De onmachtige kiezer

Over enkele dagen kunnen we weer het ‘feest van de democratie’ vieren als we ons stemrecht mogen verzilveren met het rode potlood. We kunnen dan op, door politieke partijen voorgeselecteerde kandidaten, stemmen en de kans is groot dat we dan ook 4 jaar vast zitten aan de gekozen beroepspolitici.

We kunnen eenmaal gekozen parlementariërs niet naar huis sturen als we over hun niet tevreden zijn. Als ze zich bijvoorbeeld niet aan hun, in het partijprogramma vastgelegde, verkiezingsbeloften houden, zouden burgers eigenlijk het recht moeten hebben om hen naar huis te sturen. In de VS bestaat in bepaalde staten zo’n terugroeprecht dat via een referendum uitgeoefend kan worden.

Wij zijn voor protest tegen bepaald beleid aangewezen op petities en demonstraties. Ook kunnen we via een burgerinitiatief de Kamer dwingen om zich over een bepaalde kwestie te buigen. Of naar een inspraakavond van de gemeente gaan, maar inspreken verplicht bestuurders tot niets en laat de burger dus niet meebeslissen.

Kiezers worden overigens steeds meer verleid om niet op een partijprogramma, maar op een mediagenieke  persoon met een ‘vlotte babbel’ te stemmen. We worden in de mediashows bedolven onder agressieve frasen die van een politiek debat een wedstrijd proberen te maken door de ‘tegenstanders’ van andere partijen bijvoorbeeld te verwijten, dat ze de feiten verdraaien of aperte leugens verkopen.

Het is ook bijna geen doen om de honderden bladzijden aan partijprogramma’s door te nemen. Maar nu schieten de ‘stemwijzers’ en ‘kieskompassen’ ons te hulp. Behalve als ze verschillende adviezen geven. Je hoeft natuurlijk geen advies of je VVD of VvD moet stemmen, maar wel of je PvdD of VvD moet stemmen. Dan ben je er eindelijk uit en dan wordt gezegd dat je beter strategisch kan stemmen, omdat een stem op jouw splinterpartij anders toch verloren gaat.

Onze mogelijkheden als burgers om politieke macht uit te oefenen zijn dus zeer beperkt. Daarvoor zou je een directe democratie moeten instellen waarin we ons met elkaar buigen over wetsvoorstellen (Burgerberaden) en die ook opstellen (Burgerparlement). Dit is een gedachte die steeds meer aan populariteit wint, mede door de  de succesvolle ingelote experimenten met Burgerberaden en Burgerparlementen van de afgelopen 15 jaar.

Onbegrijpelijk dat de zojuist verschenen brochures Kies voor jezelf, kies voor de ander: spoedcursus democratie van het Humanistisch Verbond en Weerbare democratie nu: leven en lessen van Marinus van der Goes van Naters (door Willem van het Hekke en Rutger Zwart) helemaal niet ingaan op deze veelbelovende trend.  Een gemiste kans.