De pandemie verdwijnt uit het geheugen

Half maart 2020 was daar ineens het covidvirus, corona, een pandemie die de hele wereld, piepend en krakend, tot stilstand bracht. Bijna twee jaar lang waren alle evenementen, seminars, presentaties en andere bijeenkomsten van de één op de andere dag van de baan (of werden bemoeilijkt door verregaande beperkingen).

Scholen, musea, schouwburgen, bioscopen en horeca sloten de deuren. Ouderen werden ‘opgehokt’ en álle afspraken werden afgezegd. De wereld ging op slot. Het zou mij niet verbazen als men later aan 2020-2022 zal refereren als ‘de jaren covid’. (Nadien liep in Rotterdam zelfs nog een grootschalig onderzoek naar de lijders van ‘long covid-verschijnselen’. Dit betrof vooral vrouwen die niet meer leken te herstellen van covid en blijvende, invaliderende schade ondervonden). Ruim drie maanden lang waren ‘groepen’ van meer dan drie personen in de publieke ruimte verboden en werd verordend minimaal 1.5 meter afstand van elkaar te houden. De samenleving werd ingrijpend ontwricht en veranderde (voorgoed?). Restricties en lockdowns bepaalden vanaf dat moment het nieuws en de dagelijkse realiteit.

Hotel Corona in Den Haag en het fameuze biertje hebben ongetwijfeld garen gesponnen bij alle reuring want aanvankelijk kon men nog lachen om de woordgrapjes. Eind 2020 werden draconischer maatregelen van kracht en sprak men van een ‘zware lockdown’. In het openbaar vervoer wordt het dragen van een mondkapje verplicht.  Een surrealistisch gezicht; alsof je ‘gezellig’ met z’n allen in de boevenwagen zat. Mededeling in de trein;“Graag mondkap over neus én kin, anders heeft het dragen geen zin!”.

Mededeling in de supermarkt: “Houd voor uw en onze veiligheid 1,5 m afstand van elkaar. Koop niet meer dan u nodig heeft zodat er voor anderen ook nog wat overblijft. Was voor én na u naar de supermarkt komt uw handen. Betaal bij voorkeur contactloos. Wees lief voor elkaar en ons personeel, we moeten het samen doen”.

Met het oog op de toekomst heb ik documenten gearchiveerd en inderdaad doen die nu, nog maar een paar jaar later, al surrealistisch aan. Leefden we toen in een Kafkaëske, onwezenlijke dagelijkse realiteit, de overheid onderstreepte die ook nog eens met bizar aandoende formulieren. We bevonden ons midden in een pandemie. Na 75 jaar gold begin 2021 zelfs weer een avondklok: Eigen verklaring Avondklok; 21.00-04.30. U moet deze verklaring desgevraagd aan een opsporingsambtenaar kunnen laten zien als u tussen 21.00 en 04.30 buiten bent. U mag het formulier uitgeprint of digitaal laten zien. Misbruik is strafbaar.

De toon is grimmig en uiterst serieus, toch duiden de ‘uitzonderingsomstandigheden’ op de ommezijde van hetzelfde document dan weer op een attitude die daarvan juist het tegendeel lijkt te zijn. Zo gold de uitzondering waar men verklaarde ‘..onderweg te zijn van of naar een live-programma en dit kan aantonen met een uitnodiging van de omroep die dit programma uitzendt’. Hoeveel omroepmedewerkers zouden destijds met dergelijk papierschein op pad zijn gegaan, zeker van hun baan en geestelijke gezondheid?

Nog zo’n fraai voorbeeld, de ‘Bijlage relatieverklaring vrijstelling inreisverbod Covid-19’. ‘Vul deze verklaring alleen in als u voor kort verblijf naar Nederland wil komen en uit een land komt waarvoor een inreisverbod geldt vanwege Covid-19. Let op! Het invullen van de relatieverklaring in strijd met de waarheid levert een strafbaar feit op, waarvan in alle gevallen aangifte wordt gedaan’.

Wie goed leest ziet een uiterst curieuze vraagstelling. Gold er immers niet een algeheel inreisverbod voor álle landen of betreft dit wellicht een document van eerdere periode waarin Covid-19 nog geen mondiale greep op onze reisbewegingen had?

Ook diende men vervolgens gegevens in te vullen van de ‘referent’ (de partner in Nederland) en gegevens van die ‘vreemdeling’. Punt 3. Van de verklaring stelt: ‘Referent en vreemdeling verklaren beiden dat zij een exclusieve relatie van minimaal drie maanden met elkaar onderhouden, met ingang van.. (in te vullen data)’. Merkwaardig jargon, een nog merkwaardiger formulering én uiteraard zit hier het venijn vooral in dat woordje ‘exclusieve’. Had de Staat ineens middelen zich aan de overspeligen, de ‘niet-exclusieven’, te openbaren als legale boeman en de hele vrijstelling op losse schroeven te zetten? Het begrip ‘Vreemdeling’ had in die jaren blijkbaar nog geen wrange bijklank.

Klein lichtpuntje manifesteerde zich ná de jaren covid toen het zangduo Yentl en de Boer een cd uitbracht waarop ieder nummer in een ander theater was opgenomen.“Van de je-mag-wel-spelen-maar-de-bar-blijft-na-afloop-dicht-voorstellingen tot een tot-zeven-keer-toe-uitgestelde-maar-uiteindelijk-toch-gespeelde-voorstelling. Van zalen waar op anderhalve meter afstand mondkapjes gedragen werden, tot ons debuut in een bomvol Koninklijk Theater Carré”.

Benieuwd of de ‘finale rapportage’ van die krankzinnige jaren ooit nog eens wordt geboekstaafd. Desnoods in gezongen vorm door Yentl en de Boer.