Confrontatie tussen Bontenbal en Van Gelder geeft blijk van een cultuurstrijd

Als Pim Fortuyn coq au vin was, is Jack van Gelder een patatje oorlog . Als Pim Fortuyn de Bijenkorf was, is Jack van Gelder de Action. Als Pim Fortuyn een hermelijn was, is Jack van Gelder een wezel.

Beide fenomenen hebben de kale knar gemeen. En ongeveer dezelfde herseninhoud. Voor het overige kon het onderscheid niet groter zijn. Pim Fortuyn wist zijn feitenvrije vooroordelen vilein en met een superieure glimlach te brengen, Jack van Gelder gedraagt zich als de opgewonden oom, die op de verjaardag van je moeder net iets te veel gedronken heeft.

Dan word je in het Nederland van tegenwoordig al gauw uitgenodigd als duider van de wereldpolitiek en een breed assortiment aan maatschappelijke verschijnselen. Van Gelder is dan ook een graag geziene gast bij de hetzezender SBS6, waaraan ook Thomas van Groningen zijn ziel verkocht heeft. Het is hem niet kwalijk te nemen. Hij is volgens mij niet zo lang geleden vader geworden en kinderen kosten tegenwoordig klauwen met geld.

Nu is Van Groningen - in de Oranjezomer - aangever voor types zoals Jack van Gelder.

Afgelopen woensdag was Henri Bontenbal te gast. Dat is van oorsprong een volksjongen uit Rotterdam-Zuid die - heb ik het goed - met zijn ouders kerkte bij de Gereformeerde Gemeente. Hij heeft zich geestelijk daarvan verwijderd zonder zijn geloof op te geven. Ook studeerde hij natuurkunde in Leiden. Dat is geen omgeving waar je leert als een agressieve hangjongere van je af te bijten. Bontenbal heeft veel geleerd op de universiteit en in de kerk gerleerd maar weinig in de straten van zijn jeugd.

Dit bleek woensdagavond toen hij te gast was bij de Oranjezomer waar hij kennelijk verwachtte serieuze antwoorden te kunnen geven op de hem gestelde vragen. Thomas van Groningen wilde weten, hoeveel asielzoekers Nederland naar zijn idee zou kunnen verwerken. Bontenbal antwoordde dat hij en zijn partij voorstanders waren van het nieuwe gezamenlijke EU-beleid om de instroom te beperken. Dan kwam je op een bandbreedte voor Nederland van tussen de veertigduizend en de zeventigduizend personen. Dat was een helder antwoord. Daar was geen woord Spaans bij. Dat was allesbehalve om de hete brei heendraaien.

Meteen kreeg hij een grote bek van Jack van Gelder. Die ging tekeer over het feit dat er in Nederland niemand meer bij kon. Hij had het over een Somalisch gezin van zeventien personen die allemaal een uitkering kregen. Hij gaf een verontwaardigde opsomming van wat iedereen wel kent uit de racistische kroegpraat.

Bontenbal bleef redelijk en beleefd. Hij zei een beetje timide dat Jack van Gelder onwaarheden verkondigde maar dat kwam hem op een nieuwe scheldpartij te staan. Moderator Thomas van Groningen greep niet in. Die liet Jack van Gelder begaan terwijl deze zwaaide met de botte bijl van de leugen.

Bontenbal moest het natuurlijk ook ontgelden toen hij opmerkte dat het misschien geen gek idee was als Nederland de Palestijnse staat erkende. "Je erkent een land met een terroristisch bewind", riep hij uit. Dit is een typische Gelderiaanse benadering: hij stelt een te erkennen Palestina met zoveel woorden op één lijn met Hamas. Je kunt hier wel een antwoord op geven maar dan word je in een programma als de Oranjezomer  onmiddellijk onderbroken, een glimlachende Thomas van Groningen op de achtergrond. Dat kun je verwachten in zulk een milieu.

In de rechterhoek van de sociale media heerst grote vreugde over de manier waarop Jack van Gelder Bontenbal afdroogde. Dat klopt maar in bepaalde mate. In stemvolume was hij zeker zijn meerdere. Bontenbal kreeg geen kans de stroom van verwijten, hele en halve leugens te weerleggen. Hij schold niet terug. Hij probeerde te redeneren. Moet je met zulke gasten niet doen. Daar zeg je tegen goed dat je dit meldt van die Somalische met haar zeventien kinderen. Vertel maar even waar ze woont. Dat weet je vast wel. Dan kunnen we er naar kijken. Of woorden van gelijke strekking. Of: sla je thuis ook altijd zo'n toon aan? Of: Hongarije heett overal schijt aan, zeg je? Ben je fan van nog meer Poetinknuffelaars of is Orban de enige?

Dit zijn natuurlijk dingen die bij mij naar boven komen na een zomerse plaknacht en je koopt er niets voor. Je kunt je hoogstens afvragen wat Van Gelder precies is overkomen dat hij ondanks een schitterende carrière op zijn oude dag zó is geworden  We schelen maar één jaar. Ik ben nog net in de eerste helft van de vorige eeuw geboren, hij net niet.

De vraag is alleen of de rechtse opiniemakers niet te vroeg juichen. Jack van Gelder had het onbeschaafde woord. Hij toonde zich een platte kloon van Pim Fortuyn. Je kunt zelfs zeggen dat hij met deze manier van optreden de herinnering aan hem besmeurde. Toch zullen de  verstokte Wildersianen zeker kwijlend voor de buis hebben gezeten.

Geldt dat voor alle kijkers? Zal deze vertoning niet honderdduizenden tot de overtuiging hebben gebracht dat Henri Bontenbal inderdaad de wal is die de stinkende modderschuit van de Jack van Gelders kan keren. Dat hij hun steun verdient omdat we anders met zijn allen in een gekkenhuis terecht komen. Bij nader inzien heeft Bontenbal het misschien juist goed gezien. Hij maakte het verschil duidelijk tussen personen van zijn kaliber en de Jack van Gelders in dit land.

Er tekende zich gisteravond een cultuurstrijd af. Die heeft niets met links of recht te maken. Die gaat over inhoud versus leugens en versimpelingen, werkelijke discussie tegenover elkaar overschreeuwen, democratie verus demagogie. Deze scheiding der geesten kon wel eens heel wezenlijk zijn voor de verkiezingsuitslag.

Bekijk de oranjezomer van afgelopen woensdag hier.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin zeker nu de laatste putten open blijven. Tevens noem ik de PVV een extreemrechtse partij.

Beluister Het Geheugenpaleis www.praatkast.nl/podcasts/het-geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over poliriek en geschiedenis: nu: Alaska, Alaska, Alaska