De prijs van anonieme vrijheid

De polarisatie in ons land is geen abstract debat meer; je voelt haar in elk gesprek, je leest haar in elk commentaar en je ziet haar in elk filmpje dat zonder enige context viraal gaat. Links tegen rechts. Jij in je bubbel, ik in de mijne. En wie daartussenin zit valt in een zwart gat.

Zoals Raymond Mens op tv van de week scherp zei: “Het slachtoffer hiervan is de waarheid.” En dat klopt. De waarheid sneuvelt in de storm van meningen, halve beelden en opgepompte emoties. Wat overblijft zijn echo’s die groter klinken dan ze zijn, versterkt door algoritmes en gevoed door anonieme accounts die maar wat roepen.

Want laten we nu eens eerlijk zijn: op social media kan iedereen zich voordoen als wie dan ook. Een nepaccount is in vijf minuten aangemaakt. Een profielfoto van een willekeurig gezicht, een naam die nergens naar leidt, en klaar ben je. En vanuit die anonimiteit kun je gif spuwen, verdeeldheid zaaien of verkiezingen ondermijnen – zonder dat iemand ooit weet wie erachter zit.

Kinderen zien intussen de beelden van Heemskerk/Beverwijk voorbijkomen op hun telefoon. Bots, gestuurd vanuit binnen- of buitenland, mengen zich in onze discussies en zetten valse accenten in de publieke opinie. Democratie en opvoeding worden zo speldenprikjes in een veldslag waar niemand controle over heeft.

Dus ja, misschien is het tijd om een taboe te doorbreken: een identificatieplicht voor social media. Niet om iedere mening te filteren of elke scheldkanonnade te beboeten, maar om de basis te herstellen: verantwoordelijkheid. Als je weet dat je woorden aan je eigen naam verbonden zijn, denk je na voor je ze spuwt. Als duidelijk is wie er achter een account zit, wordt manipulatie een stuk moeilijker.

Natuurlijk, het roept vragen op. Privacy, vrijheid van meningsuiting, de macht van overheden en bedrijven die meekijken. Dat mag je niet zomaar wegwuiven. De vrees voor controle is reëel en moet serieus genomen worden. Maar moeten we dan blijven toekijken hoe de anonieme vrijheid verwordt tot de vrijheid van de hardste schreeuwer, de handigste manipulator of het slimste algoritme?

Vrijheid is geen recht zonder plicht. En verantwoordelijkheid begint waar anonimiteit ophoudt. Als Europa kan besluiten hoe groot je stofzuiger mag zijn of hoe krom een komkommer mag buigen, dan zou het toch ook moeten kunnen bepalen dat wie zich mengt in het publieke debat, dat doet met zijn eigen naam.

De vraag is dus niet of we de anonimiteit moeten loslaten, maar of we bereid zijn de waarheid terug te winnen – al kost dat ons een stukje comfort. Want de prijs van niets doen is duidelijk: een samenleving waarin niemand elkaar nog gelooft.