De Roze Olifant staat op het podium van het Eurovisie songfestival

'We maken het niet politiek'. Ik hoorde het op 4 mei. Ik hoor het soms op scholen, op de werkvloer, op een feestje. Ik hoor het nu heel veel rondom het Songfesitval. 'We maken het niet politiek'.

De Roze Olifant in de kamer is: het ís politiek. Ook het er niet over hebben is een politieke keuze. Het lukt niet om tijdens een zo'n actueel conflict in een land, waarbij Nederland en andere Europese landen betrokken zijn in economisch, politiek, cultureel, historisch, als wapenleverancier, om het 'niet politiek' te maken. Dat is simpelweg een ontkenning van de realiteit.

Ik sprak en publiceerde veel over 'de Roze Olifant die niet benoemd wordt'. Over 'wat er onder de tafel zit'. Als je stelselmatig niet benoemt wat er is, komt er plots een hoop commotie en gedoe. Zo ook gisteren tijdens de repetitie van het Songfestival van de Israëlische delegatie. Na onder tafel drukken, begrenzen en verbieden, is het opeens: héél erg politiek en staat een jonge vrouw, zangeres Yuval Raphael, die verschrikkelijke dingen heeft meegemaakt in de aanval op 7 oktober, als pion in een politiek mijnenveld. De Israëlische zangeres werd minutenlang uitgefloten tijdens de repetitie.

Roze Olifanten:
'Er is hier een roze olifant in de kamer' zeggen we als je een stroperige MT-vergadering achter de rug hebt en niemand durft te benoemen dat eigenlijk de teamleider niet lekker functioneert. Of als het paasontbijt met de schoonfamilie echt niet leuk was, omdat oom Bert seksistische grappen blijft maken en niemand er iets van durft te zeggen. Roze olifanten. Ook in de wijde wereld. We worden bedolven onder grote maatschappelijke thema's; politieke polarisatie, klimaatdreiging, me too affaires, oorlog. In het omgaan met die loodzware thema's stampen er heel wat roze olifanten voorbij in de vorm van doekjes voor het bloeden, snelle oplossingen, ontkenning van het echte gesprek en polarisatie. Roze olifanten stampen door ons persoonlijk leven, door organisaties, door de samenleving.

De uitdrukking is een creatieve verbasterring, een samenvoeging van twee oudere uitdrukkingen. In het Engels kennen we 'The Elephant in the Room'; een geheim dat iedereen kent, maar niemand noemt. Dat het jongste kind van je zus meer op de buurman lijkt dan op je zwager. De Fransen spreken over 'roze olifanten zien' als ze spreken over hallucinaties bij drugs- of alcoholgebruik. Het Belgische biermerk Delirium heeft haar roze olifanten biertjes hierop gebrouwen. In de geweldige Disneyfilm hallucineert het olifantje Dombo over een parade van vreemde roze olifanten. In de psychologie en in meditatie spreken we van 'roze olifanten' als uitdaging om ergens niet aan te denken. Denk eens vijf minuten níet aan een roze olifant; guess waar je nu aan denkt... De roze olifant in de kamer is een creatvieve samenvoeging van beide uitdrukkingen.

Roze olifanten staan symbool voor de ontkenning of het verstoppen van de realiteit. De realiteit kent geen fouten. Toch vinden we het soms lastig, pijnlijk, ingewikkeld om haar onder ogen te zien. In zulke situaties worden roze olifanten geboren. Ze staan tussen ons in en symboliseren de realiteit die we niet durven te benoemen of die te groot is om te verdragen.

Als er ergens een roze olifant rondloopt, herken je die aan een heleboel emotie en commotie, die het probleem nét niet bij de kladden pakken. Schijnoplossingen; alle vlaggen verbieden, ook de pride vlag, omdat je geen Palestijnse of Israëlische vlaggen wilt zien.

Als we leren om roze olifanten vriendelijk te temmen, opent dat de deur naar echt contact, wijze besluiten, ja ook politieke, en realiteitszin.