondheid, economie of wetenschap, en het kabinet lijkt dat na de Kamer ook te gaan begrijpen.

De machtige lokale politiek lijkt de politieke ruimte die Van Dissel achterlaat te willen vullen. In een recent onthuld plan van de VNG zouden grote bijeenkomsten geconcentreerd worden in de zomer en buiten; zelfs carnaval zou worden verhuisd. Een zeer radicaal plan dat grote opschudding zou veroorzaken na minstens 1200 jaar winterfeest.

De VNG wil dat maatregelen ook altijd zwaarder zijn in de winter dan in de zomer. Daarmee gaat Nederland weer een eigen koers varen, want in andere landen hangen “Alert Levels” van de infecties en ziekenhuisbelasting af, niet van de seizoenen.

Het kabinet heeft wel oren naar de plannen van de VNG, maar laat veel meer voor de hand liggende structurele ingrepen liggen. Er is geen wetenschappelijke twijfel over de kracht van FFP2-filtermaskers, ventilatie en luchtreiniging met HEPA-filters en UV-licht. Alleen die filters al halen, zo weten we nu, een groot deel van de virusdeeltjes uit de lucht in een binnenruimte. In Staphorst bleven bijvoorbeeld uitbraken uit na installatie van HEPA-filters in de schoolklassen, en het virus lijkt ook structureel afgeremd in die regio. Ook de schoolklassen van de kinderen van ondergetekende hadden het de afgelopen maanden veel beter dan andere klassen en scholen, wat te maken lijkt te hebben met de filters en goede geforceerde ventilatie.

Het installeren van dergelijke machines in alle schoolklassen, kantoren, OV, horeca, theaters en winkels moet een grote impact hebben, kan binnen een paar maanden geregeld zijn en kost maar enkele honderden miljoenen euro’s. Een schoolklas is al voor 200 euro goed voorzien, bijvoorbeeld.

Het overal neerzetten van filters kost een schijntje vergeleken met de kosten van lockdowns, massale Long Covid en/of het overhoop halen van onze jaarkalender. En mocht het niet afdoende zijn kunnen ze worden aangevuld met CO2-meters, permanent goede maskers op drukke plekken en een integraal Deltaplan Frisse Binnenlucht dat ook investeert in ventilatie. En natuurlijk is ook herhaald prikken fijner dan herhaald in lockdown gaan of risicovol en hinderlijk ziek worden. Covid kom je vanzelf wel tegen. Maar hoe minder vaak en hoe minder virusdeeltjes je neus binnenkomen, hoe beter.

En zo staat Nederland op een driesprong. Van Dissel wil zo verder met “gecontroleerd uitrazen” naar “endemiciteit” en lijkt ondanks alles nog het oor van Rutte te hebben. De lokale politiek zit met op ramkoers met onze tradities, rechtstaat en buurlanden. Maar de wetenschap en technologie bieden hoop. Hoop die de Tweede Kamer ook ziet, want de roep om bijvoorbeeld luchtfilters in schoolklassen neer te zetten wordt steeds luider, ook en juist bij de coalitiepartijen.

Nederland kennende zal er een traag, complex en niet afdoende compromis komen. En dat garandeert dat Covid nog lange tijd onze maatschappij zal kunnen ontwrichten.