De doden herdenk je op 4 mei en niet op 3 mei

Op maandag 5 mei 2025 is het op de kop af 80 jaar geleden dat Nederland officieel door de Geallieerden bevrijd werd van het juk der tirannie en de laatste Duitsers de oostgrens overgejaagd werden of gevangen werden genomen. De oorlog was voorbij! Overal werd 80 jaar geleden feest gevierd, nou ja overal…

Op talloze plaatsen en in vele gezinnen viel er weinig tot niets te vieren. Ik neem u even mee naar 5 mei 1945, naar de Tulpstraat nummer 6 op het Noordereiland, gelegen tussen de Koningsbrug en de Hef en de beide Maasbruggen in Rotterdam. Buiten is het feest, een hossende massa trekt door de straat en het gezang dringt zich naar binnen. De kleine Rinus rent naar het raam aan de straatzijde en werpt een snelle blik naar buiten. Hij ziet een jeep met soldaten voorbijrijden. Op de motorkap zit zijn schoolvriendje Koos en achter de jeep lopen de jongens van het plein met wie hij elke dag na schooltijd speelt en voetbalt. Maar niet vandaag.

Oma Timmermans zit in de voorkamer en staart naar de lege stoel recht tegenover haar. Zoontje Rinus en tienerdochters Annie en Jannie voelen de spanning en ook het verdriet van hun moeder wat ook hun verdriet is. Op die lege stoel had vader Jan Timmermans moeten zitten. Jan, sleepbootkapitein bij Smit Rotterdam zal echter nooit meer aanschuiven. Hij werd op 4 mei 1944 bij vergissing gedood door ‘friendly fire’ vanuit een Engels vliegtuig. Er was weinig friendly/vriendelijks bij want zijn lichaam was doorzeefd met tientallen kogels toen hij in de stuurhut van de stoomsleper stond toen deze onder vuur werd genomen. Mijn oma en moeder reisden af naar het Brabantse vestingstadje Grave om de letterlijk kapot geschoten Jan te identificeren. Het heeft mijn moeder voor altijd veranderd en getekend, en uiteindelijk ook mijn leven en dat van mijn twee broers en zusje zwaar beïnvloed.

De oorlog heeft een zware schaduw over mijn leven gelegd en dat terwijl ik elf jaar na de bevrijding ben geboren. De dodenherdenking op 4 mei was voor alle doden in het algemeen en voor mijn opa in het bijzonder. En het duurde tot ver in mijn jeugd eer ik enig plezier kon halen uit de festiviteiten op Bevrijdingsdag 5 mei.

Terug naar 2025. Op meerdere plaatsen in het land wordt dit jaar op zaterdag 3 mei stilgestaan bij de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, dit omdat 4 mei op een zondag valt. Onder meer in Urk, Staphorst, Genemuiden en Opheusden is de dodenherdenking een dag eerder om de christelijke zondagsrust te respecteren. Ook in andere plaatsen met een grote christelijke gemeenschap wordt uitgeweken naar de zaterdag als 4 mei op een zondag valt. De Nationale Herdenking werd tussen 1946 en 1968 ook vaak naar 3 mei verschoven als 4 mei op een zondag viel. In 1968 besloot de regering dat deze herdenking altijd op 4 mei moest worden gehouden, ongeacht de dag van de week. Een mooi en respectvol besluit maar tevens een gotspe dat er überhaupt een dergelijk besluit voor nodig was. En nu lappen de Farizeeërs van de Bijbelbelt en het Gilde der Schijnheilige vissers dit besluit aan hun laars, beter gezegd klomp. Als zij zich niet houden aan de Nederlandse wetgeving, dan wel aan de Tien Geboden? Ik waag het te betwijfelen.

Stel dat 5 mei 1945 niet op een zaterdag maar op een zondag was gevallen en de Geallieerden nog een dagje hadden gewacht om de overgave van de Duitsers in Hotel de Wereld in Wageningen te ondertekenen? Hoeveel doden waren er dan nog extra te betreuren?

Ik ben niet van het ‘oog om oog en tand om tand’-principe. Maar op zulke momenten hoop ik dat het kampioenschap van het Turkse Fenerbahçe of Galatasaray op een zondag valt waarbij de Turks-Nederlandse bevolking in die dorpen luidt toeterend door de straten van Urk en al die andere schijnheilige dorpen rijden en om de gereformeerde kerken rondjes rijden.

Als ze daar op zaterdag 3 mei 4 mei herdenken, is het dan een idee op zondag 4 mei 5 mei te vieren? Lekker een hoop kabaal maken. Niemand die daar last van heeft want de gelovigen zitten de hele dag toch in de kerk te bidden voor een vreedzame wereld zonder oorlog. Hopelijk houdt de dominee op 4 mei om 20.00 uur wel 2 minuten stilte!  

Maar verder ben ik niet haatdragend hoor!