De aanstaande wederopstanding van Pieter Omtzigt

De symboliek kon niet groter zijn. Op Goede Vrijdag, de dag dat volgens het Nieuwe Testament Jezus Christus aan het kruis werd gespijkerd omdat hij een ketter was, legde Pieter Omtzigt zijn kruis af. Hij kon niet meer, hij gaf op.

Normaal gesproken doe je zoiets niet op deze voor christenen heilige dag. Maar voor de katholieke Pieter gelden altijd andere normen. Het was mediatechnisch een perfect moment, dit einde van de Lijdensweek. Niet vanwege zijn lijden maar omdat met Pasen de media en politiek stil liggen, de kranten gesloten zijn en de rest van Nederland wel wat anders aan het hoofd heeft, van chocolade-eitjes tot meubelboulevard. En dan is het ook nog reces. Als dat voorbij is, is de karavaan al een stuk verder de politieke woestijn ingetrokken.

Natuurlijk dacht iedereen vrijdag aan de Messias-rol die Omtzigt op zich had genomen door zich met een reeks volgelingen los te scheuren uit het CDA en een eigen partij te beginnen. Maar kijk vooral toch ook even naar Petrus, de naamgever van Omtzigt.

Toen Jezus werd verraden en na zijn Laatste Avondmaal opgepakt door een Romeins arrestatieteam begon een zoektocht naar zijn handlangers. Een vrouw wees Petrus aan. ‘Hij hoorde er ook bij’. Petrus voelde zich in het nauw gedreven. ‘Ik ken die Jezus helemaal niet,’ beweerde hij tot drie keer toe om zijn eigen hachje te redden. Een haan kraaide. Het ging precies zoals Jezus voorspeld had toen Petrus hem een paar uur eerder eeuwige trouw had beloofd. ‘Je zult me drie keer verloochenen voordat de haan gekraaid heeft.’

Verloochenen, een mooi woord voor het schenden van je beloftes, principes. Omtzigt doet zijn naam eer aan. Zelden is de kiezer zo bedrogen als door Omtzigt. Voor de verkiezingen deed hij zich voor als een alternatief voor Frans Timmermans, sociaal en democratisch, om vervolgens te draaien en het eerste naoorlogse kabinet met ultrarechts te vormen, met de asociale antidemocraat Geert Wilders.

Het zou een extraparlementair kabinet worden, dat zelf plannen ontwikkelde die dan door de politieke partijen beoordeeld zouden worden. Dat was zijn overwinning, een extraparlementair programkabinet. Hoe dat uitpakt zagen we deze week bij de Voorjaarsnota. In een achterkamertje zaten de fractievoorzitters de hele nacht te konkelfoezen. Tot hun verbijstering kregen de ministers niet eens iets te zeggen over wat er buiten hen om in het geheim werd beslist. Omtzigt zelf gluurde via een videoverbinding mee. Het is precies het tegenovergestelde van wat de kiezers werd voorgehouden. De rechtsstaat is sinds de Tweede Wereldoorlog niet meer zo bedreigd als door dit kabinet van Omtzigt.

Op Bluesky merkte Sylvana Simons op dat nu voorzichtig omgesprongen moet worden met Omtzigt omdat hij worstelt met zijn mentale gezondheid. Dat is een nobele geste maar na enig aarzelen leg ik die naast me neer. Omtzigt heeft zijn machtspositie immers mede verworven door de rol van zielepoot te exploiteren. Hij werd ontzien omdat er zo gemeen tegen hem was gedaan.

Met zijn afscheidsboodschap werd weer eens duidelijk wat voor type Omtzigt is. Die tekst kon hij zorgvuldig voorbereid hebben. Dat was ook wel nodig want hij zou de kiezers immers een shock bezorgen. Zij hebben niet gestemd op NSC maar op Pieter Omtzigt, de man die beloofde Nederland te verlossen.

