De Nederlandse klimaatfinanciering moet flink omhoog

Dát zou rechtvaardig zijn.

De Nederlandse overheid heeft een behoorlijke staat van dienst in het niet helpen van mensen, zowel binnen als buiten de landsgrenzen. In Nederland krijgen mensen kanker in IJmuiden, PFAS-eieren in Dordrecht, aardbevingsschade in Groningen en geluidsoverlast in Aalsmeer. Hulp en compensatie, als het er al is, komt maar traag op gang. Ook buiten Nederland zijn wij niet de eerste die op de bres springen om mensen te helpen. Wij houden maar al te graag de hand op de financiële knip, zowel binnen Europa als daarbuiten.

Nederlandse vervuiling zorgt ook voor schade buiten onze landsgrenzen. Nederland is historisch gezien een van de grootste uitstoters van broeikasgassen en zorgt daarmee voor een aanzienlijke bijdrage aan klimaatschade in kwetsbare landen. Deze landen hebben zelf vaak weinig bijdrage aan klimaatverandering. Internationaal klimaatbeleid, dat onder andere tijdens de VN-klimaattoppen wordt gemaakt, baseert zich op de principes van rechtvaardigheid (“equity”) en gedeelde, maar ongelijke, verantwoordelijkheden (“common but differentiated responsibilities”). Vanuit die principes zijn er al in 2009 afspraken gemaakt over klimaatfinanciering, namelijk om vanaf 2020 gezamenlijk 100 miljard dollar per jaar op te halen voor kwetsbare landen. Schattingen voor de daadwerkelijke kosten voor aanpassingen aan en schade door klimaatverandering lopen uiteen, maar zijn waarschijnlijk meer dan 600 miljard dollar per jaar. Om dat gat te dichten, is er nu een klimaatschadefonds (“loss and damage fund”) opgericht, alleen zijn VN-landen nog in overleg over wie dat moet gaan betalen, en wie dat geld dan mag krijgen.

Maar mensen snakken nu naar hulp. Schade door klimaatextremen neemt in een rap tempo toe. Het afgelopen jaar zagen we onder meer extreme droogtes in de Amazone en de hoorn van Afrika, extreme overstromingen in Brazilië, en recordhitte in India en de Sahel. In deze kwetsbare gebieden leidt dit tot ziektes, doden, hongersnood, interne migratie en vele miljarden schade aan infrastructuur. Al deze genoemde gebeurtenissen zijn overigens toerekenbaar aan, of duidelijk verergerd door, klimaatverandering.

Het probleem is nu dat het geld van die rijke landen die grotendeels verantwoordelijk zijn er niet komt. Die afgesproken 100 miljard - die dus al veel te weinig is – wordt amper gehaald, volgens schattingen van de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling). Maar het gros van dat geld is helemaal geen additionele klimaatfinanciering. Zo wordt een groot deel van dat geld verstrekt als leningen, en komt een ander deel onder de noemer van klimaatfinanciering terecht door slimme boekhoudkundige trucs. Oxfam schat dat er in 2020 maar 20 miljard dollar ‘echte’ klimaatfinanciering werd toegekend. Ook Nederland draagt daar graag aan bij. Een groot deel van de Nederlandse bijdrage leunt op private investeringen, waarvan het gros helemaal niet naar adaptatie en klimaatschade gaat. Daarnaast komt alle Nederlandse klimaatfinanciering nu uit het potje van de ontwikkelingshulp, en daarmee is het niet ‘nieuw en additioneel’, zoals wel was afgesproken. En ons ontwikkelingsbudget is de laatste jaren eigenlijk alleen maar gedaald.

Wat er nodig is: de Nederlandse klimaatfinanciering moet flink omhoog, dat mag niet uit het potje voor ontwikkelingssamenwerking komen, het moet niet als lening verstrekt worden, en bestaande schulden moeten worden kwijtgescholden. Dát zou rechtvaardig zijn. Maar ja, het woord rechtvaardigheid komt niet in het hoofdlijnenakkoord voor. Wat er wél instaat is een mindering van het budget van ontwikkelingssamenwerking tot wel 35% van het huidige budget. Extreem ondermaats dus. Beroepsracist en complotaanhanger Reinette Klever is namens de PVV de beoogde minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp, en is eigenlijk de perfecte kandidaat om te korten op ontwikkelingssamenwerking. In 2016 pleitte ze namelijk voor het volledig afschaffen van de ontwikkelingshulp. Heel hoopvol stemt het niet.

De partijen achter het hoofdlijnenakkoord zijn daarnaast ook heel bang dat streng klimaatbeleid de vervuilende industrie over de grenzen jaagt (wat niet op feiten is gebaseerd, maar dat kan bij deze partijen geen verrassing meer zijn). Wat dat betreft is er wel een bepaalde rode lijn te achterhalen. Niet alleen mensen in kwetsbare landen ondervinden schade door onze vervuiling, en krijgen daar geen compensatie voor. Ook in Nederland blijven we graag - zonder of met beperkte tegemoetkoming - onze eigen inwoners ziek maken, door de Tata’s en Chemours’en hier te houden. Wel zo consistent.