De benoeming van Hoekstra gaat nog tot na 22 november nadenderen

Door: Jurjen van den Bergh en Renske Wienen 

De grootste partij in de peilingen heeft als hoofdissue dat de politiek weer betrouwbaar moet worden. Maar ondertussen speelde zich in Brussel een tafereel af dat laat zien hoezeer de politiek verslaafd is aan haar oude manier van doen. Het Europees Parlement had Nederland en zichzelf daarom geen groter cadeau kunnen doen dan de voordracht van Wopke Hoekstra afstemmen. Nu ze dat niet deden, gaat dit nadenderen tot 22 november en ruim daarna.

Gelijk na de voordracht van Hoekstra als Eurocommissaris regende het verontwaardigde reacties uit alle hoeken van de Nederlandse samenleving en uit Brussel. Verontwaardiging over de historie die Hoekstra had als fossiele bestuurder, en over de schimmige wijze waarop de benoeming tot stand kwam. Beide kritiekpunten zijn terecht gebleken en waren ook met een maandje studeren voor het examen dat hem te wachten stond in de hoorzitting – waarmee Hoekstra spoorslags de oorlog op ons continent aan een collega liet – niet weg te poetsen.

Afgelopen maandag keek eenieder met verbazing naar de hoorzitting in de milieucommissie. Christendemocraten voelden zich verraden door hun vertegenwoordiger, die zich groener dan groen presenteerde. Maar de fracties die de inhoud van deze beloften als muziek in de oren klonk waren net zo verbaasd, door de totale ongeloofwaardigheid ervan. Het was extra sterk dat de Nederlandse Europarlementariërs Mohammed Chahim, Bas Eickhout en Anja Hazenkamp het woord voerden, want zij kénnen Hoekstra van zijn fossiele daden, en kunnen dus de waarde van zijn groene woorden wegen.

Herexamen met de hakken over de sloot gehaald
Dat zij vervolgens toch niet in staat waren de milieucommissie te overtuigen de voordracht te blokkeren is teleurstellend. Want ook al committeert een zwakke fossiele bestuurder zich aan een ambitieuze groene agenda, het is niet goed voor de geloofwaardigheid van de politiek dat op een diep ideologisch dossier met deze urgentie een carrièrepoliticus op de winkel past. En het zegt nog meer over het kruispunt waar de politiek op staat, in Nederland en Europa.

Ook Bontenbal zal balen
Wat deze benoeming namelijk vooral zal doen is het signaal afgeven aan Nederlanders en Europeanen: de democratische controle op politieke benoemingen schiet weer tekort. De Tweede Kamerverkiezingen gaan over hoe we afrekenen met de politieke cultuur die beeld boven inhoud plaatst en machtspolitiek boven het oplossen van de opeenstapeling van crises. En de Europese verkiezingen van juni volgend jaar zullen hetzelfde thema meekrijgen. Europa moet humaan vluchtelingenbeleid maken, de strijd met armoede aangaan en een ambitieuze klimaatagenda doorvoeren. Dat kunnen ze alleen met draagvlak. En dat draagvlak begint bij geloofwaardigheid.

Juist het CDA is inmiddels gedecimeerd omdat het die geloofwaardigheid verloor. Hoekstra’s wille zur Macht doet al het werk van hun nieuwe voorman Henri Bontenbal om met een open houding kiezers terug te winnen teniet. En daarmee eist het tijdperk Rutte haar voorlopig laatste slachtoffer. Iedereen die meegaat in het lege opportunisme waar we 13 jaar onder geleden hebben zal bij de komende stembusgang ongenadig om de oren krijgen van de kiezer. Is dat echt het overeind houden van één geflopte loopbaan waard? Of kijken we hier gewoon weer naar hoe de fossiele lobby onze politiek in een wurggreep houdt?

De nieuwe bestuurscultuur start nu
Deze oproep geldt trouwens net zo hard voor de partijen die nu campagne voeren voor een breuk met de periode Rutte. Zij hebben het mogelijk gemaakt dat de geest van Rutte nog rondwaart in Den Haag, door hem demissionair zijn werk voort te laten zetten. En elke keer dat zij niet duidelijk aangeven dat het afgelopen is met deze cynische politiek, verliezen ze het geloof van de kiezer dat zij wél voor verandering gaan zorgen.

Alle groene, sociaaldemocratische en sociaal liberale politici die Hoekstra voor dit beschamende examen toch een genadezesje gaven, hebben een grote kans gemist. Hoekstra afstemmen was geen persoonlijke aanval geweest, maar een dienst aan het geloof in ons politieke systeem. Daarmee is deze benoeming een stuiptrekking van het oude politieke systeem, maar gaat het ook nog lang nadenderen, minstens tot en met 22 november, wanneer de kiezer opnieuw de vertrouwensvraag moet beantwoorden.

Jurjen van den Bergh en Renske Wienen zijn directeur en campaigner bij DeGoedeZaak, de burgerbeweging die het initiatief nam voor een petitie over de benoeming van Wopke Hoekstra, die ruim 42.000 keer getekend werd.