De PVV verdeelt. De VVD heerst. De rijken worden rijker. En wij betalen de prijs.

De campagne moet eigenlijk nog beginnen, maar de meeste duiders lijken het al zeker te weten: ook deze verkiezingen zullen weer over migratie gaan. En de meeste partijen lijken daar ook wel weer zin in te hebben. BBB, VVD, NSC, PVV, zelfs D66 – allemaal draaien ze warm voor een nieuwe ronde ruzie over wie het meest asociaal kan omgaan met mensen in nood. GroenLinks-PvdA doet daar gelukkig niet aan mee. Maar in plaats van in de aanval te gaan, kiest het verenigd links er vooralsnog voor het onderwerp te verzwijgen. Alsof je het vuur blust door het te negeren. Zo win je geen verkiezingen; het weerhoudt je er zelfs van om het over andere onderwerpen te kunnen hebben. 

Nog geen twee jaar nadat het vorige kabinet klapte op (een valse leugen over) migratie, gebeurde het afgelopen juni weer. En iedereen gaat ook deze keer weer een stapje verder om deze verkiezingen opnieuw over dezelfde zondebok te laten gaan. De PVV verspreidt inmiddels AI-video’s met straten vol vrouwen in boerka’s en AI-plaatjes van verschrompelde moslima’s die rechtstreeks uit het handboek van Goebbels lijken te komen. De VVD, BBB en NSC leverden na weken ruzie uiteindelijk alle drie een eigen minister op het asieldossier, alsof migratie zo groot is dat het een kabinet op zich nodig heeft. En D66 – de partij die ooit tegen het ophitsen was – trapt haar campagne af met de boodschap dat “aso’s die hier niets te zoeken hebben naar een gesloten opvang moeten.” 

En GroenLinks-PvdA? Daar mompelt Timmermans af en toe iets over wonen.

Er wordt nu al een decennium of twee herhaaldelijk gezegd dat “links niet moet zwijgen over migratie, maar een antwoord formuleren.” Dat klopt. Maar dat antwoord is niet om net als D66 nu, of PvdA in het verleden, naar rechts op te schuiven op migratie. En het helpt ook niet om het onderwerp te verzwijgen. De 37 zetels voor de PVV en 25 voor GroenLinksPvdA bij de afgelopen verkiezingen lieten overduidelijk zien dat zo’n strategie niet werkt in een discours waar verder iedereen het er steeds maar weer over heeft. Zelfs toen het eindelijk eens over een serieus onderwerp - de wooncrisis - ging het uiteindelijk toch weer over migratie: want onbetaalbare woningen komen volgens rechts ook al door de asielzoeker.  

Het juiste antwoord op migratie is het blootleggen van de afleidingsmanoeuvre. Migratie wordt door rechts in Den Haag niet besproken met als doel een probleem op te lossen (sterker nog, deze ‘crisis’ wordt door rechts verzonnen én gecreëerd). Migratie wordt opgeblazen met als doel andere crises te verbergen: de crisis van de bestaanszekerheid, van falende publieke diensten, van onbetaalbare huizen, van gif in ons drinkwater en van klimaatverwoesting die niet aangepakt wordt. Dus als je over deze onderwerpen wil praten, moet je eerst de asielafleiding van rechts neutraliseren. Dan moet je het migratiecircus blootleggen.

Ontmaskeren
In Nederland zagen we de afgelopen jaren een eindeloze discussie onder politiek duiders en opiniemakers of de toekomst van links lag in het ‘Deense model’ (lees: een sociaal-democratie partij die uiterst rechtse posities inneemt op migratie), het economisch populisme van Corbyn en Bernie, of in ‘woke-links’ (lees: progressief op culturele thema’s). In Amerika hebben ze er gewoon eens even goed onderzoek naar gedaan, met de vraag: welk narratief is het meest overtuigend voor de gemiddelde kiezer en overtuigender dan het verhaal van Trump? 

De onderzoekers lieten Amerikaanse kiezers naar verschillende progressieve verhalen luisteren – het klassieke economisch populisme, het ‘woke’ verhaal, een cultureel conservatiever ‘centristisch’ verhaal, en een soort combinatie van de eerste twee dat ze het 'race class' narratief hebben genoemd – en wat bleek: dat laatste werkt het beste. Niet alleen op linkse mensen, maar ook op twijfelende kiezers, zelfs op Trump-stemmers.

