De macht van de stilte: hoe afgelaste debatten beleid maskeren

Op 18 juni 2025 om 20:52 schreef Lisa Westerveld op Bluesky: “Morgen zou er een belangrijk debat zijn over jeugdzorg en jeugdbescherming. Vandaag besloten de voormalige coalitiepartijen hier een streep door te zetten. Ik ben pislink hierover. De prioriteit van een Kamermeerderheid ligt duidelijk NIET bij jongeren in nood.” De terechte frustratie straalt ervanaf. Het gebeurt ook vaker dan je denkt.

De ene na de andere commissieactiviteit wordt in de Tweede Kamer afgelast. Opvallend vaak onderwerpen die voormalig coalitiepartijen niet lijken uit te komen. Geen debat over jeugdbescherming. Geen gesprek met de Inspecteur-generaal van het Onderwijs. Geen debat over de NAVO-top. Geen gesprek over betaalbare energierekeningen. Geen commissiedebat over academische vrijheid. Geen Energieraad. Alles geannuleerd. Weggestreept. Geparkeerd. Samengevoegd. Of op z’n minst: verplaatst tot ná het zomerreces.

Wie denkt dat dit alleen maar bureaucratische planningszaken zijn, begrijpt niets van politieke communicatie. Want wat niet op de Kameragenda staat, haalt ook het Journaal niet. Wat niet plenair besproken wordt, komt niet in de krantenkoppen. En wat niet in het parlementaire debat verschijnt, wordt geen onderwerp in talkshows of lijsttrekkersinterviews. Dat zou tijdens een verkiezingscampagne voor bepaalde partijen behoorlijk gunstig uit kunnen pakken. Onzichtbaar beleid voeren door zichtbaar debat te vermijden.

Zo zou op 16 juni 2025 een commissiedebat over de Energieraad plaatsvinden, met onderwerpen als REPowerEU, Europese gasopslag, en staalbeleid. Geannuleerd. Het commissiedebat over academische vrijheid, dat verplaatst werd naar 17:30 uur, werd alsnog afgeblazen. Ook het gesprek met de Inspecteur-generaal over de Staat van het Onderwijs 2025 werd geschrapt, vanwege 'overlap met het plenaire schema'.

Een debat over betaalbare energierekeningen voor huishoudens (2 juli)? Samengevoegd met een ander debat en zo effectief uit het zicht gehaald. De NAVO-top van 24 en 25 juni? Geen Kamerdebat meer. En jeugdbescherming dan? Wordt 'samengevoegd' met jeugdbeleid op dezelfde dag — en vervolgens ook geannuleerd. Vink. Vink. Vink. Alles weg.

De politiek draait allang niet meer alleen om wat gezegd wordt — maar om wat onbesproken blijft. In een mediastructuur waarin redacties als politieke passagiers de Kameragenda volgen, betekent het uitstellen van een debat dat het onderwerp simpelweg verdwijnt. Zeker als het gaat om dossiers die complex, pijnlijk of 'moeilijk verkoopbaar' zijn.

En het valt op dat het juist de partijen zijn die zich profileren op ‘bestuurscultuur’ of ‘transparantie’, zoals NSC, die op deze momenten zelden aansturen op inhoudelijk debat. Pieter Omtzigts belofte van een controlerende Kamer blijkt in de praktijk een stille Kamer te zijn — één die moeilijke onderwerpen liever parkeert dan confronteert.

De burger is intussen niet gek. Uit de meest recente peilingtrend van EenVandaag blijkt glashelder waar Nederlanders wakker van liggen. In hun top 5 van politieke zorgen staan zorg, woningmarkt, klimaat, defensie en immigratie. In alle onderzoeken mogen deelnemers vijf thema’s kiezen die zij het belangrijkst vinden. En steeds weer keren dezelfde onderwerpen terug: bestaanszekerheid, jeugd, milieu, veiligheid.

