De breuklijn in GroenLinks-PvdA loopt niet tussen rood en groen

Maar tussen verschillende omgangsvormen met verschil van mening

Het was een politieke week die nog lang zal nadreunen in de fusiebeweging van GroenLinks en PvdA. Leden zegden op. Prominenten keerden zich af. En de online discussies waren venijniger dan onze partijfamilie lief is. Maar als we willen begrijpen wat hier werkelijk speelt, moeten we verder kijken dan het moment.

Wat mij deze week duidelijk werd: de belangrijkste breuklijn binnen GL-PvdA is niet ideologisch – het is geen tegenstelling tussen rood en groen. De echte botsing speelt zich af op een dieper niveau: in hoe we omgaan met debat, verschil en democratische omgangsvormen.

Van brede beweging naar moralistisch strijdtoneel?
Ik was aanwezig op het partijcongres dat zoveel stof deed opwaaien. Wat me raakte was niet het feit dat men het inhoudelijk oneens was – dat hoort bij een politieke beweging. Wat me trof, was de toon, de sfeer, het boegeroep richting leden die een ander geluid lieten horen. Alsof het uitspreken van twijfel al een reden was om te worden weggezet als vijand.

Dat is geen progressieve debatcultuur. Dat is groepsdruk. En het is gevaarlijk. Zeker in een beweging die zegt te staan voor gelijkwaardigheid, tolerantie en solidariteit.

De invloed van Gaza en de Amerikaanse collegecultuur
De oorlog in Gaza speelt hierin een grote rol. De emoties zijn intens – begrijpelijk. Maar het leidt ook tot een versmalling van het debat. Wie vragen stelt bij moties of formuleringen, wordt al snel neergezet als ‘onvoldoende solidair’ of ‘problematisch’.

Tegelijk zien we – vooral onder jongere activisten – de opkomst van een politieke stijl die sterk lijkt op die van Amerikaanse universiteiten: moreel absolutisme, een lage tolerantie voor ambiguïteit, en een sterk “in-out” denken. Het zijn invloeden die botsen met de klassieke sociaaldemocratische traditie van pragmatisme, pluralisme en overleg.

Tegenspraak is geen bedreiging
We moeten erkennen: een beweging waarin tegenspraak niet meer wordt gezien als bijdrage, maar als bedreiging, is ten dode opgeschreven. Want wat is links als we mensen die anders denken de mond snoeren? Wat is democratie als meerderheden bepalen wie überhaupt nog mag spreken?

Juist nu moeten we ons verzetten tegen de neiging om partijgenoten tot vijand te maken. Want de vijand zit niet in eigen kring. Die zit in de groei van cynisme, onverschilligheid en wantrouwen tegenover politiek als geheel.

Gelukkig gebeurt er ook iets moois
Achter de schermen is de afgelopen week veel goed werk verricht. Kamerleden als Habtamu de Hoop, Esmah Lahlah en Jesse Klaver zoeken naar herstel. Er zijn gesprekken, reflectie, pogingen tot bruggenbouw. Dat stemt hoopvol.

Maar het vraagt meer dan stille diplomatie. Het vraagt om een expliciete investering in een nieuwe partijcultuur. Geen extra beleidsstuk, maar échte keuzes in hoe we met elkaar omgaan. Hoe we verschil waarderen. Hoe we als GL-PvdA ruimte creëren voor nuance, voor twijfel, voor ongemakkelijke waarheden.

Een oproep aan de partijtop
Daarom mijn oproep aan het partijbestuur: organiseer niet alleen een inhoudelijke lijn voor 2025, maar formuleer ook een cultuurstrategie. Maak duidelijk dat links niet gelijk staat aan één morele waarheid. Dat de kracht van een volkspartij zit in breedte, in botsing, in het ongemak van verschil.

Laat mensen uit de regio’s, de oudere leden, de twijfelaars niet wegdrijven. Zie hen niet als een probleem, maar als deel van de oplossing. Want zonder hen bouwen we geen beweging die Nederland verandert – dan bouwen we slechts een echozaal.