De exacte formulering doet er minder toe (je kunt hier een iets te zoet en inmiddels al wat stoffig voorbeeld vinden); waar het om draait is de onderliggende tactiek: het benoemen en ontmaskeren van de verdeel-en-heersstrategie van rechts die niet langer de rijken en grote bedrijven maar zondebokken de schuld geeft van alles. Een beetje zoals die meme van die zakenman voor een goed gevuld bordje met koekjes die een koekloze man van kleur de schuld geeft dat een witte arbeider maar één koekje krijgt. Het race class narratief combineert die ontmaskering met duidelijke, overtuigende economische beloftes waar we allemaal écht wat aan hebben.

Nu zijn Amerika en Nederland twee hele andere landen, met een ander soort politiek en een andere bevolking, maar laten we de verschillen ook niet overdrijven. Wilders is een soort Trump. Waar ze in de V.S. meer over rassen en latino’s praten, gaat het bij ons vaker over moslims en migratie. En waar in de V.S. de miljardairsklasse zich openlijk achter de Republikeinen scharen, gebeurt dat hier met de VVD nog altijd via smsjes, diners en draaideuren.

De PVV verdeelt. De VVD heerst. De rijken worden rijker. En wij betalen de prijs.

Het vorige kabinet was daar een perfect voorbeeld van: douceurtjes voor het grootkapitaal en gebroken beloftes voor de rest. Ondertussen werden we dagelijks overspoeld met haat jegens vluchtelingen en migranten (en klimaatactivisten en anti-genocide demonstranten). Alles om te voorkomen dat we gaan kijken wie er echt profiteren - en wie steeds achterblijven. Heb jij de laatste tijd nog veel gehoord over de pfas-, stikstof-, klimaat- en wooncrisis of die hogere zorgtoeslag waar mevrouw niet op kon wachten?

Met de verkiezingen op komst worden die pogingen om ons af te leiden steeds lachwekkender – en tegelijk steeds fascistischer. Drie ministers op het asieldossier. Wilders die de ene na de andere AI-video deelt van een Nederland vol windmolens en burqa's. D66 die niet langer een touwtje uit de brievenbus wil hangen, maar vluchtelingen buiten de deur wil houden. En de Hollandse versies van Fox News op SBS en bij de NPO waar ze types als Wierd Duk letterlijk laten herhalen dat álle problemen terug te voeren zijn op migratie. 

En ondertussen worden de échte problemen steeds nijpender. De economie stagneert. De wooncrisis escaleert. De boodschappen worden met de dag duurder. De stikstofcrisis blijft een tikkende tijdbom. Steeds meer openbare voorzieningen staan op omvallen, er zit gif(!) in(!) ons(!) water(!), de klimaatcrisis nadert de grens van onomkeerbaarheid in een land dat al vaak genoeg is overstroomd. En er vindt een genocide in Gaza plaats die onze regering eerst steunde, en nog altijd niet bestrijdt.

Maar daar hoor je ze niet over. 

Het antwoord op migratie is niet om mee te bewegen met rechts maar ook niet om je woorden in te slikken en in plaats daarvan wat weinig concrete, niet enthousiasmerende woorden te mompelen over wonen. Het antwoord: het rechtse rookgordijn frontaal aanvallen én tegelijkertijd met voorstellen komen voor echte economische verandering. Laten zien dat het politieke middelpunt nu wordt bezet door partijen die liever mensen tegen elkaar opzetten dan werkelijk wat te verbeteren voor de mensen – álle mensen. 

Alleen als we het over andere onderwerpen hebben dan migratie kan 2025 een keerpunt worden. Maar dat lukt alleen als links het migratiecircus blootlegt. Dat vereist lef. Dat vraagt om strijdlust, niet stilte. Dan moet links de strijd aangaan, terug praten, in plaats van stilletjes elke dag tot aan de verkiezingen een schietgebedje te doen met de hoop dat het onderwerp dan vanzelf wel overwaait. Het is tijd dat links het migratie-klasse narratief omarmt; of het zwijgt zichzelf de irrelevantie in.