Dat overdreven slijmen bij Trump, werkt dat nou?

Velen hebben zich te pletter geërgerd aan het slijmen en in de watten leggen van Trump tijdens zijn bezoek aan Den Haag. Maar misschien moeten we dat ervoor over hebben. De vraag is immers niet of wij het als buitenstaanders irritant vinden. De vraag is: werkt het op degene voor wie het bedoeld is?

Na vele jaren onderzoek naar effecten van slijmen kan ik zeggen dat het antwoord ja is. Ik begon ooit met dit onderzoek omdat ik me ook zo ergerde — aan collega's die zich via die weg omhoog werkten in de universitaire pikorde. Met een serie experimenten toonde ik aan dat we vooral mensen die extra aardig doen tegen meer-machtigen uitgesproken negatief beoordelen (the Slime effect).

Waarom wordt er dan zoveel geslijmd? Leidinggevenden en andere mensen met macht zeggen dat ze er doorheen kijken, dat ze er niet intrappen. Als dat klopt, zou het geen enkel nut hebben. Maar… weten ze dat zelf eigenlijk wel? Mensen zijn zich lang niet altijd bewust hoe ze door hun eigen ego worden misleid en hoe anderen daar gebruik van kunnen maken.

In vervolgonderzoek ontdekte ik dat er een groot verschil is tussen de waarnemer die er van buitenaf tegen aan kijkt, en de ‘beslijmde’ persoon, het doelwit (target-observer effect). Het doelwit denkt in het algemeen veel positiever over de slijmerd en is ook geneigd in te willigen wat diegene wil (iets verkopen, een hoger salaris etc.).

Het illustreert de krachtige effecten van het ego: zonder dat we het zelf beseffen, onbewust, kleurt het onze waarneming. Wordt er tegen je geslijmd, dan werkt dat als een warm bad dat al je kritische vermogens in slaap sust.

Dus terwijl we ons als waarnemer dood ergeren, is het goed denkbaar dat Rutte met zijn slijmtalent toch zijn doel bereikt bij doelwit Trump. Het is niet zeker, omdat Trump grillig is en narcisten zoals hij ook niet zo gevoelig zijn voor het opbouwen van een band en van ‘sociaal kapitaal’. Ze zoeken geen verbondenheid, ze willen vooral erkenning voor hun bekwaamheid, hun prestige, status en macht.

Maar ik denk dat Rutte daar goed op in heeft gespeeld. Door zo uitvoerig te benoemen dat de NAVO-top en succes was dankzij Trump, heeft hij diens prestige opgevijzeld en dát laat Trump zich niet zo makkelijk afnemen. Het is vreselijk dat je een kleuter die zichzelf zo fenomenaal overschat niet de waarheid kan zeggen. Maar het is het misschien wel waard om de VS met hun voor nu nog onmisbare steun aan de NAVO binnenboord te houden.

In het boek Mijn ego heeft altijd gelijk geef ik een uitvoerige beschrijving van het onderzoek naar slijmen en de vele andere valkuilen van het ego, en hoe je daarmee omgaat.