In plaats van zijn kiezers gerust te stellen, bij de hand te nemen, de weg te wijzen, koos hij voor de zoveelste lofzang op zichzelf. Dat was niet alleen een stuitend gebrek aan bescheidenheid, het liet ook weer zien dat zijn hele denken om hemzelf draait. Waarom wil hij bijvoorbeeld Nederland een nieuw ingewikkeld kiesstelsel opdringen waarmee ‘regio-kandidaten’ meer kans hebben? Omdat hij ooit door het CDA op een onverkiesbare plaats werd gezet en alsnog een Kamerzetel behaalde door in te zetten op Twents chauvinisme.

De Volkskrant beschrijft wat voor cruciale rol Nicolien van Vroonhoven in zijn carrière heeft vervuld. Al meer dan 20 jaar. Zij zorgde als medewerker van Jan-Pieter Balkenende ervoor dat hij in 2002 op de kandidatenlijst kwam. Toen hij eenmaal in de Kamer zat, hielp zij hem als vrijwilliger bij zijn politieke handwerk. Ik wist dat allemaal niet. Ik opende nog eens zijn boek waarin hij zelf zijn politieke carrière beschrijft. Zoek Vroonhoven. “We hebben geen resultaten gevonden.” Omtzigt wordt vaak getypeerd als Einzelgänger, dat is ook een flatterende term voor egocentrist.

Over hoe het nu verder moet met het land zei hij niets in zijn afscheid, behalve dat hij alle vertrouwen heeft in zijn fractie. Ik weet niet of je dat moet geloven en ook niet of hij het zelf gelooft. Waarom ga je tijdens onderhandelingen mee zitten kijken via Zoom als je echt alle vertrouwen hebt in de persoon die ze namens jou voert?

Ik zou nog wel even door kunnen gaan met kritiek. Natuurlijk moet ik er dan ook op wijzen dat hij daarnaast goed werk heeft gedaan, maar dat laatste doet hij zelf al meer dan voldoende dus ik ben zo vrij dat over te slaan.

Hoe heeft deze politieke treinramp kunnen gebeuren? Een grote rol is denk ik gespeeld door de media en dan met name de talkshows. Die presenteren zichzelf graag als journalistiek maar zijn in de eerste plaats amusement. Wat hen onderscheidt van de rest van de nieuwsmedia is dat ze afhankelijk zijn van hun gasten. In de journalistiek geldt de regel dat behandeling van een onderwerp niet afhankelijk mag zijn van de medewerking van de hoofdpersonen. Wil iemand niet meewerken dan vermeld je dat en zoek je naar andere bronnen.

Zo werkt het niet bij talkshows. Die moeten de hoofdverdachte zelf aan tafel hebben. De Jacht op de Gast, luidt de trotse titel van een boek over dat proces.

Omtzigt was lang iemand die hoge kijkcijfers beloofde, een proces dat zichzelf vaak voedt. Dus de vraag is dan, hoe lok je Omtzigt naar de studio? Je kunt zelf wel bedenken dat een kritische confrontatie niet tot de lokkers behoort. En eenmaal aan tafel kan een gast vaak van alles beweren zonder dat het weerlegd wordt. Niet alleen omdat het gezellig moet blijven maar ook omdat het niet ter plekke gecontroleerd kan worden. Of je moet een wandelende encyclopedie als interviewer hebben. En inderdaad, encyclopedieën bestaan niet meer. Net zo min als verlossers. Wie politici kiest op basis van talkshows krijgt vanzelf een regering van praatjesmakers.

Omtzigt is weg. En natuurlijk is de kans groot dat hij straks een comeback wil maken. Als dit kabinet lang genoeg blijft zitten om hem te laten herstellen zal dat ook wel gebeuren. Wie anders moet voorkomen dat NSC wordt weggestemd? Alle christenen weten het: met een wederopstanding kun je de kiezers echt weer in iets doen geloven. De talkshows zetten het altaar vast klaar.