Toch ontwijkt het parlement structureel juist deze thema’s. Bijvoorbeeld:

●      Jeugdzorg – Volgens de gezamenlijke inspecties zaten in april 2024 nog altijd 1.343 kinderen zonder vaste jeugdbeschermer.

●      Energie-armoede – Het CBS becijferde dat 400 000 huishoudens (4,8 %) in 2023 met energie-armoede kampten, 70.000 meer dan in 2022 cbs.nl.

●      Klimaatbeleid – De Klimaat- en Energieverkenning 2024 waarschuwt dat Nederland met huidig beleid slechts 44–52 % emissiereductie in 2030 haalt, ver onder het wettelijk doel van 55 %, en dat er 16 Megaton extra CO₂-reductie nodig is om überhaupt een 50-procentkans op doelrealisatie te hebben pbl.nl.

●      Academische vrijheid – De KNAW stelde in mei 2025 dat de academische vrijheid “onder druk” staat en dat intimidatie ertoe leidt dat onderzoekers het publieke debat mijden knaw.nl.

Geen debat over de Staat van het Onderwijs, terwijl duizenden studenten en docenten protesteren. Geen debat over betaalbare energie, terwijl de gasrekening huishoudens verstikt. Geen debat over REPowerEU, terwijl Europa klimaatwetgeving voorbereidt. Geen debat over jeugdbescherming, terwijl de Commissie Erfenis van Onrecht schrijnende racistische patronen blootlegt in het toeslagenschandaal.

Dat rapport is overigens allesbehalve mild: het stelt expliciet dat honderden kinderen uit gezinnen zijn weggehaald zonder juridische onderbouwing, en dat ouders — vaak met migratieachtergrond — systematisch zijn gewantrouwd. Het debat hierover werd geschrapt. De kwestie verdween — opnieuw — naar de achtergrond.

We moeten dit durven benoemen: het blokkeren van Kamerdebatten is een vorm van verkiezingscampagne. Geen vervroegde verkiezingen, zegt men — maar de campagnestand staat allang aan. Door controversiële thema’s te mijden en het parlementaire debat te dempen, houden partijen hun imago brandschoon. Er zijn geen mislukte moties, geen pijnlijke quotes, geen krantenkoppen waarin blijkt dat het kabinet geen antwoorden heeft. Want er was geen debat. Hoe kan iemand falen in stilte?

Ook de Kamerprocedures zelf maken dit mogelijk: via spoed-emailprocedures, herhaalde convocatiewijzigingen of ‘samenvoegingen’ van debatten kunnen dossiers eenvoudig afgevoerd worden zonder publieke verantwoording. Er is geen stemmingsuitslag, geen motie van verwerping, geen reconstructie — alleen stilte.

Maar het zijn niet alleen de partijen die hierin opereren. De media laten het gebeuren. Redacties varen blind op de Kameragenda, zonder zich af te vragen wie bepaalt wat erop staat — en vooral wat niet. Wie beslist dat jeugdbescherming geen headline wordt? Wie beslist dat een gesprek met de Onderwijsinspectie niet relevant genoeg is? Niet de burger. Niet de straat. Niet de realiteit. Maar een coalitie die weet hoe framing werkt. En hoe stilte macht beschermt.

Wat ook ontbreekt: journalistieke analyse van deze praktijk. Er zijn geen reconstructies van systematische agendablokkade. Geen Wob-verzoeken naar emailprocedures waarin Kamerleden debatten tegenhouden. Wat niet besproken wordt in de Kamer, verdwijnt uit het zicht. En dus uit het geheugen. Wat nodig is, is dus niet alleen oppositiedrang in de Kamer — maar ook een politieke journalistiek die voorbij de Kameragenda kijkt. Die niet enkel registreert wat op de rol staat, maar analyseert wat er stelselmatig níét op komt. Alleen dan kunnen we doorzien hoe politieke stilte tot structureel onrecht leidt.