De lockdown light is een wanhoopsmaatregel

Opnieuw krijgen we ingepeperd hoe kwetsbaar onze maatschappij is. Het coronavirus drijft de spot met onze geloofwaardigheid als imperiale beschaving. We proberen het  in godsnaam maar met een lockdown light in de hoop dat de economie kan doormodderen tot het eind van de epidemie. De stip aan de horizon is een werkend vaccin. Dat zou inderdaad de deus ex machina zijn, de god uit de machine die in klassieke theaterstukken aan een touw op het toneel werd neergelaten als de intrige vastliep. Die god loste dan met één machtswoord alle problemen op.

Voor het aidsvirus bestaat veertig jaar nadat het opdook, nóg geen vaccin. Je kunt die ziekte wel met een mix van geneesmiddelen onder controle houden maar het heeft een kleine twintig jaar geduurd voor het zover was.

Geloof niet in een deus ex machina.

De mondiale ervaring van het afgelopen jaar heeft geleerd dat er maar één manier is om Covid-19 tot een zekere terugtocht te dwingen: houd de mensen uit elkaar. Werk met middeleeuwse methodes zoals quarantaines en sluiting van ontmoetingsplekken. Alleen de lockdowns hebben geholpen. Die drijven het virus in het isolement. Wordt er “versoepeld”, dan gaat het onmiddellijk tot de aanval over. Je hoort wel dat de maatregelen die Rutte en de Jonge gisteren aankondigden, de laatste kans zijn. Anders moet over drie weken de hele boel weer op slot.

Zo staat onze trotse maatschappij, die kantoorkolossen bouwt van tweehonderd meter hoogte, voor de keuze tussen de duivel en Beëlzebub: de economie zal een scherpe lockdown  niet overleven. Dan stort de welvaart in elkaar en komt er wellicht voorgoed een eind aan de consumptiemaatschappij. Als we geluk hebben is het voorland Istanboel, als het echt goed verkeerd gaat Dakha. Niet meteen maar wel over een jaar of twintig. Neem daarbij ook de effecten van de klimaatcrisis in aanmerking. Wie de epidemie zijn gang laat gaan in de hoop dat daardoor met een jaar of wat groepsimmuniteit wordt opgebouwd, brengt een massale besmetting teweeg die net zo goed voor economische en maatschappelijke chaos zal zorgen.

Het kan niet anders of deze scenario’s zijn  afgelopen zondag op het Catshuis de revue gepasseerd. Deze lockdown light is een experiment. Wie weet lukt het de  besmettingsgraad te stabiliseren op en misschien zelf onder het huidige niveau. Daardoor kan dan het noodlottige moment van de triage achterwege blijven: dat aan de poort van ziekenhuizen coronapatiënten worden geselecteerd op niet-medische gronden, bijvoorbeeld leeftijd of betekenis voor de maatschappij: zullen werkenden voorrang krijgen boven gepensioneerden? Staan beoefenaren van cruciale beroepen per definitie helemaal voorin de rij?

Wouter de Winther van De Telegraaf voorspelde dinsdagochtend dat de nieuwe maatregelen over een week of drie wel zullen worden verlengd. Daar zijn altijd  argumenten voor te vinden. In dat geval worden zij semipermanent en het echte nieuwe normaal: een samenleving van thuisblijvers die op een laag pitje draait. Met als vaandel het mondkapje. Het geloof hierin heeft zich net als het christendom of de islam over de hele wereld verspreid. Het kan aan de grenzen van Nederland geen halt houden. Werken niet medische mondkapjes? Het wetenschappelijk bewijs daarvoor is dun. Volgens de WHO kunnen we elkaar er alleen maar mee beschermen als we het gebruik omringen met specifiek gedrag zoals eerst handen wassen voor je het mondkapje gebruikt. De Wereldgezondheidsorganisatie geeft daarnaast tips en aanbevelingen voor wie zelf met naald en draad aan de slag gaat. Daaruit valt de conclusie te trekken dat de amateuristische mondkapjes van veel Nederlanders niet meer zijn dan doekjes voor het bloeden. Toch grijpt het geloof om zich heen. Het heeft ook hooggeplaatsten bereikt zoals burgemeester Halsema van Amsterdam.

Daarom zal ook Nederland aan het mondkapje gaan. Wie overmorgen gaat winkelen zonder deze het gezicht bedekkende kleding zal raar worden aangekeken. Een mondkapjesplicht net als in het openbaar vervoer zit er op zeker aan te komen. Niet omdat het helpt maar omdat we erin willen geloven. Het dragen van zo’n ding is een bezweringsritueel. Ketters zullen het moeilijk krijgen.

De ministers Koolmees en Wiebes wisten tussen al dit corona geweld door een vervelend nieuwtje naar buiten te smokkelen: de pensioenen zullen eind volgend jaar (per 2022 zeiden ze, maar dat is dus eind volgend jaar) met tien procent worden verlaagd. Dat is een zware klap voor de gepensioneerden omdat bij de meesten de vrije bestedingsruimte na betaling van de vaste lasten ernstig wordt ingeperkt. Dat betekent extra schade voor een economie die toch al structureel in de krimpmodus raakte. Denk maar niet dat de vrome wensen over een terugkeer van de groei in 2021 uitkomen. Daar zorgt de lockdown light wel voor die eindeloos zal moeten worden volgehouden om het virus de wacht aan te zeggen. En anders wel de anti-coronamaatregelen die andere landen nemen. De wereldhandel en de export lopen al maanden sterk terug. We gaan een langdurige periode van verarming tegemoet.

De lockdown light is niet onze laatste kans. Het is een vonnis.