De dubbele moraal bij seks met dieren

De seksuele bevrediging van orka Keijo in Frankrijk roept veel reacties op (NRC, 25 aug). Een verzorger ‘bezoekt’ de jonge Keijo iedere maand en bevredigt hem met de hand. Volgens het marinepark gebeurt dit voor de bestwil van de orka, hij is aan het puberen en gedraagt zich seksueel agressief ten opzichte van zijn moeder. Dierenrechtenorganisaties vermoeden echter dat het sperma wordt verkocht aan fokprogramma’s in andere parken.

Seks met dieren is in Nederland sinds 2010 verboden. Daarvoor was vervolging alleen mogelijk als er sprake was van pijn of lijden bij het dier, of als het in de openbaarheid gebeurde. De directe aanleiding was een man uit Groningen die herhaaldelijk seks had met pony’s en die steeds weer vrijuit ging omdat aantoonbaar lijden moeilijk te bewijzen was. Onder druk van onder meer de Partij voor de Dieren werd de wet aangepast: sindsdien zijn alle seksuele handelingen met dieren strafbaar, omdat ze een inbreuk maken op de lichamelijke integriteit van het dier.

Maar tegelijk werd er een grote uitzondering gemaakt. Zonder die uitzondering zou de hele veehouderij immers stilvallen. Want daar wemelt het van de seksuele handelingen. In spermawinstations worden iedere dag bijna 500 beren (mannelijke varkens) handmatig afgetrokken. Stieren zijn te groot voor dit handwerk en hier wordt een kunstvagina ingezet. Hun sperma wordt vervolgens met de hand in de koe ingebracht. Per dag wordt bij gemiddeld 6.500 koeien met de hand sperma ingebracht waarbij de arm tot aan de baarmoederhals rijkt. Kalkoenmannetjes zijn zo zwaar gefokt dat ze niet meer natuurlijk kunnen paren. Daarom worden ook zij, met tientallen per dag, handmatig bevredigd. Zelfs bij hondenfokkerijen is het gebruikelijk dat een reu met de hand wordt gestimuleerd om vervolgens het sperma te kunnen opvangen.

Al deze handelingen zijn door de wetgever bestempeld als ‘noodzakelijke handelingen’: medische of bedrijfsmatige ingrepen gericht op voortplanting. Zo werd de wet tegen seks met dieren meteen uitgekleed om ruimte te laten voor landbouw en fokkerij.

En daar wringt het. Want voor het dier maakt het doel niets uit. De inbreuk op de integriteit is dezelfde. Een koe die wordt gepenetreerd ervaart niet minder of meer omdat de dader seksuele gedachten heeft of omdat het onderdeel van de bedrijfsvoering is. Ook staat geen enkel dier vrijwillig zijn lichaam af. Het gebeurt altijd onder dwang. Bij mensen maakt het niet uit of een aanranding ‘voor geld’ of ‘voor lust’ plaatsvindt, de schending van de integriteit staat centraal. Consent staat hierbij centraal. Bij dieren heeft de wetgever er een dubbele moraal van gemaakt: voor economisch gewin mag het wél.

Daarmee wordt duidelijk hoe selectief de publieke verontwaardiging eigenlijk is. Het aftrekken van orka Keijo roept walging op, net als het verhaal van een man die pony’s misbruikt. Maar iedere dag vinden dezelfde handelingen plaats in Nederlandse melkveestallen, spermawinstations en kalkoenenfokkerijen. Duizenden en duizenden seksuele handelingen zonder consent van het slachtofer. Alleen daar heet het voortplantingspraktijk. Het verschil zit niet in wat het dier ondergaat, maar in hoe wij het benoemen en of er een economisch belang achter zit.

Als de integriteit van het dier werkelijk centraal stond in onze wetgeving, dan was iedere inbreuk daarop verboden. Maar omdat zo’n verbod de intensieve veehouderij onderuit zou halen, is er een uitzondering gecreëerd. Zo laat de wet zien dat de bescherming van dieren ophoudt waar economische belangen beginnen.

Zolang spermawinstations legitieme bedrijven zijn die zelfs open dagen organiseren, is het verbod op seks met dieren niets meer dan een wassen neus. Misschien moeten we eerlijker zijn: óf we erkennen dat elke inbreuk op de lichamelijke integriteit van dieren onaanvaardbaar is, óf we stoppen met onze selectieve verontwaardiging en geven toe dat economische motieven in ons recht zwaarder wegen dan de integriteit van het dier.

Marjolein de Rooij
Voorzitter Vakbond voor Dieren 
Auteur ‘Hoeveel vakantiedagen heeft een varken?’